ALİMLƏRDƏN XƏBƏRDARLIQ

Taypey Tibb Universitetinin alimləri süni şirinləşdiricilərin uşaqlarda erkən cinsi yetkinliyə səbəb ola biləcəyini açıqlayıb. Tədqiqat nəticələrinə əsasən, bu maddələrin xüsusilə 8–9 yaşdan etibarən uşaqlara təsiri müşahidə olunub.

Araşdırmada 1 407 yeniyetmə iştirak edib və onlardan 481-də erkən pubertet (yeniyetməlik) əlamətləri aşkarlanıb. Alimlər bu halların sukraloza, aspartam və qlitsirizin kimi maddələrin qəbuluyla əlaqəli olduğunu müəyyən edib. Bu birləşmələr əsasən az şəkərli məhsullarda — qazlı içkilər, saqqızlar və konservləşdirilmiş qidalarda istifadə olunur.

Tədqiqat göstərib ki, sukraloza xüsusilə oğlan uşaqlarında, digər iki maddə isə əsasən qızlarda erkən yetkinlik riskini artırır. Genetik meyilliliyi olan uşaqlarda bu risk daha yüksəkdir.

Xatırladaq ki, erkən yetkinliyin fiziki olduğu qədər psixoloji fəsadları da kifayət qədərdir. Məhz buna görə də övladlarınızı bu cür süni şirinləşdiricilərdən uzaq tutmağınız tövsiyə olunur.

İNQİLABİ KƏŞF

ABŞ-ın Florida Universitetinin alimləri eksperimental mRNT əsaslı peyvənd hazırlayıb. Bu yeni vasitə immun sistemini aktivləşdirərək müxtəlif növ bədxassəli şişlərlə mübarizə aparmağa imkan yaradır. Alimlərin fikrincə, bu gələcəkdə kimyaterapiya, şüa müalicəsi və cərrahi müdaxilə kimi ənənəvi xərçəng müalicə üsullarını əvəz edə bilər. 

Tədqiqatçılar qeyd edir ki, peyvəndin işləmə mexanizmi COVID-19 pandemiyası zamanı tətbiq olunan yanaşmaya bənzəyir: preparat immun hüceyrələrini, şiş hüceyrələrini “virus” kimi tanıyıb onlara qarşı mübarizə aparmağa yönəldir.

“Biz müəyyən etdik ki, hətta onkoloji xəstəliklər üçün nəzərdə tutulmayan peyvənd belə güclü antixərçəng reaksiyası yarada bilər. Bu isə xəstələr üçün universal həll yolu tapmaq ümidi verir” deyə tədqiqatın həmmüəllifi, professor Duen Mitçell bildirib.

Hazırda preparatın sınaqları sıçanlar üzərində davam etdirilir.

CİNAYƏT MƏCƏLLƏSİNƏ DƏYİŞİKLİK EDİLƏCƏK 

Tibb işçilərinə qarşı zorakılıq halları ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinə yeni dəyişikliklərin ediləcəyi açıqlanıb. Qazaxıstanın səhiyyə naziri Akmaral Alnazarova dəyişikliklərə əsasən, tibb işçilərinin hüquqlarının qorunması məqsədilə cəzalar tətbiq olunacağını bildirib.  

Əgər tibb işçisinə qarşı zorakılıq hədəsi səsləndirilibsə və bu fakt sənədləşdirilibsə, həmin şəxsə iki ilə qədər azadlığın məhdudlaşdırılması cəzası tətbiq olunacaq. 

Əgər tibb işçisinə fiziki zorakılıq tətbiq olunarsa, hücum edən şəxs iki ildən yeddi ilə qədər azadlıqdan məhrum ediləcək. 

Zorakılıq fövqəladə vəziyyət şəraitində baş verərsə, cəza müddəti on ilə qədər artırılacaq. 

Əgər təhdid bir neçə tibb işçisinə qarşı yönəlibsə, bu zaman hücum edən şəxsə on beş ilə qədər həbs cəzası veriləcək. 

“Bu, tibb işçilərimizin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün kifayət qədər adekvat tədbirlərdir. Sentyabr ayında müvafiq düzəlişlər parlamentə təqdim ediləcək.” deyə nazir vurğulayıb.

TEZLİKLƏ İSTİFADƏYƏ VERİLƏCƏK

İngiltərənin Kornuoll bölgəsində oyun dizaynerləri gənclərin psixi sağlamlığını dəstəkləmək məqsədilə “Ace of Hearts” (Tuz Ürək) adlı video oyun hazırlayırlar.

