KALORİ YANDIRMAĞA KÖMƏK EDİR
Qaçmaq əvəzinə isti duş qəbul etmək kaloriləri yandırmağa kömək edir.
Britaniyalı tədqiqatçılar müəyyən edib ki, rahatlaşdırıcı vanna yalnız yorğunluğu aradan qaldırmaq üçün bir üsul deyil, eyni zamanda effektiv kalori yandırma metodudur. Tədqiqat zamanı məlum olub ki, 40 dərəcə temperaturda 1 saat isti suda qalmaq, 150 kalori yandırmağa kömək edir. Mütəxəssislər bunu, 30 dəqiqəlik gəzinti, 20 dəqiqə üzmə və ya 15 dəqiqə qaçışla müqayisə edib. Bundan əlavə, 15 dəqiqəlik isti duşun 320 kalori yandırdığı məlum olub.
Qeyd edək ki, soyuq duş isə əksinə, bədənin isinməsinə və daha çox enerji sərf etməsinə kömək edən qəhvəyi piyləri aktivləşdirir.

İLON MASKIN YENİ LAYİHƏSİNİN İLK NƏTİCƏLƏRİ
Düşüncələrinizi kompüter əmrlərinə çevirə bilən çipin olması elmi fantastika kimi səslənə bilər, lakin bu, reallıqdır.
İflic oalndan 8 il sonra 30 yaşlı amerikalı Neuralink neyrotexnologiya şirkətindən beyin çipi alıb. Noland Arbo riskləri bilsə də, texnologiyanın inkişafı üçün təcrübədə iştirak edənlərdən biri olub. Neuralink çipi ona hərəkət etmədən texnikanı idarə etmə imkanı yaradıb.
Beyin-kompüter interfeysi insanın nə etmək istədiyini bilir və ona uyğun hərəkət edir. Cihaz hərəkət haqqında düşünən zaman yaranan kiçik elektrik impulslarını götürərək onları rəqəmsal əmrə çevirir. Məsələn, kursoru ekranda lazım olan qovluğa yaxınlaşdırıb açır.
Mən online oyunları çox xoşlayıram. Cihazdan sonra düşüncə gücü ilə oynadığım oyunlarda dostlarıma qalib gəlirəm. Onların növbəti həmləsini təxmin edirəm. Sanki onların fikrini oxuyuram. ”, deyə Noland Arbo bildirib.
Sussex Universitetinin nevrologiya professoru Anil Seth, bu texnologiyanın hər nə qədər insanlığa dəstək verən cəhətləri olsa da, şəxsi həyat məxfiliyi və təhlükəsizliyi üçün təhlükə oladuğunu bildirib.

YEYİN, KÖKƏLMƏYİN
Şirin kartof, avakado, qatıq və bir neçə qida kalorisiz olsa da günboyu tox saxlayır. Rusiyalı dietoloq Antonina Starodubova yazda arıqlamaq üçün məhz bu təbii məhsullardan istifadə etməyi məsləhət görür.
Şirin kartof, başqa adı ilə batat kifayət qədər doyurucudur.
Bu tərəvəz karbohidratların udulmasını ləngidir və qanda normal xolesterin səviyyəsini saxlamağa kömək edir, həm də toxluq hissini daha uzun müddət saxlayır.
Şirin kartof immuniteti və dəri sağlamlığını dəstəkləyən
A vitamini mənbəyidir. Bundan əlavə, zülalların, yağların və kalsiumun metabolizmasını yaxşılaşdıran B6 vitaminini də var, deyə dietoloq qeyd edir.
Mütəxəssis soyutma yumurta, qatıq, yulaf, avakado, kələm, brokoli, yağsız mal ətini də tox tutan az kalorili ərzaqlara aid edir.

Əriyən buzlaqlar dünya üzrə 2 milyard insanın qida və su təchizatında fasilələrə səbəb ola bilər.

Bu barədə UNESCO-nun hesabatında məlumat verilir.

Dünyadakı suvarılan kənd təsərrüfatı torpaqlarının üçdə ikisi, ehtimal ki, iqlim böhranı səbəbindən dağlıq ərazilərdə buzlaqların əriməsi və qarın azalmasından zərər görəcək.

1 milyarddan çox insan dağlarda yaşayır və onların yarısı inkişaf etməkdə olan ölkələrdə artıq qida çatışmazlığı ilə üzləşir. Vəziyyət pisləşə bilər, çünki belə regionlarda qida məhsullarının istehsalı dağ sularından, qarın və buzlaqların əriməsindən asılıdır. Bu nəticə "World Water Development Report 2025" hesabatında qeyd edilib.

Bildirilib ki, inkişaf etmiş ölkələr də risk zonasındadırlar.

Ümumdünya Qızılca Günü Münasibətilə Təcili Tədbir Çağırışı

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) 24 mart Ümumdünya Qızılca Günü ərəfəsində, qızılca xəstəliyinə qarşı qlobal peyvənd proqramlarındakı ciddi pozuntuları düzəltmək üçün təcili tədbirlər görülməsini çağırıb. ÜST, son illərdə qızılca peyvəndlənməsindəki aşağı səviyyələrin xəstəliyin yayılmasına səbəb olduğunu və bu vəziyyətin çoxsaylı uşaqların həyatını təhlükə altına qoyduğunu vurğulayıb. 2020-ci ildən etibarən, COVID-19 pandemiyası və müxtəlif iqtisadi çətinliklər səbəbindən dünya üzrə peyvəndləmə xidmətləri ciddi şəkildə pozulub, bu da qızılca hallarında artıma gətirib çıxarıb. ÜST-ün məlumatlarına görə, 2023-cü ilin sonunda dünya üzrə 10 milyon uşağın qızılca peyvəndi almadan qaldığı təxmin edilir.

Təşkilat, qızılca peyvəndləmə səylərinin bərpa edilməsi və bütün dünyada uşaqların qorunması üçün qlobal səviyyədə müvafiq tədbirlər həyata keçirilməsinin vacibliyini qeyd edib. ÜST-ün baş direktoru, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, qızılcanın qarşısının alınmasının dünyanın səhiyyə sisteminin əhəmiyyətli bir hissəsi olduğunu və qlobal bərpa səylərinin bu məsələyə fokuslanması lazım olduğunu bildirib. Qızılca ilə mübarizə yalnız tibb sahəsində deyil, həm də təhsil, sosial və iqtisadi sahələrdə də əhəmiyyətli addımlar tələb edir.

Təşkilat, hökumətləri, səhiyyə təşkilatlarını və donorları qızılca ilə mübarizəyə daha çox sərmayə qoymağa çağırıb. ÜST-ün məqsədi, qızılcanın sonu və uşaqların sağlamlığının qorunması üçün 2030-cu ilə qədər dünya üzrə yüksək peyvəndləmə nisbətinə çatmaqdır.

Çox yedikdən sonra həzmə kömək etmək üçün bir neçə metod mövcuddur ki, bunlar həm fiziki, həm də qida tərkibi ilə əlaqədardır. Həzm sistemi bədənimizin ən vacib funksiyalarından biridir və çoxlu qida qəbul edildikdə həzm prosesini yaxşılaşdırmağa yönəldilmiş bəzi strategiyalar bu prosesi asanlaşdıra bilər.

Birincisi, su içmək həzm prosesini dəstəkləyən əsas amillərdən biridir. Araşdırmalar göstərir ki, su, mədəaltı vəzi tərəfindən istehsal olunan fermentlərin işini yaxşılaşdırmağa kömək edir və qidaların daha sürətli və asanlıqla həzm olunmasına səbəb olur (Davy et al., 2014). Lakin, çox su içməkdən qaçınmaq lazımdır, çünki bu, mədənin şişməsinə səbəb ola bilər.

İkincisi, fiziki fəaliyyətin rolu əhəmiyyətlidir. Yüngül gəzinti və ya məşq etmək həzmə kömək edə bilər. Yüngül fiziki fəaliyyət mədənin və bağırsaqların daha sürətli işləməsini təmin edir, bu da qida parçalanmasını sürətləndirir və şişkinliyin qarşısını alır. Araşdırmalar göstərir ki, həzm prosesini dəstəkləyən yüngül fiziki fəaliyyətlər bağırsaqların hərəkətliliyini artırır (Thyfault et al., 2015).

Bundan əlavə, qida tərkibi də mühüm rol oynayır. Qida lifləri həzm sisteminin düzgün işləməsini təmin edir. Liflə zəngin qidalar, xüsusilə meyvələr, tərəvəzlər və tam taxıllar, qida maddələrinin bağırsaqlarda rahat hərəkət etməsinə və şişkinliyin azalmasına kömək edir. Qida lifləri həmçinin bağırsaqlarda bakterial balansı yaxşılaşdırır (Slavin, 2013).

Probiyotiklər və prebiyotiklər də həzmə kömək edə bilər. Probiyotiklər, mədədəki yaxşı bakteriyaların sayını artıran canlı mikroorqanizmlərdir. Onlar bağırsaq florasını tənzimləyir və qidaların daha yaxşı parçalanmasına kömək edir (Merrifield et al., 2014). Prebiyotiklər isə mədə və bağırsaqlarda faydalı bakteriyaların böyüməsini dəstəkləyir.

Son olaraq, düzgün nəfəs alqoritmindən istifadə etmək və mədəni rahatlamaq da həzmə kömək edə bilər. Stres və tələskənlik həzm prosesini yavaşlada bilər. Buna görə də, yeməkdən sonra rahatlayıb, dərin nəfəs almaq, həzm prosesini yaxşılaşdıran bir yanaşmadır.

Yekun olaraq, çox yeməkdən sonra həzmə kömək etmək üçün sadə strategiyalar mövcuddur. Bunlar su içmək, yüngül fiziki fəaliyyət, liflə zəngin qidalar, probiyotiklər və prebiyotiklərdən istifadə etməyi əhatə edir. Bu yanaşmaların hər biri, elmi araşdırmalarla təsdiqlənmişdir və yaxşı həzmə kömək etmək üçün tətbiq edilə bilər..

ARAŞDIRMA
Telefonda ananızla danışmaq, qucaqlaşma qədər stresi azaldır.
Viskonsin-Madison Universitetinin yeni araşdırması göstərib ki, anadan gələn telefon zəngi stresi azaldan oksitosin hormonunun ifrazına təsir göstərir. Bununla da, onun səsini eşitməklə bu hormonun səviyyəsi stimullaşır və qucaqlaşma zamanı biokimyəvi reaksiyalar danışıq zamanı da baş verir. Nəticələr Proceedings of the Royal Society B jurnalında dərc edilib.
Təcrübə zamanı 7 ilə 12 yaş arasında olan qızlar qrupunda test keçirərək, onlara nitq və bir sıra riyaziyyat tapşırıqları təqdim edilib. Bunun nəticəsində onların ürəkləri sürətlə atmağa başlayıb və stress hormone olan kortizol sürətlə artıb. Stresdən sonra, qızların üçdə biri şəxsi olaraq anaları tərəfindən təsəlli edilib. Digər qızlar 75 dəqiqəlik emosional videolar izləyib. Qalanlarına isə anaları ilə telefon zəngi vasitəsilə danışmaq imkanı verilib.
Tədqiqat sübut edib ki, ana ilə sadə bir söhbət belə rahatlıq hissi əldə etmək üçün güclü təsirə malikdir.

YENİ ARAŞDIRMA
Yeni tədqiqat göstərib ki, sosial-iqtisadi vəziyyəti pis olan insanlarda bioloji yaşlanma daha tez baş verir. Yaxşı sosial-iqtisadi vəziyyətə sahib insanlarda isə, ümumiyyətlə, bioloji yaşlanma əlamətləri daha az göstərilib.
İngiltərədən olan tədqiqatçılar müxtəlif xəstə qruplarını araşdıraraq, yaşlanma ilə əlaqəli məlum olan 83 xəstəliyi – məsələn, osteoporoz, katarakta və ya prostat vəzisi böyüməsini izləyərək, qan plazmasında dövr edən zülalları ölçən qan testlərini nəzərdən keçirib. Daha sonra, onlar xəstələrin sosial və iqtisadi vəziyyəti ilə bağlı məlumatları təhlil edib.
“Nature Medicine” jurnalında dərc edilən nəticələrə görə, kasıb insanların bu xəstəliklərə tutulma riski imkanlı olanlara nisbətən 20 faiz daha yüksəkdir.

İNQİLABİ ÜSUL

Tədqiqatçılar aşkar edib ki, təbii otlardan əldə edilən birləşmə, siçanların yaddaşını yaxşılaşdırıb. Üstəlik Alzheimer xəstəliyinin müalicəsi üçün yeni üsulların yaradılmasına səbəb olub. Tədqiqatın nəticələri “Antioxidants” jurnalında dərc olunub.
ABŞ-ın Scripps Tədqiqat İnstitutunun bir qrup alimi rozmarin və adaçayı bitkilərində olan karnoza turşusunun törəməsi üzərində işləyib. Onlar diAcCA adlı maddəsindən törəmə sintez edib və sonra onu Alzheimer xəstəliyinə bənzər simptomları olan siçanların müalicəsi üçün istifadə edib. Nəticədə, yeni dərmanı qəbul edən siçanlarda öyrənmə və yaddaş bacarıqları yaxşılaşıb. Siçanlarda həmçinin, insanların Alzheimer xəstəliyinin əlaməti olan iki zərərli zülalın, yəni amiloid plitələrinin və tau düyünlərinin yığılmasının azaldığı müşahidə edilib.
Qeyd edək ki, statistikaya əsasən, bu gün təxminən 7 milyon insan Alzheimer xəstəliyindən əziyyət çəkir və ÜST-ün verdiyi proqnozlara əsasəsən, 2030-cu ilə qədər, əhalinin yaşlanması səbəbindən, xəstələrin sayı 2 dəfə artaraq 14 milyona çatacaq.