“Falmouth” Universitetində hazırlanan oyun, uşaqlıqda yaşanan travmalar — yoxsulluq, itki və narkotik asılılığı kimi mövzuları əhatə edir. Layihə, Böyük Britaniyada gənclərin psixi sağlamlığına dair təxminən 80 milyon manat dəyərində olan “ATTUNE” proqramının bir hissəsidir. Məqsədi isə, oyun vasitəsilə gəncləri psixi sağlamlıq mövzusunda düşünməyə və danışmağa təşviq etməkdir.

 “Psixi xəstəliklərin yarısı 14 yaşda başlayır. Oyunlar bu mövzuda gənclərə dəstək olmaq üçün önəmli vasitədir.” deyə Oksford Universitetindən professor Kamaldeep Bhui qeyd edib. 

Layihə 2026-cı ilə qədər davam edəcək və gənclərin psixi sağlamlıq ehtiyaclarını, risk və dayanıqlılıq faktorlarını araşdıracaq.

SÜNİ BAĞLARDAN İSTİFADƏ OLUNACAQ 

Alimlər diz travmalarının müalicəsi üçün süni bağlardan istifadə etməyə imkan verən yeni texnologiya hazırlayıblar. 

Avstraliyanın Sidney Universiteti, ABŞ-ın Kolumbiya Universiteti və Almaniyanın Fridrix-Aleksandr Universitetindən olan mütəxəssislər tərəfindən yaradılan bu innovativ üsul, "ACS Biomaterials Science & Engineering" jurnalında təqdim edilib.

Ən çox rast gəlinən idman travmalarından biri olan dizdə ön çarpaz bağın qopması adətən uzun reabilitasiya tələb edən gips və breketlər tətbiq olunur. Digər üsul olan implantlar isə infeksiya və orqanizmin implantı qəbul etməməsi riskini daşıyır. Yeni texnologiya sayəsində alimlər insan toxumasına bənzər fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərə malik hidrogel əsaslı süni karkas hazırlayıblar. Bu implant orqanizm tərəfindən qəbul olunur, sürətli sağalmanı təmin edir və yeni toxumanın inkişafını stimullaşdırır.

Hazırda bu üsul yalnız siçanlar üzərində sınaqdan keçirilib və uğurlu nəticələr əldə olunub. Alimlər yaxın gələcəkdə texnologiyanın insanlar üzərində klinik sınaqlara keçəcəyini ümid edir.

YENİ TƏDQİQAT
Harri Perkins Tibbi Tədqiqatlar İnstitutundan və Qərbi Avstraliya Universitetindən Dr. Ciara Duffy tərəfindən aparılan araşdırma göstərib ki, bal arısı zəhəri üçlü mənfi döş xərçəngi hüceyrələrini, eləcə də səthində HER2 adlı zülal reseptoru olan şiş hüceyrələrini öldürür. Bu elmi işin nəticələri bu yaxınlarda “Precision Oncology” jurnalında dərc olunub.
Tədqiqatın məqsədi arı zəhərinin və onun tərkib hissələrindən biri olan mellitinin müxtəlif molekulyar genetik xüsusiyyətlərə malik süd vəzisi xərçənglərində şiş əleyhinə təsirini yoxlamaq olub.
Arı zəhəri (melitin) laboratoriya testlərində üçlü mənfi və HER2-müsbət döş xərçəngi hüceyrələrini 100% məhv edib. Melittin xərçəng hüceyrələrinin membranlarına nüfuz edib və nəzarət edilən dozalarda sağlam hüceyrələrə zərər vermədən böyümə siqnallarını bloklayıb. Xərçəngin müalicəsi üçün melittin çatdırma sistemləri hazırlanır. Klinik sınaqlar hələ başlamayıb.

DÜNYANI XİLAS EDƏ BİLƏCƏKMİ?
Alimlər Amazon tropik meşələrində plastik yeyə bilən “Pestalotiopsis microspore” adlı göbələk aşkar ediblər.
Bitki ilk dəfə Yale Universitetinin tələbələri tərəfindən 2011-ci ildə Ekvador Yasuni parkında kəşf edilib. Bu göbələk plastikdən yeganə qida mənbəyi kimi istifadə edir, onu fermentlərlə tamamilə həzm edir. O, plastiki sadəcə parçalamır - sözün əsl mənasında onu "yeyir".
Bu kəşf dünyanın “plastiklə ətraf mühiti çirləmə” probleminin mübarizəsində ümidverici, işlək yol kimi artıq bütün dünyada marağa səbəb olub.
Kim bilir, bəlkə bir gün belə göbələklər bütün dünyada, laboratoriyalarda, təkrar emal stansiyalarında və ya hətta məktəb həyətlərində də yetişdiriləcək.