ELMİ TƏDQİQAT ÜÇÜN İŞTRAKÇILAR AXTARILIR

Elmi tədqiqat üçün iştrakçılar axtarılır. Hər bir insana 18 000 avro, yəni 34 000 manata yaxın pul ödəniləcək. Almaniya Aerokosmik Mərkəzi NASA ilə əməkdaşlıq çərçivəsində tədqiqat aparmaq üçün 60 gün yataqda qalacaq 12 namizəd axtarır. Yataq rejimi zamanı iştirakçılar, Köln şəhərindəki tibbi tədqiqat mərkəzində qalacaqlar. Kosmik agentliyinin məlumatına görə, onlar sadəcə 60 gün yatmayacaqlar. Yataq 6 dərəcə başı aşağı şəkildə əyiləcək. Bununla da, baş ayaqlardan aşağıda olacaq.
Tədqiqatın məqsədi astronavtların kosmosda yaşaya biləcəyi şərtləri təkrarlamaq, missiyanı təhlükə altına ala biləcək "başgicəllənmə, büdrəmə və digər koordinasiya problemlərindən" qaçmaqdır.

ALİMLƏRDƏN YENİ İDDİA

Alimlər kofenin insanları cavanlaşdırdığını iddia edir.
“Nature” jurnalında dərc edilən məqalədə deyilir ki, hər səhər qəhvə içənlərin bağırsaqlarında faydalı bakteriyalar aşkarlanıb.
Lawsonibacter asaccharolyticus adlanan bu bakteriya sayəsində orqanizmdə heyrətamiz dərəcədə faydalı maddələrin səviyyəsi artır.

Alimlər iddia edir ki, kofedəki kafein, sinir sistemini stimullaşdıraraq insanı daha cəld və diqqətli edir. Bu da əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır, yorğunluğu azaldır və diqqəti artırır. Kofenin bu təsiri nəticəsində insanlar özlərini daha cavan və enerjili hiss edir. Lakin, həddindən artıq kofe istehlakı, tərs təsir göstərərək narahatlıq, yuxusuzluq və ürək döyüntüsündə sürətlənmə kimi problemlərə də səbəb ola bilər, deyə mütəxəssislər xəbərdarlıq edir.

Yaz mövsümünün gəlişi ilə əlaqədar havaların qeyri-stabit keçməsi və bununla bağlı bütün respirator xəstəliklərin, həmçinin mövsümi qrip hallarının artması müşahidə edilə bilər.

Bu il Novruz və Ramazan bayramlarının eyni vaxta təsadüf etməsi səbəbindən, növbəti həftələrdə bayram şənliklərinin və digər kütləvi tədbirlərin təşkil olunması gözləniləndir.
Bununla yanaşı, hazırda əhali arasında əksər insanların oruc tutması ilə əlaqədar gündəlik qida rejiminə fərqli qaydada riayət olunur. Belə ki, iftar zamanı həddən artıq qida qəbulu və ya müxtəlif qidaların eyni zamanda və ya ard-arda qəbul edilməsi insan orqanizminə öz təsirini göstərir.
Ölkə əhalisinin sağlamlığının qorunması, qida pozuntuları ilə bağlı müxtəlif xəstəliklərin baş verməsi, eyni zamanda yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi qarşıdan gələn bayram və istirahət günlərində kütləvi tədbirlərdə və insanların sıx toplaşdığı məkanlarda tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə və əl gigiyenasına riayət etməyi, qida qəbuluna diqqət yetirməyi, gündəlik qidalanma rejiminə bol vitaminli ərzaqları daxil etməyi tövsiyə edir. Eyni zamanda, yaz mövsümünda havaların dəyişkən keçməsini nəzərə alaraq, üst geyimlərinin fəsil və hava şəraitinə uyğunlaşdırılması məsləhətdir.
Hər bir vətəndaş sağlamlığına xüsusi diqqət və məsuliyyətlə yanaşmalı, özünü və ətrafındakıları qorumalıdır.

RƏSMİ AÇIQLAMA

Türkiyə Böyük Millət Məclisi Körpə Ölümləri və Özəl Sağlamlıq Müəssisələri Araşdırma Komissiyası nazirlik rəsmilərini və alimləri dinləyib. Ankara Bilkent Şəhər Xəstəxanası Qadın Xəstəlikləri və Doğum Xəstəxanasının Baş Həkimi Prof. Dr. Özlem Moraloğlu Tekin normal doğumların gündən-günə azaldığını və keysəriyyə ilə doğuşların artmasında özəl tibb xəstəxanalarının böyük paya malik olduğunu bildirib.
Hər on hamilə qadından altısının keysəriyyə əməliyyatına məruz qaldığını qeyd edən Tekin, Türkiyənin son 10 ildə ana ölüm nisbətində 10 ölkədən biri olduğunu vurğulayıb.
Tekin, "Ölən anaların demək olar ki, hamısı qeysəriyyə əməliyyatı ilə dünyaya gələnlərdir və onların demək olar ki, 85 faizi özəl xəstəxanalarda doğum edənlərdir”, deyə vurğulayıb.
Xatırladaq ki, son illərdə Azərbaycanda qeysriyyə əməliyyatları artsa da, xanımlar təbii doğuşa daha çox üstünlük verir. Belə ki, 2023-cü ildə ölkə üzrə 111,8 min doğuş qeydə alınıb. Onlardan 76,7 mini normal doğuşlardır”.

Beynəlxalq Elmi-Praktik Simpozium
Hörmətli həkimlər və səhiyyə mütəxəssisləri,
Sizi 19 aprel 2025-ci il tarixində "The Ritz-Carlton" otelində keçiriləcək "Xroniki Xəstəliklərin Diaqnostikası və Müalicəsinə Müasir Yanaşma" adlı II Beynəlxalq Elmi-Praktik Simpoziumda iştirak etməyə dəvət edirik!
 Simpoziumda Kolumbiyanın Javereniya Universitetinin İnteqrativ Tibb kafedrasının professoru Arturo O`Brine və İtaliyanın GUNA dərman şirkətinin Elmi Direktoru Alessandro Perra da çıxış edəcək. Eyni zamanda  beynəlxalq tədbirdə Tibb elmləri doktorları, professor Fikriyyə İbrahimli və professor Natəvan Axundovanın da məruzələri dinləniləcək. İnteqrativ Tibb sahəsində çoxillik təcrübəyə malik  doktorlar Arzu Musayeva, Arzu Quliyeva  ilə yanaşı  uzman pediatr  Lalə Nəsirovanın çıxışları müvafiq olaraq terapiya, qastroenterologiya və pediatriyada rast gəlinən xroniki xəstəliklərin müalicəsinə   İnteqrativ Tibbin  fərqli yanaşması və praktikada əldə etdikləri uğurlu nəticələr barədə olacaq.
 Bu mötəbər tədbir "İnteqrativ Təbabətdə Elmi Araşdırmalar Mərkəzi"nin təşkilatçılığı, "Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzi, "AFGEN" Genetik Laboratoriyası və "Planeta” Apteklər Şəbəkəsinin sponsorluğu ilə baş tutacaq.
Simpozium çərçivəsində nələr təqdim olunacaq?🔹 Xroniki xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsində ən son elmi yeniliklərin müzakirəsi🔹 Yerli və beynəlxalq ekspertlərin təqdimatları və seminarları🔹 Nəzəri bilik və təcrübələrin paylaşılması🔹 İnteraktiv sessiyalar və sual-cavab bölmələri🔹 Peşəkar tibbi ictimaiyyətlə şəbəkələşmə və yeni əlaqələrin qurulması🔹 4 DTT Balı
 II Beynəlxalq Elmi-Praktik simpoziumda iştirak etməklə, siz tibbin  ən son yenilikləri barədə ətraflı məlumat almaqla   beynəlxalq səviyyədə biliklərinizi və təcrübənizi genişləndirmək imkanı əldə edəcəksiniz.
İştirakınızı təsdiqləmək və giriş bileti əldə etmək üçün qeydiyyatdan keçiməyiniz mütləqdir!
📅 Tarix: 19 aprel 2025, 09.00 - 17.00📍 Məkan: The Ritz-Carlton, BakıQeydiyyat üçün: https://forms.gle/QeFEeoXgm8M3R9BQA
Tibbin gələcəyini birlikdə formalaşdıraq! 

ÖLÜM RİSKİNİ 17% AZALDIR
Az miqdarda bitki yağı yemək sağlamlığı yaxşılaşdırır, ürək xəstəliklərindən və xərçəngdən qoruyur. Yeni bir araşdırmaya görə, daha çox bitki yağı, xüsusən soya, kələm və zeytun yağı istehlak edən insanlarda erkən ölüm riski daha az olur.
“JAMA Internal Medicine” jurnalında yayımlanan və Amerika Kardiologiya Assosiasiyasının elmi sessiyasında təqdim olunan hesabatda bildirilib ki, daha çox bitki yağı və daha az kərə yağı istehlakı, erkən ölüm riskinin 17% azaldır. Bundan əlavə, xərçəng və ürək xəstəliklərinin inkişaf riskini də azaldır. Boston’dakı Brigham və Women’s Hospital xəstəxanasının tədqiqatçıları, 30 ildən çox izlənilən 200,000-dən çox insanın məlumatlarını təhlil edib. Tədqiqatçılar aşkar edib ki, gündə ən çox yağ istehlak edən iştirakçılar, erkən ölüm riski ilə 15% daha çox, bitki yağları, xüsusən soya, kələm və zeytun yağı istehlak edən insanlar isə erkən ölüm riski ilə 16% daha az qarşılaşıb.

TƏDQİQAT SÜBUT ETDİ
Araşdırmaya görə, yaponlar dünyanın ən intellecktul xalqıdır. Onlar İQ baryerində 106,48 balla siyahıya başçılıq edir. Araşdırmanın nəticələri “CEOWORLD” jurnalında dərc olunub.
Bildirilib ki, bu nəticə Yaponiyanın güclü təhsil sistemi, araşdırmalar və inkişaflara qoyulan investisiyalar, robototexnika və süni intellekt sahəsindəki irəliləyişlər sayəsindədir. Yaponiyadan sonra ilk beşlikdə Tayvan, Sinqapur , Honq Konq və Çin kimi ölkələr yer alıb.
Qeyd edək ki, İQ, yəni zəka göstəricisi, standartlaşdırılmış testlər vasitəsilə qiymətləndirilən kognitiv bacarıqların ölçüsüdür. Bu testlər yaddaş, problem həlli, riyaziyyat və dil kimi bacarıqları qiymətləndirir. Orta IQ balı 100 olaraq müəyyən edilib, daha yüksək ballar isə daha yüksək kognitiv bacarıqları əks etdirir.

MARAQLI ARAŞDIRMA

Tədqiqatçılar bildirib ki, tarakan südü inək südünün yaxşı əvəzləyicilərindən ola bilər. Tədqiqat Beynəlxalq Kristalloqrafiya İttifaqı tərəfindən aparılıb. Məlumata görə, tarakan südünün tərkibində 3 dəfə çox faydalı qida maddəsi var, həmçinin sağlamlıq üçün vacib olan bütün amin turşuları, yağlar və şəkər. Nəticədə, bu orqanizmin tam qidalanmasını təmin edir.
Alimlərin sözlərinə görə, tarakanların yetişdirilməsi iri buynuzlu mal-qara saxlamaqdan iqtisadi və ekoloji cəhətdən dha daha əlverişlidir. Böcəklər daha az resurs tələb edir, ətraf mühitə ciddi ziyan vurmur və eyni zamanda yüksək qida dəyəri olan məhsul istehsal edir.
Mütəxəssislər əminliklə deyir ki, tarakan südü tezliklə supermarket rəflərində görünə və pəhrizin adi hissəsinə çevrilə bilər. Bəs siz, bu yeni məhsulu sınamağa hazırsınız?

HƏKİM AÇIQLADI

Həkim yazda orqanizmə lazım olan vitaminlərin adılarını açıqlayıb.
Mart ayı ərzində virus xəstəliklərin, soyuqdəymə və ağır kəskin respirator infeksiyon yoluxmaların sayı artır. Qida rasionumuzda kifayət qədər vitamin olmadığını nəzərə alsaq, orqanizm vitamin və mineral çatışmazlığından məhz bu ay əziyyət çəkir.
Rusiyalı həkim-terapevt Yuliya Etlis yazda qəbul edilməli ən vacib 4 vitaminin adını açıqlayıb.
İlkin olaraq terapevt sağlam immunitet və enerji üçün D vitamini qəbul etməyi məsləhət bilib. İkinci sırada Orqanizmin zəhərli maddələrdən qorumaq və hüceyrələrin çoxlamsına dəstək üçün həkim Vitamin C qəbul etməyi tövsiyyöə edir. B qrup vitaminlər də qəbul edilməli əlavələr siyahısındadır. Stress və gərginlikdən qorunmaq, yaz depressiyasından qurtulmaq üçün ən yaxşı vitamin komleksi məhz budur, deyə həkim bildirib. Həkim sonda yazda qəbul edilməli vitamin siyahısına maqneziumu əlavə edib. Maqnezium rahat yuxu, sakit əsəblər və ayaqlardakı yorğunluq, ağrı hissini aradan qaldırmağa kömək edər, deyə həkim bildirib.
Yuliya Etlis bu vitaminləri qəbul etmədən dozaları və saat intervalını təyin etmək üçün mütləq öz həkim-terapevtinizlə məsləhətləşməsi tövsiyə edir.

YENİ ARAŞDIRMA

Övladı olanların beyin funksiolnallığı artır və qocalma prosesi ləngiyir. Bu təsir həm qadınlarda, həm də kişilərdə müşahidə olunur.
Avstraliya, Sinqapur və ABŞ-dan olan tədqiqatçılar təxminən 55 yaşlarında olan 19,964 qadın və 17,607 kişidən alınan maqnit rezonans görüntüləmə məlumatlarını təhlil edərək, onların uşaqlarının sayı ilə beyin funksiyası arasındakı əlaqəni araşdırıblar.
Yaşlandıqca sinir əlaqələri zəifləyir - bu yaşlanma prosesinin normal bir hissəsidir. Əvvəla, yaşlı insanlarda beynin hərəkətə, fiziki hisslərə və sosial təmasların saxlanmasına cavabdeh olan sahələrinin fəaliyyəti pisləşir.
Bununla belə, uşaq böyüdən insanlarda sinir əlaqələri sabit qalır və onların gücü birbaşa insanın böyüdüyü uşaqların sayı ilə əlaqələndirilir.
Alimlər gənc qalma prosesinin doğum və ya fiziki aktivliklə deyil, daha çox qayğı, sevinc və məsuliyyət kimi hisslərlə bağlı olduğunu iddia edirlər.