Səyahət xəstəliyi (digər adları: hərəkət xəstəliyi, kinetoz) — nəqliyyat vasitəsi ilə səyahət zamanı (məsələn, avtomobil, gəmi, təyyarə və ya qatarla) bəzi insanlarda baş verən bir narahatlıq vəziyyətidir. Bu vəziyyət, bədənin hərəkəti hiss etmə tərzi ilə gözlərin gördükləri arasında uyğunsuzluq olduqda yaranır.
Əlamətləri:
Ürəkbulanma
Qusma
Başgicəllənmə
Soyuq tər
Yuxusuzluq və ya halsızlıq
Solğunluq
Qan təzyiqinin düşməsi və s.
Daha çox uşaqlarda, hamilə qadınlarda, miqrendən əziyyət çəkənlərdə, bəzi dərmanlara və ya hormonal dəyişikliklərə həssas olan şəxslərdə rast gəlir.
Nə edə bilərik?
Nəqliyyatda ön oturacaqda oturmaq (məsələn, maşında ön oturacaqda)
Gözləri yolda saxlamaq və ya uzağa baxmaq
Oxumaqdan və ya telefonla məşğul olmaqdan qaçınmaq
Sakit və təmiz hava almaq (pəncərəni açmaq və ya kondisioner)
Yüngül qida qəbul etmək
Səyahət zamanı: avtomobil, gəmi, təyyarə və ya qatara minməzdən əvvəl, dərman qəbul etmək (məsələn, Vertigoheel tableti - 2 saat ərzində, hər 15 dəqiqədən bir, 1 tab dilaltı)
Vertigoheel preparatı effektləri təsdiqlənmiş xüsusi təbii maddələri özündə birləşdirir:
Anamirta cocculus – səyahət xəstəliyi də daxil olmaqla vertiqo və ürəkbulanma üçün
Conium maculatum -başgicəllənmə və qulaqda küyü, gurultunu azaltmağa kömək edir
Ambra grisea – sinir sistemini dəstəkləyir, başgicəllənməni aradan qaldırır, əsasən yaşlı insanlarda
Petrol rectificatum – vestibulyar aparatın funksiyasını yaxşılaşdırır və vertiqoya bağlı ürəkbulanmanı azaldır

Vertigoheel preparatı:
Almaniya istehsalı
Qlütensiz
Təbii tərkibli
Əlavə təsirsiz

12 yaşdan yuxarı və böyüklər üçün standart dozalanma:
3 tab -gündə 3 dəfə, yeməkdən 30 dəq. əvvəl və ya 1 saat sonra, dilaltı.

Kəskin dövrdə: 2 saat ərzində, hər 15 dəqiqədən bir, 1 tab dilaltı.
Həkiminizlə məsləhətləşin!

www.heel.az

QADIN SAĞLAMLIĞI MÖVZUSU YENİDƏN GÜNDƏMDƏDİR
Şimali Amerika, Cənubi Amerika və Avropa məhsullarını sınaqdan keçirən bir araşdırmaya görə, təkrar istifadə edilə bilən qadın gigiyena məhsullarında zəhərli kimyəvi maddələr aşkar edilib.
“Environmental Science and Technology Letters”də dərc edilən ekspert rəyi əsasında ekoloji cəhətdən təmiz sayılan aybaşı və sidik qaçırmada çox istifadə üçün nəzərdə tutulan piyalələrdə “polifluoroalkil” (PFAS) maddələri tapılıb. Bu informasiya qadın gigiyena məhsullarının təhlükəsizlik və sağlamlıq təsirləri ilə bağlı müzakirələri təzələyib.
Tədqiqat qrupu beş kateqoriya üzrə 59 məhsulu sınaqdan keçirib: menstrual piyalələr, təkrar istifadə edilə bilən yuyulan tamponlar, sidik qaçırma piyalələri, və yuyulan menstrual yastıqçalar.
19 məhsuldan ibarət nümunənin 100%-də PFAS aşkar edilib.
Xatırladaq ki, PFAS sonsuzluq və ağır doğuş qüsurları, qaraciyərin zədələnməsi, immunitetin zəifləməsi və nisbətən xərçəng riski yaradan reproduktiv problemlərin qaynağı sayılır.

PASİYENT ÖLÜB
Özbəkistanın Fərqanə vilayətində baş vermiş faciəvi hadisə nəticəsində, xəstəyə səhv diaqnoz qoyaraq sağlam ayağını amputasiya edən həkim məhkəmə tərəfindən məsuliyyətə cəlb olunub.
Məlumata görə, Adinahən İsomitdinova adlı qadın xəstəxanaya yerləşdirilib. Onda II tip şəkərli diabetin ağır forması, sol ayağın diz altı amputasiyası sonrası vəziyyət, diz oynağında sınıq və digər ciddi tibbi problemlər qeydə alınıb. Lakin keçirilən cərrahi əməliyyat zamanı Abdubannap Madalimov ciddi səhvə yol verib. Həkim xəstə olan ayaq əvəzinə qadının sağ – tamamilə sağlam ayağını bud nahiyəsindən amputasiya edib. Daha sonra, vəziyyəti ağırlaşan pasiyentin sol ayağı da amputasiya olunub. İki ciddi əməliyyatdan və sağlam ayağın itirilməsindən sonra Adinahən İsomitdinova vəfat edib.
Keçirilən məhkəmə prosesində həkim peşə borcunu lazımınca yerinə yetirməməkdə təqsirli bilinərək 4 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. O, eyni zamanda rəhbər və həkim vəzifələrini tutmaq hüququndan məhrum olunub.
Bundan əlavə, məhkəmənin qərarına əsasən, təqsirləndirilən şəxsdən mərhum qadının qanuni nümayəndəsinin xeyrinə 4 000 manata yaxın maddi və 11 000 manata yaxın mənəvi təzminat tutulub.

SÜRƏTLİ MÜAYİNƏ ÇƏTİN GÖRÜLƏN ŞİŞLƏRİ DƏ MÜƏYYƏN EDİR
Sürətli MRT skrininqin "təsdiq edilməsi çətin olan" süd vəzi şişlərini müəyyən edəcəyi güman edilir.
50-52 yaş arası təxminən 1000 qadını əhatə edəcək eksperimentdə təxminən üç dəqiqə çəkən MRT müayinələri, orta döş sıxlığı olan qadınlarda adətən mamoqrammalarda aşkar edilməyən xərçəngi müəyyən edə bilər, deyə fərziyyələr var.
Sürətli MRT - bir santimetrdən kiçik olan aqressiv şişləri aşkar
edən müayinənin qısaldılmış formasıdır.
Layihə Böyük Britaniyanın Tibbi Tədqiqatlar Şurası və Milli Sağlamlıq Tədqiqatları İnstitutunun (NIHR) təxminən 3 milyonluq qrantı ilə maliyyələşdirilir.
"Süd vəzi xərçənginin erkən aşkarlanması qadınlara mümkün olan ən yaxşı nəticəni verir , deyə alimlər bildirir.
50-70 yaş arası qadınlara üç ildən bir mamoqramma məsləhət görülür.
Skrininqlər sayəsində vaxtında müayinə edilmə dünyada milyonlarla qadının xilas edir.

ATASI TESTESTORON MƏLHƏMİ İSTİFADƏ EDİRMİŞ

İsveçdə 10 aylıq qız uşağında ciddi hormonal pozuntular qeydə alınıb.

Bu barədə The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism tibbi jurnalı məlumat yayıb.

Məlum olub ki, uşağın sağlamlığında baş verən bu dəyişiklik atanın istifadə etdiyi testosteron mazı ilə təsadüfi təmas nəticəsində yaranıb.
Valideynlər uşağın cinsiyyət orqanlarında dəyişikliklər müşahidə edib –

klitorun böyüməsi və cinsiyyət dodaqlarının bitişməsi kimi əlamətlər həyəcan doğurub.

Araşdırma zamanı məlum olub ki, atası hipogonadizm (kişi cinsi hormonlarının çatışmazlığı)

diaqnozu ilə testosteron tərkibli gel istifadə edir və onu sinəsinə sürtür.

Daha sonra isə o, körpəni sinəsinə qoyaraq, onunla birbaşa təmasda olurmuş.

Məhz bu təmas nəticəsində mazın tərkibindəki testosteron uşağın dərisi vasitəsilə orqanizminə keçib

və hormonal balansın pozulmasına səbəb olub.
Həkimlər bildirib ki, bu maddə ilə təmas kəsildikdən sonra

uşağın cinsiyyət əlamətləri tədricən normaya dönməyə başlayıb.

ARILARDA UĞURLA İSTİFADƏ EDİLİB

Pekinli tədqiqatçılar həşəratlar üçün dünyanın ən yüngül beyin idarəedicisini hazırlayıblar.

Onun köməyi ilə infraqırmızı pultdan gələn əmrlərdən istifadə edərək arının uçuşunu idarə edə biliblər.
Pekin Texnologiya İnstitutunun tədqiqatçıları həşəratların uçuşunu idarə etməyə qadir olan dünyanın ən yüngül neyron interfeysinin yaradılması barədə məlumat veriblər.

Təcrübə üçün bir bal arısı seçərək onu idarə olunan kiborqa çevirdilər.
Sistem infraqırmızı pult vasitəsilə işləyir: əmr əsasında arı fırlanır və verilən istiqamətə uçur.