MÜTƏXƏSSİS MƏSLƏHƏTİ

Qulağa yad cisim yerləşdirmə səbəbləri xarici otit, qulaq kiri yığılması nəticəsində narahatlıq, qəza ilə yerləşdirmə, zarafat və maraqdır.
Böyük uşaqlarda qulaq ağrısı, narahatlıq, qıcıqlanma, kiçik uşaqlarda isə qulaq axıntısı, qulaq ağrısı və öskürək ola bilər. Canlı həşəratlar, nadir hallarda xarici qulaq yoluna girərək, narahatlıq və səs küyə səbəb olur. Kanal tamam tıxanarsa, eşitmə itkisi ilə birlikdə bəzən ağrı ortaya çıxa bilir.
Bu fikirləri K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun otolarinqoloqu Gülşən Qədirli deyib.
Balaca körpələrdə və həssas yeniyetmələrdə yad çisimi çıxartmaq üçün ümumi anesteziya lazım olur. Canlı yad cisimləri xarici qulaq kanalında yerli anesteziya, yağ və ya spirtli məhlul ilə zərərsizləşdirilir. Bitki tərkibli yabançı cisimlər su ilə təmasdan sonra şişdiyinə görə su ilə təmas olmamalıdır. Kəskin uclu yad cisimlər və alətlər təbil pərdəsini zədələyə bilər. Qulaqdan yad cisimlər yalnız həkim tərəfindən kənarlaşdırılmalıdır, deyə həkim vurğulayıb.

XƏRÇƏNG RİSKİNİ 18 % ARTIRIR

50 q hisə verilmiş kolbasanın tərkibində bir qutu siqaretdən daha çox kanserogen var. V
Bu fikir Rusiyanın Səhiyyə Nazirliyinin rəsmi saytında dərc edilib. Məlumatı bloger Olseya Moquçeva paylaşıb.
O, həmçinin bildirib ki, bir qutu konservləşdirilimiş balıq məhsullarında 60 qutu siqaretdə olan qədər konserogen var.
Bundan əlavə iddia edilir ki, bu işlənmiş qidalardan gündə 50 qram yemək kolon xərçəngi riskini 18 faiz artırır.
Kanserogen nöqteyi-nəzərdən ən təhlükəlisi hisə verilmiş kolbasadır, çünki hazırlanma prosesində məruz qaldığı tüstünün insan sağlamlığı üçün ziyandır.
Belə kolbasalarda nitritlərdən əlavə kanserogen aktivliyi sübut edilmiş başqa bir maddə - benzopiren də olur

HƏR ÖLKƏNİN ÖZ YEMƏK PORSİYASI VAR
Qida porsiyaları bütün dünyada fərqlidir, lakin elmin bununla heç bir əlaqəsi yoxdur - yeni araşdırma bunun səbəbini izah edir.
Qida əsaslı pəhriz qaydaları beynəlxlaq standartlarla nəzərə alınmırmı? ALimlər bu sualın cavabını araşdırıb. “Frontiers in Nutrition” jurnalında dərc olunan son araşdırmada tədqiqatçılar pəhriz qaydalarına fərqli yanaşmaları müqayisə edərək coğrafiya və metodologiyanın müxtəlif qida qrupları üçün təklif olunan miqdarlara əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdiyini göstəriblər.
Regional qida ölçülərini təhlil edərkən tədqiqatçılar bəzi nəzərəçarpacaq fərqləri qeyd edib. Məsələn, balıq porsiyası Avropa ilə müqayisədə Latın Amerikası üçün pəhriz tövsiyələrində əhəmiyyətli dərəcədə daha az çəkidə olub. Bu, çox güman ki, metodoloji fərqlərdən daha çox, pəhriz vərdişləri, qiymətlər və məhsulun əlçatanlığı ilə də bağlıdır.
Tədqiqat göstərib ki, dünyanın müxtəlif ölkələrində beynəlxalq standartlar deyil, yerli qida porsiyalarına əsasən pəhriz seçilir. Mütəxəssislər bunu regionda yaşayan əhalinin spesifikliyi ilə əlaqələndirir.

EKSPERT CAVABLAYIR

İmmun sisteminin gücü müəyyən dərəcədə genetik faktorlardan asılıdır. Genetik meyl və irsi faktorlar immun sisteminin necə işləyəcəyini, onun infeksiyalara necə cavab verəcəyini və müxtəlif xəstəliklərə qarşı nə qədər həssas olacağına təsir edə bilər. Bu fikirləri
Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, terapevt Nahid Məhərrəmov sehiyye.gov.az saytına müsahibə verərkən deyib.
Həkim həmçinin bildirib ki, genetik faktorlar immun sisteminin gücünün müəyyən aspektlərinə təsir edir. Həyat tərzi, qidalanma, ətraf mühit və digər faktorlar da bu sistemə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər.
Xatırladaq ki, İmmun sistemin genetik tənzimlənməsi, xüsusilə HLA (Human Leukocyte Antigen) kompleksi və digər immun tənzimləyici genlər tərəfindən həyata keçirilir. HLA genləri, orqanizmimizin xarici və daxili patogenlərə qarşı necə cavab verəcəyini müəyyən edir. Bəzi genetik variantlar, müəyyən xəstəliklərə qarşı daha yüksək və ya aşağı həssaslıq yaratmağa səbəb ola bilər.

DÜNYANIN REKORDÇU QAN DONORU “QIZIL QOL”

2,4 milyon körpəni qanındakı antikorla xilas edən avstraliyalı donor vəfat edib.
Plazması iki milyondan çox körpənin həyatını xilas edən dünyanın ən məhsuldar qan donoru Ceyms Harisonun 88 yaşı var idi. Ceyms Avstraliyanın Yeni Cənubi Uels əyalətindəki qocalar evində ölüb.
Harrisonun qanında doğmamış körpələrinin xilası üçün hamilələrə verilən dərmanların hazırlanmasında istifadə edilən Anti-D adlı nadir antikor var idi. 14 yaşında ikən böyük döş qəfəsi əməliyyatı zamanı ona köçürülən külli miqdarda qan hesabına sağ qalıb. Bundan sonra Harrison sağ olduğu müddətdə qan donoru olacağına və ehtiyacı olan hər kəsə kömək edəcəyinə söz verib. 18 yaşında qan plazması verməyə başlayıb və 81 yaşına qədər bunu iki həftədən bir edib. 2022-ci ilə qədər dünyanın ən çox qan verən adamı titulunu qoruyub.
Dünya Ceyms Harisonu "qızıl qollu adam" kimi tanıyır.

 ELMİ ARAŞDIMANIN GƏLDİYİ QƏNAƏT

Qazlı və energetik içkilərin mütəmadi istehlakı saç tökülməsinə səbəb olur. Bu cür içkilərin tərkibində yüksək miqdarda şəkər, kofein və digər kimyəvi maddələr var ki, onlar da bədənin balansını pozur. 