Tədqiqat çətin əldə edilən ərazilərdə taktiki kəşfiyyat və monitorinqin yeni yollarını aça bilər.
Alimlər daha əvvəl analoji texnologiyaları tarakanlar üzərində sınaqdan keçiriblər:

onlar ağır nəzarətçiləri daşımaq üçün kifayət qədər böyükdürlər.

Ancaq uçan həşəratlar fərqli bir problemdir: hər milliqram yük uçuşa mane ola bilər.

Arıların bu baxımdan özünəməxsus üstünlüyü var: bədən çəkisinin 80%-nə bərabər olan yükü

asanlıqla daşıya bilir və uzun məsafələrə yorulmadan uça bilirlər.
Hazırlanmış nəzarət cihazının çəkisi cəmi 74 mq - bu, bütün məlum analoqlardan təxminən üç dəfə yüngüldür.
Lakin gündəmdə müzakirə olunan başqa bir məsələ var.

Bu beyin idarəediciləri gələcəkdə insanlarda istifadə edilə bilərmi?

AĞIZ BOŞLUĞUNDA YANMA HİSSI, AĞRI, ŞIŞ, YARALAR

Argentinada məşhur “Colgate” markasının diş pastasının istifadəsinə qadağa qoyulub.

“Colgate Total” seriyasına aid məhsul, çoxsaylı şikayətlərə görə ölkənin Milli Dərman, Ərzaq və Tibbi Vasitələrə Nəzarət İdarəsi tərəfindən satışdan yığışdırılıb.
Rəsmi məlumata görə, bu qərara səbəb, məhsuldan istifadə edən şəxslərdən gələn 19 ciddi şikayətin qeydə alınması olub.

İstifadəçilər ağız boşluğunda yaranan yanma hissi, ağrı, şiş, yaralar və qabarcıqlar kimi xoşagəlməz, təhlükəli əlamətlər barədə məlumat verib.

Qurumun açıqlamasında qeyd olunub ki, məhsulun heç bir müalicəvi təsiri yoxdur və bu cür güclü reaksiyalar normal qəbul edilə bilməz.
Bundan əlavə rəsmi qurum, məhsulun yalnız satışına deyil, eyni zamanda istifadəsinə və reklamına da qadağa qoyub.

Qeyd edək ki, bu, “Colgate” markasının ilə bağlı ilk hadisə deyil.

Eyni məhsul daha əvvəl Braziliyada da ciddi narahatlıq yaradıb.

Orada 11 mindən çox şikayət qeydə alınıb və məhsul satışdan çıxarılıb.

Bu hadisələrdən sonra Rusiya da məsələni nəzarətə götürüb.
Hazırda şirkətindən bu məsələyə dair rəsmi açıqlama gözlənilir.

 Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzi”ndə ÖDƏNİŞSİZ İLK KONSULTASİYA

Autizm Spektr Pozuntusu (ASP) son illərdə bütün dünyada, o cümlədən Azərbaycanda da sürətlə yayılan nevroinkişaf pozuntularından biridir. Bu diaqnozla üzləşən ailələr tez-tez "Nə etməliyik?", "Daha hansı müalicə yolları mövcuddur?", "Uşağımın potensialını necə aça bilərik?" kimi suallarla qarşılaşırlar.
Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzi olaraq biz, bu suallara cavab tapmaq və ailələrə dəstək olmaq üçün xüsusi təşəbbüsə start verdik.
👩‍⚕️ Uzm. Dr. Lalə Nəsirova-dan ÖDƏNİŞSİZ İLK KONSULTASİYA
Uzman pediatr, uşaq sağlamlığı sahəsində geniş təcrübəyə malik və İnteqrativ Tibb üzrə ixtisaslaşmış Dr. Lalə Nəsirova tərəfindən ASP diaqnozu almış uşaqlar üçün ilkin konsultasiya tamamilə ödənişsiz həyata keçirilir.
Bu konsultasiya kimlər üçündür?
• Uşağına Autizm Spektr Pozuntusu diaqnozu qoyulmuş, lakin inteqrativ tibb yanaşmasını araşdırmaq istəyən valideynlər
• Autizmə bənzər davranışlar müşahidə edən və ilkin qiymətləndirmə üçün mütəxəssisə müraciət etmək istəyən ailələr
• İnkişaf ləngimələri, sensor problemlər, sosial çətinliklər və ya nitq pozuntuları yaşayan uşaqların valideynləri