"Journal of the American Academy of Dermatology" nəşrində dərc olunan bir araşdırmada yüksək qlikemik indeksli qidaların və şəkərin saç tökməsi mövzusu tədqiq edilib. "International Journal of Trichology" jurnalında dərc olunan başqa bir məqalədə isə, kofein və taurinin yüksək miqdarda istehlakının saç follikullarına təsiri araşdırılıb. Tədqiqatda bu maddələrin saçın böyümə dövrünü qısalda biləcəyi və saç tökülməsini artıra biləcəyi qeyd edilib. Həmçinin qeyd edilir ki, qazlı və energetik içkilər saç follikullarına mənfi təsir göstərərək saçın incəlməsinə və tökülməsinə gətirib çıxara bilər.

QASTROENTEROLOQ İZAH EDİR

“Ramazan ayında oruc tutan şəxs düzgün qidalanmağa diqqət etməlidir ki, oruc müddətində enerjisi azalmadan, sağlamlıq problemləri yaşanmadan günü rahat keçirə bilsin”. Bu fikirləri 93 FM dalğasında yayımlanan “Sağlam radio”da qastroenteroloq Hicran Qurbanova açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, imsak vaxtı mümkün qədər bol maye qəbul edilməlidir. Mayenin temperaturu nə qaynar, nə də çox soyuq olmalıdır. Məsləhətdir ki, xurma və digər quru meyvələrdən istifadə olunsun. Yeməyə gəlincə südlü yeməklər, yumurta, duzsuz pendir, şor, qaymaq, bal, duzu və şəkəri az olan un məmulatları istifadə edilə bilər. İmsak vaxtı çovdar çörəyi, yulaf, bulqur, düyü və ya tam taxıllardan ibarət qidalara üstünlük verilməsi tövsiyə edilir. Bu qidalar uzun müddətli enerjili və tox qalmanı təmin edəcək. Yumurtalar, süd, yoqurt, pendir kimi zülallı qidalar yemək bədəni uzun müddət enerjili saxlayır. Zülallar həmçinin əzələ kütləsinin qorunmasına kömək edir. Vitamin və mineral balansını təmin etmək üçün təzə tərəvəzlər və meyvələrdən istifadə etmək önəmlidir. Lifli qidalar mədənin tox qalmasına kömək edəcək”, deyə qastroenteroloq bildirib.
Hicran Qurbanova qeyd edib ki, iftar zamanı oruc mütləq 1 stəkan ilıq su və xurma ilə açılmalıdır. Daha sonra sulu yemək yeyilməlidir. Əsas yeməyə təqribən 20- 25 dəqiqə sonra keçilsə məsləhətlidir. Əsas yemək kimi çox acılı, duzlu, bol ədviyyatlı, souslu, çox qızardılmış və çox yağlı yeməklər məsləhət görülmür. Nisbətən tutumlu və kalorili yeməklər daha faydalıdır. Daha çox tərəvəzli yeməklər, qatıq, mövsümə uyğun meyvə tövsiyə edilir. Şirniyyat və çay isə iftardan 2 saat sonra məsləhət görülür. Xüsusən bitki çaylarını quru meyvələrlə içilməsi daha xeyirlidir” deyə qastroenteroloq vurğulayıb.

Almaniyanın Heel firmasının təbii tərkibli preparatı Neurexan mərkəzi sinir sistemi səviyyəsində pozulmuş proseslərə biotənzimləyici təsir göstərərək stress hormonunu qaydaya salır.Bununla da stresi, daxili gərginliyi aradan qaldıraraq diqqəti toplamağa kömək edir, gecə yuxusunu yaxşılaşdıraraq beynin normal dincəlməsini təmin edir. Orqanizm tərəfindən yaxşı mənimsənilir, digər bitki tərkibli dərmanlardan fərqli olaraq güclü və tez müalicəvi effektə malikdir. Neurexan yuxu pozğunluğu, nevroz, imtahanqabağı həyəcan və narahatlıq zamanı geniş istifadə olunur. 45 günlük Neurexan qəbulundan sonra pasientlərdə yuxunun davametmə müddəti normallaşır, yorğunluq halları aradan qalxır.

Qarşıdan qəbul imtahanları gəlir. Təbii ki, abuturiyentlərin çoxunda imtahanqabağı qorxu və həyəcan olduğundan bəzən yaddaş pozğunluğu yaranır, diqqətlərini cəmləşdirə bilmirlər. Bildiklərini də yaddan çıxarırlar. Bu həyəcan və narahatlığı aradan qaldırmaq üçün ən unikal preparat olan Neurexan daha çox gərginlik olduqda iki saat ərzində hər 15 dəqiqədən bir 1 tablet dil altına qoyulur.

Sonrakı günlər isə gündə üç dəfə yeməkdən 30 dəqiqə əvvəl istifadə edilir. Nəticəsi də çox effektli olur. Neurexanın uzunmüddətli istifadəsi təhlükəsizdir, dərmana asılılıq yaratmır. Əlavə təsirləri olmadığından uşaqlar və hamilə qadınlar, avtomobil idarəedənlər belə rahatlıqla istifadə edə bilərlər Bütün apteklərdən reseptsiz əldə edə bilərsiniz.

ARAŞDIRMA
Araşdırmalara görə, günə 2 stəkan pivə beynin qocalmaq prosesini 10 il sürətləndirir.
Yeni tədqiqat, 36.000-dən çox MRT skanının təhlilinə əsaslanaraq göstərib ki, hətta orta səviyyədə alkoqol istehlakı da beyinə mənfi təsir göstərir. ABŞ-ın Pensilvaniya Universitetinin alimləri aşkar edib ki, gündə 2 stəkan pivə içmək beyin strukturlarında dəyişikliklərə səbəb olur ki, bu da 10 illik sürətlənmiş qocalmaya bərabərdir.
Araşdırmanın nəticələri, alkoqolun «təhlükəsiz» doza anlayışını şübhə altına alıb və hətta kiçik miqdarda alkoqol istehlakının belə uzunmüddətli kognitiv sağlamlıq üçün mənfi təsirlər yarada biləcəyini vurğulayıb.

RƏFLƏRDƏN YIĞIŞDIRILIB
“Syoss” və “Palette” saç boyasında xərçəngə səbəb olan maddə tapılıb.
Bu iki brendin məhsulları təcili olaraq Avropa mağazalarının rəflərindən yığışdırılır. Saç boyalarının tərkibində çiçək qoxusu verən liliya aldehidi (Butilfenil metilpropional) maddəsindən istifadə olunur. Bu xərçəngin inkişafına və reproduktiv sistemin disfunksiyasına kömək edir. Buna görə də, 2022-ci ildən etibarən Avropada bu maddənin istifadəsinə qadağa qoyulub.
Əvvəllər bu qadağan olunmuş maddə premium ətirlərdə, TAFT muslarında, həmçinin DOVE, LOREAL kosmetikalarında da aşkar edilib.

Bu gün soda içmək dəbdədir. Hərə bir məqsədlə içir. Kimi mədə qıcqırmasını sakitləşdirmək, kimi arıqlamaq, kimi ağır xəstəlikdən qurtulmaq üçün, kimi də sağlamlaşmaq üçün istifadə edir. Soda qəbulunun bu qədər geniş vüsət alması onun gerçəkdən də faydalı olduğundan xəbər verirmi? Natriumhidrogenkarbonat (NaHCO3), yəni soda, kimyəvi formuluna görə güclü qələviləşdiricidir və əhali tərəfindən xəstəliklərin həm müalicəsi, həm də profilaktikası üçün geniş istifadə olunur.
​Daxilə qəbul zamanı soda ilk olaraq mədə turşusu ilə reaksiyaya girərək, onu neytrallaşdırır və bununla da artıq turşuluğun yaratdığı diskomfortu –qıcqırmanı azaldır, müvəqqəti də olsa, vəziyyəti stabilləşdirir. Xroniki xəstəliklərdə toxumaların qələviləşdirilməsi sağalmanın birinci və mühüm etapıdır. Buna görə də bəzən sodanı xəstəlik zamanı artan toxuma turşuluğunu azaltmaq və orqanizmdə daxili mühiti qələviləşdirmək, iltihabı söndürmək üçün qəbul edirlər.
​ Amma bir çox hallarda insanlar soda qəbulundan gözlənilən effekt əvəzinə ciddi yan təsirlə üzləşir. Mədə qıcqırması sakitləşdikdən bir müddət sonra daha güclü şəkildə təzahür edir, həzm problemləri yaşanır. Ürəklə, böyrəklə bağlı şikayətlər yaranır.
Bəs elm bu haqda nə deyir?
Bu problemlər əsasən sodanın tərkibi ilə əlaqəli olur. Məlumdur ki, orqanizmdə Natrium-Kalium balansı ciddi şəkildə qorunur, çünki hər birinin artıqlığı və ya əskikliyi sağlamlığa zərər vura bilər. Bu baxımdan əsasən Natrium elementindən ibarət olan soda qəbulunda Natrium-Kalium nisbəti pozulur, artan Natrium səviyyəsi susuzluq, qan təzyiqinin yüksəlməsi, ürək-damar, mədə problemləri, ödem, böyrək xəstəlikləri və s. riskini artırır. Bundan əlavə, turşu-qələvi balansına nəzarət olmadan sodanın uzunmüddətli qəbulu həyat üçün təhlükəli vəziyyət yarada bilər. Keyfiyyəti də hər zaman məqbul olmaya bilər, hətta ən keyfiyyətli soda davamlı olaraq daxilə qəbul üçün nəzərdə tutulmayıb. Bəs bu qədər vacib olan toxuma turşuluğunu zərər vurmadan necə aradan qaldırmaq olar?
​

Orqanizmdə Natrium-Kalium balansını qoruyan, sodanın bütün yan təsirlərindən azad, qələvi xassəli “Alkala” preparatının (Almaniya istehsalı) tərkibində tək natrium deyil, həm də kalium elementi var. Buna görə Natrium-Kalium nisbəti qorunur və qeyd edilən fəsadlar müşahidə olunmur. Əlavə olaraq, preparatın tərkibindəki Natrium sitrat qanın laxtalanmasının qarşısını alır, qan dövranını yaxşılaşdırır.
Önəmli məqamlardan biri də odur ki, istifadə müddətinə qutuda olan indikator (lakmus kağızı) vasitəsilə nəzarət olunur və orqanizmdə optimal turşuluğa nail olunduqda preparatın qəbulu dayandırılır.
Alkalanın tərkibi: Natrium bikarbonat, Kalium bikarbonat, Natrium sitrat.
Qəbul qaydası: böyüklər-1 ölçü qaş. toz (3 q) yarım stəkan isti suda həll edilib axşam yeməkdən 2 saat sonra; 6-12 yaş – ½ ölçü qaş. toz ¼ stəkan isti suda həll edilib axşam yeməkdən 2 saat qəbul edilir.

PASİYENT XİLAS OLDUMU?

Həkimlər pasiyentin həyatını xilas etmək üçün sona qədər mübarizə aparıb.
Aqonal vəziyyətdə Bərdə Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının Təcili tibbi yardım şöbəsinə çatdırılan 1961-ci il təvəllüdlü şəxsin ürəyinin dayandığı müşahidə edilib. Həyati təhlükəni ortadan qaldırmaq üçün həkimlər dərhal ilkin tibbi yardıma başlayıblar. Məlumatı TƏBİB yayıb.

Təcili tibbi yardım şöbəsinin iki həkimi – Vüsal Rüstəmli və Pərviz Əlizadə növbəli şəkildə fasiləsiz ürək masajı ediblər. Hər keçən dəqiqə həyati təhlükəli olsa da, onlar xəstəni həyata qaytara biliblər. Təxminən 10 dəqiqədən artıq davam edən bu mübarizə nəticəsində pasiyentin ürək fəaliyyəti bərpa edilib. Kəskin ağciyər-ürək çatışmazlığı diaqnozu ilə tibb müəssisənin Reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilən şəxsin vəziyyəti hazırda ağır stabil qiymətləndirilir, deyə TƏBİB-dən verilən məlumatda bildirilir.

Kələm turşusu, kələmın müxtəlif ədviyyatlar və duzla fermentasiya edilməsi ilə hazırlanan ənənəvi bir məhsuldur. Tərkibindəki probiyotiklər, vitaminlər və minerallar sayəsində sağlamlığa bir çox fayda təmin edir. Lakin, həddindən artıq istifadəsi bəzi insanlar üçün müəyyən problemlərə yol aça bilər. Kələm turşusunun faydaları və zərərləri barədə daha ətraflı məlumat verək:

Faydaları:
1. **Probiotiklərlə zəngin**: Kələm turşusu, təbii probiotiklər olan laktobasillər ilə zəngindir. Bu bakteriyalar, bağırsaq florasını yaxşılaşdırmağa kömək edir və həzm sisteminin sağlamlığını dəstəkləyir.

2. **Bağırsaq sağlamlığı**: Probiotiklər sayəsində kələm turşusu, bağırsaq hərəkətlərini tənzimləyir, həzm prosesini asanlaşdırır və bağırsaq problemlərinin (məsələn, qəbizlik) qarşısını alır.

3. **Yüksək vitamin C mənbəyi**: Kələm turşusu, C vitamini ilə zəngindir, bu da immunitet sistemini gücləndirməyə kömək edir və bədənin xəstəliklərə qarşı mübarizə qabiliyyətini artırır.

4. **Antioksidan xüsusiyyətlər**: Kələm turşusundakı antioksidanlar, sərbəst radikallarla mübarizə apararaq, hüceyrə zədələnməsini azaldır və xərçəng kimi xəstəliklərə qarşı qoruyucu təsir göstərir.

5. **Əzələ və sümüklərin güclənməsi**: Kələm turşusu, K vitamini və digər minerallar (kalsium və maqnezium) baxımından zəngindir, bu da əzələ və sümüklərin sağlamlığını dəstəkləyir.

6. **Yüksək lif tərkibi**: Kələm turşusu, yüksək lif məzmunu ilə bağırsaq hərəkətlərini tənzimləyir və xolesterol səviyyəsini azaldır.

### Zərərləri:
1. **Yüksək natrium səviyyəsi**: Kələm turşusunun tərkibində yüksək miqdarda duz ola bilər. Bu, hipertansiyonu olan insanlar üçün zərərli ola bilər, çünki çox duz qəbul etmək qan təzyiqini artıra bilər.