🧩 Konsultasiyada sizi nələr gözləyir?
🔍 İlkin Dəyərləndirmə:
Uşağınızın inkişaf səviyyəsi, davranışları və əsas narahatlıqları Dr. Lalə xanım tərəfindən analiz olunur. Bu ilkin qiymətləndirmə gələcək müalicə planı üçün əsas istiqamətləri müəyyənləşdirəcək.
💡 İnteqrativ Tibb Yanaşması haqqında məlumat:
Valideynlər autizmin klassik nevroloji yanaşmadan fərqli olaraq, funksional və bütüncül baxışla necə müalicə olunduğunu öyrənəcəklər. Bağırsaq beyin oxu, mikronutrient balansı, immun sistem yüklənməsi və qida həssaslıqları kimi mövzular ətraflı izah ediləcək.
❓ Sual-Cavab və Dəstək:
Ailələr birbaşa mütəxəssisdən suallarına cavab alacaq, həmçinin uşağın gələcək inkişafı üçün atılacaq addımlar barədə aydın istiqamətlər əldə edəcəklər.

Niyə Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzi?
Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzi Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, autizmli uşaqlar üçün inteqrativ tibbi yanaşmaları praktik olaraq tətbiq edən ixtisaslaşmış mərkəzdir. Burada hər bir uşağın fərdi ehtiyaclarına uyğun müalicə proqramı hazırlanır və ən müasir laborator analizlər, toksin yüklənməsi dəyərləndirmələri, qida planları və psixoloji dəstək xidmətləri ilə kompleks bir yanaşma təqdim olunur.

🌍 Ünvan və Əlaqə:
📍 Ünvan: Seyid Cəfər Pişəvari küçəsi 110 (Memar Əcəmi metrosunun yaxınlığı)
📞 Əlaqə nömrəsi: 050 430 89 89
📆 Konsultasiya üçün öncədən qeydiyyat mütləqdir.

Gəlin, birlikdə dəyişiklik yaradaq!
Uşağınız üçün fərdi yanaşma ilə daha sağlam və ümidverici bir gələcək qurmaq mümkündür. Bu ilk görüş, bəlkə də uzun və uğurlu bir müalicə yolunun başlanğıcı olacaq.
Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində sizi və balacanızı səmimiyyətlə qarşılamağa hazırıq.

CIZIQLARA VƏ ŞÜŞƏ TƏRLƏMƏSİNƏ DAVAMLIDIR
Cihaz daxili başlıq ekranı vasitəsilə real vaxt rejimində əsas göstəriciləri göstərir. Eynəklər həm hovuzda, həm də açıq suda ürək döyüntüsünü, tempi, vuruş tezliyini və sayını, yandırılan kaloriləri və digər parametrləri qeyd edir. Yeni versiyada cızıqlara və şüşə tərləməsinə davamlı Gorilla Glass istifadə olunur.
Cihaz 14 saata qədər avtonom işləyir, 10 dəqiqəlik sürətli şarj, 2 saat istifadə imkanı verir. Eynəklər Garmin və Apple Watch ilə uyğun gəlir və məlumatlar Strava ilə sinxronlaşdırıla bilər.
Bundan əlavə, inkişaf etmiş funksiyaları olan mobil proqrama abunə təklif olunur: GPS olmadan naviqasiya, təlim planlarının transformasiyası və texnikanın təhlili. Əsas versiyanın qiyməti 279 dollar, Pro versiyası 329 dollardır. Qabaqcıl funksiyalara abunəlik ayda 15 dollara və ya ildə 99 dollara başa gəlir.

“DEPRESSİYADAN ÇIXMAQ VƏ SEVİLMƏK İSTƏYİRDİM”
Almaniyada 23 yaşlı gənc kişi görünüşü və xüsusilə boyu ilə bağlı yaşadığı komplekslərə qalib gəlmək üçün ağrılı və bahalı yola əl atıb. Onun sözlərinə görə, 171 sm boyu səbəbindən qadınlar onunla münasibət qurmaq istəməyib, bu isə depressiyaya səbəb olub. Gənc kişi özünəinamını geri qazanmaq və qadınlarla münasibət qura bilmək ümidi ilə boy uzatma əməliyyatı etdirib. Prosedur zamanı onun ayaq sümükləri 2 dəfə qırılıb, ayaqlarına xüsusi implantlar yerləşdirilib. 1 il o, ağrılarla mübarizə apararaq, əsa ilə gəzmək məcburiyyətində qalıb. Gənc kişi gecələr yuxusuzluqdan əziyyət çəkib. Bu addım ona təxminən 200 min avroya, təxminən 396 000 manata başa gəlib. Əməliyyat nəticəsində onun boyu 24 sm artaraq 195 sm-ə çatıb.
Məlumatlara görə, bu cür əməliyyatlara maraq artmaqdadır. Klinikaların açıqlamasına əsasən, son illərdə boy uzatma əməliyyatlarına müraciət edən kişilərin sayı xeyli artıb. Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu cür əməliyyatlar yalnız estetik deyil, psixoloji səbəblərlə də həyata keçirilir.

ALİMLƏRDƏN XƏBƏRDARLIQ
ABŞ-ın Corc Meyson Universitetinin aparıcı mikrobioloqu professor Ança Baranova bildirib ki, adi milçəklər H5N1 quş qripi virusunu ayaqlarında daşıya bilir. Bu, virusun fermalarda daha geniş yayılmasına və nəticədə insanlara keçmə riskinin artmasına səbəb ola bilər.
Amerikalı tədqiqatçılar hesab edir ki, milçəklər virusa yoluxmuş inəklərin nəcisindən, südündən və ya yaralı toxumalardan virusu “götürə” bilər. Milçəklərin virusu insanlara yoluxdura və ya virus onların içində çoxala biləcəyi sübut olunmasa da, bu, biotəhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsi üçün ciddi səbəbdir.
H5N1Quş qripinin insan üçün ölüm faizi yüksəkdir. Virus sürətlə mutasiya edir, artıq inəklər və pişiklər də yoluxub. Amerikada pandemiya riski artır – əgər virus insanlar arasında ötürülməyə başlasa, ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. ABŞ-da son yarım ildə onlarla mal-qara fermasında yoluxma halları qeydə alınıb.
Əgər milçəklər virusun daşıyıcısına çevriləndə, fermerlər birbaşa risk altına düşə bilər. Milçəyin toxunduğu səthlərlə təmasda olan insanlar, virusu göz, ağız və ya burun selikli qişaları vasitəsilə qəbul edə bilər.

GÜCSÜZLÜYÜN SƏBƏBİ MÜƏYYƏN OLUNUR
Çinin Hebey əyalətində işə getmək istəməyən insanlar üçün xüsusi klinika açılıb. Bu barədə Çin mətbuatı məlumat yayıb.
Klinikanın rəhbəri Yue Limingin sözlərinə görə, böyüklər üçün belə bir müalicə müəssisəsi açmaq ideyası, əvvəllər uşaqlar üçün yaradılmış və "Məktəbə getmək istəmirəm" adlandırılan klinikadan sonra yaranıb.
Yeni klinikada həkimlər pasiyentlərin ruhi və fiziki gücsüzlüyünün səbəbini müəyyən etməyə çalışır, fərdi müalicə üsulları tətbiq edirlər. Onlara dəstək göstərilir və işə qayıtmaq üçün motivasiya verilir.
Bu təşəbbüs, Çində gənclər arasında artan psixoloji yorğunluq və motivasiya çatışmazlığı nəticəsində reallaşdırılıb.

İNQİLABİ ADDIM
Alimlərdən Daun sindromunun müalicəsində inqilabi addım.
Yaponiyanın Mie Universitetindən olan alimlər Daun sindromuna səbəb olan artıq 21-ci xromosomanı hüceyrələrdən silmək üçün yeni üsul hazırlayıb. Onlar Gen redaktəsi texnologiyası ilə artıq xromosomu hədəfləyərək hüceyrədən uğurla çıxarıb. Bu üsul 37,5% hallarda effektiv olub və genlərin fəaliyyəti normal hala qayıdıb.
Tədqiqat genetik xəstəliklərin əsas səbəbi olan artıq və ya zədələnmiş xromosomaların hüceyrələrdən çıxarılması və ya düzəldilməsi üsulunun inkişafında mühüm addım sayılır. Gələcəkdə bu metodun tətbiqi Daun sindromlu insanlarda yaranan fəsadların qarşısını almağa və onların həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa imkan verə bilər.

İNQİLABİ ADDIM
Alimlərdən Daun sindromunun müalicəsində inqilabi addım.
Yaponiyanın Mie Universitetindən olan alimlər Daun sindromuna səbəb olan artıq 21-ci xromosomanı hüceyrələrdən silmək üçün yeni üsul hazırlayıb. Onlar Gen redaktəsi texnologiyası ilə artıq xromosomu hədəfləyərək hüceyrədən uğurla çıxarıb. Bu üsul 37,5% hallarda effektiv olub və genlərin fəaliyyəti normal hala qayıdıb.
Tədqiqat genetik xəstəliklərin əsas səbəbi olan artıq və ya zədələnmiş xromosomaların hüceyrələrdən çıxarılması və ya düzəldilməsi üsulunun inkişafında mühüm addım sayılır. Gələcəkdə bu metodun tətbiqi Daun sindromlu insanlarda yaranan fəsadların qarşısını almağa və onların həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa imkan verə bilər.