2. **Qaz və şişkinlik**: Fermentasiya prosesi zamanı meydana gələn qazlar bəzi insanlarda şişkinlik və qaz probleminə yol aça bilər.

3. **Allergiya riski**: Bəzi insanlar kələmə və onun turşusuna qarşı allergik reaksiya göstərə bilərlər. Bu, nadir olsa da, şişkinlik, döküntü və ya digər reaksiyalara səbəb ola bilər.

4. **Mədə problemləri**: Kələm turşusunun turşuluğu bəzən mədəbağırsaq problemlərinə (məsələn, qastrit və ya mədə turşuluğu) səbəb ola bilər.

5. **Xəstəliklərdən müalicə məqsədilə istifadəsi məhduddur**: Kələm turşusu, sadəcə sağlam bir pəhriz elementi olaraq istifadə edilməli, ciddi sağlamlıq problemlərinin müalicəsi üçün tək başına bir həll vasitəsi olaraq qəbul edilməməlidir.

### Nəticə:
Kələm turşusu, sağlamlıq üçün bir çox fayda təmin etsə də, onu müvafiq miqdarda istehlak etmək vacibdir. Kələm turşusunun həddindən artıq istifadəsi, xüsusən də yüksək duz tərkibi səbəbilə, bəzən sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, balanslı şəkildə istifadəsi tövsiyə olunur.

MÜTƏXƏSSİS CAVABLAYIR

Dənizlərdə artan çirklənmə və qatı selik təbəqəsi təhlükəsi xüsusilə körpələrin inkişafı üçün ciddi sağlamlıq riskləri yaradır. Mütəxəssislər hamilə və süd verən analar üçün ən təhlükəsiz olan balıqları sadalayıb və zəhərli maddələr barədə xəbərdarlıq edib. Bu barədə türkiyəli professor, ginekologiya və doğum üzrə mütəxəssis Ayşe Kafkaslı danışıb.

Kafkaslı, hamilə qadınlara və süd verən analara balıq istehlakı ilə bağlı seçimlərində ehtiyatlı olmalarını tövsiyə edib. “Dənizlərdə çirklənmə artdıqca böyük balıqlarda toplanan zəhərli maddələr hamilə qadınlar və körpələr üçün daha böyük təhlükə yaradır”, – deyə mütəxəssis bildirib.

“Qatı selik təbəqəsi dənizin ekosistemini pozur, balıqların ağır metallar və toksik kimyəvi maddələrlə zəhərlənməsinə gətirib çıxarır. Bir çox araşdırmalar göstərib ki, civə, qurğuşun və arsen kimi maddələr dəniz məhsullarında toplanır və insan sağlamlığı üçün təhlükə yaradır. Bu maddələr hamiləlik dövründə plasenta vasitəsilə körpəyə keçə və beyin inkişafına mənfi təsir göstərə, autizm riskini artıra və immunitet sistemini zəiflədə bilər. Həmçinin ana südü ilə körpələrə də keçə və uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər”, – deyə Ayşe Kafkaslı qeyd edib.

Həkimin sözlərinə görə, hamilələr və körpəsinə ana südü verən analar üçün ən təhlükəsiz balıqlar hamsi, sardina və skumbriyadır. “Bu kiçik balıqlarda ağır metal çox daha az toplanır və sağlam omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngindirlər”, – deyə professor əlavə edib.

QƏHVƏ, ZEYTUN YAĞI, ÇUĞUNDUR SUYU, BROKOLİ….

Alimlər qaraciyərin sağlamlığına dəstək olan 8 qidanın adını açıqlayıb.
1. Qəhvə qaraciyər sağlamlığı üçün ən faydalı içkilərdən biri hesab olunur. Araşdırmalar göstərib ki, qəhvə içmək qaraciyər xəstəlikləri riskini azalda bilər və qaraciyəri siroz kimi xroniki problemlərdən qoruya bilər. Bundan əlavə, qəhvə içmək qaraciyərin iltihabını azaltmağa və qaraciyər xərçənginin qarşısını almağa kömək edir.
2. Çuğundur suyu nitratlarla və betalainlər adlanan antioksidanlarla zəngindir. Tədqiqatlar göstərir ki, çuğundur suyu qaraciyərin iltihabını azaltmaqda, oksidləşdirici zərərin qarşısını almaqda təsirli olur və qaraciyər hüceyrələrində yağ yığılmasını azalda bilər. Bu içkini içmək qaraciyərin fəaliyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir.

3. Yaşıl tərəvəzlər brokoli, brüssel kələmi, kələm və gül kələm yüksək lif tərkibinə və faydalı bitki birləşmələrinə görə qaraciyər üçün əla qidalar kimi tanınır. Bu tərəvəzlər qaraciyərin detoksifikasiya prosesini təşviq edir və onun fəaliyyətinə müsbət təsir göstərir.

4. Qoz-fındıq sağlam yağlar, antioksidantlar və E vitamini ilə zəngin olduğu üçün qaraciyər üçün faydalı qidalardan biridir. Qoz-fındıq yemək immunitet sisteminin gücləndirilməsində, iltihabın azaldılmasında, qaraciyərin sağlamlığının və detoksifikasiyasının dəstəklənməsində mühüm rol oynayır.

5. Tərkibində omeqa-3 yağ turşuları olan qızılbalıq və alabalıq kimi yağlı balıqlar qaraciyərin iltihabını azaltmaqda çox faydalı təsir göstərir. Araşdırmalar göstərib ki, bu balığın müntəzəm istehlakı alkoqolsuz yağlı qaraciyər xəstəliyinin inkişaf riskini azaldır və xəstələrdə trigliserid səviyyəsini aşağı salır.
6. Zeytun yağı, xüsusən də iltihab əleyhinə xüsusiyyətlərinə və maddələr mübadiləsinə müsbət təsirinə görə qaraciyərin təmizlənməsi üçün ən yaxşı variantlardan biridir. Bu yağ orqanizmdən toksinləri çıxarmağa və qaraciyərdə zərərli yağların yığılmasının qarşısını almağa qadirdir. Zeytun yağının müntəzəm istifadəsi qaraciyər fermentlərinin səviyyəsini də artıra bilər.
7. Yaşıl çay orqanizmin, xüsusən də qaraciyərin ümumi sağlamlığı üçün ən məşhur və faydalı içkilərdən biri kimi tanınır.
8. Üzümün, xüsusilə, qara və bənövşəyi sortları yemək qaraciyər üçün çox faydalıdır. Bu meyvə iltihabı azaltmağa, zədələnmiş qaraciyər hüceyrələrini bərpa etməyə və antioksidan səviyyəsini artırmağa kömək edən qiymətli bitki birləşmələri ilə zəngindir. Üzüm toxumu ekstraktının istifadəsi də qaraciyərin sağlamlığının yaxşılaşdırılmasında rol oynayır.
Heç bir narahatlıq olmadığı halda belə ÜST protokolları 2-3 ildən bir qaraciyərin rutin yoxlanmanmasını tövsiyə edir. Çünki, bu orqanda olan xəstəliklər adətən ağrısız və simptomsuz inkişaf edir.