TİBBDƏ MARAQLI HADİSƏ
Şotlandiyada həkimlər xəstəni ağrıya qarşı qoruyan genetic mutasiya aşkar ediblər. 65 yaşlı qadın artroz diaqnozu ilə klinikaya gəlib və o, ümumi anesteziya altında əl oynaqlarından planlı əməliyyat olunub. Reabilitasiya dövründə xəstənin ağrıkəsicilərə ehtiyacı olmayıb. Halbuki əməliyyat sonrası güclü ağrılar olmalı imiş
Həkimlər qadından əvvəlki xəstəlikləri barədə soruşduqdan sonra onun artıq eyni üsulla bir neçə əməliyyat keçirdiyini və hətta dişlərini narkozsuz müalicə etdiyini öyrəniblər. Ancaq nədənsə, nə onun əvvəlki həkimləri, nə də özü buna diqqət etməyib.
Tədqiqatçılar qadının genomunda ağrıya qarşı həssaslıqla əlaqəli nadir mutasiya aşkar ediblər. Hazırda elm adamları oxşar mutasiyaya malik insanlar üçün genetik məlumat bazalarını axtarmağa başlayıb və Kolumbiyada ən azı bir belə insan tapdılar. Siz də ağrı hiss etmirsinizsə, araşdırmada könüllü ola bilərsiniz.

YENİ ARAŞDIRMA
Öpüş insanlar arasında bağlılığı gücləndirən və minilliklərdir mövcud olan sosial siqnal funksiyasını daşıyır. Maraqlıdır ki, alimlərin apardığı araşdırmaya görə, tədqiq olunan 168 mədəniyyətin yalnız 46%-ında romantik öpüş geniş yayılıb. Digər mədəniyyətlərdə isə bu vərdiş ya yoxdur, ya da bəzən xoş qarşılanmır.
Böyük Britaniyadan olan psixoloq Adriano Lameyra insanlarda öpüşmənin yaranması ilə bağlı yeni izah təqdim edib. O hesab edir ki, insanların öpüşmə vərdişi qədim insanabənzər meymunların bir-birinin tüklərindəki parazitləri təmizləmək adətindən yaranıb. Zamanla, bu vərdiş sosial bağlılıq üçün insanda öpüşmə adətinə çevrilib.
Bundan əlavə, öpüşmə zamanı bədən mayelər mübadiləsinin immunitet sistemini gücləndirdiyini bildirilir. Bu insanlarda sosial əlaqələri möhkəmləndirən qədim və çoxfunksiyalı bir davranışdır.

ARAŞDIRMA

Bal və su qarışımı idman göstəricilərini yaxşılaşdırır.

Journal of the International Society of Sports Nutrition jurnalında dərc olunmuş son araşdırma göstərib ki, idmandan 90 dəqiqə əvvəl ballı su içmək məşq nəticələrini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər. 

Araşdırmada iştirak edən və güc məşqləri ilə məşğul olan qadınlar bu içkini qəbul etdikdən sonra əzələ ağrılarının 30% azaldığını bildirib. Bu, həmin qadınların məşqdən sonra bərpa prosesini daha rahat keçirdiyini göstərir.

Bundan əlavə, bal qəbul edən qrupun xüsusilə ayaq əzələlərinin gücündə artım müşahidə olunub. Onlar ayaq presi hərəkəti zamanı daha yaxşı nəticələr göstərib. İştirakçılar həmçinin məşq zamanı və sonrasında daha az yorğunluq hiss etdiklərini və ümumi göstəricilərinin yüksəldiyini qeyd edib. Bu nəticələr balın təbii enerji mənbəyi olaraq idmançılar üçün faydalı ola biləcəyini göstərir.

ƏMƏK NAZİRLİYİNİN STATİSTİKASI

ABŞ Əmək Nazirliyinin statistikasına əsaslanaraq, Konnektikut Universitetindəki sosioloqlar tərəfindən aparılan araşdırmada cütlüklər həm fərdi, həm də ailə bazasında gəlirləri ilə müqayisə edildi və kişilərin ev dolandırma məsuliyyəti artdıqca xoşbəxtlik səviyyələrinin azaldığı, qadınların isə ev dolandırma məsuliyyətini nə qədər çox üzərlərinə götürsələr, xoşbəxtlik səviyyələrinin də o qədər artdığı məlum olub.

Ev dolandırma rolunu üzərinə götürən kişilər, adətən bu rolu bir məcburiyyət nəticəsində üstlənir. Bu məsuliyyətlərini yerinə yetirməyə çalışarkən özlərini güclü təzyiq altında hiss edirlər. Buna qarşılıq olaraq, qadınlar ev dolandırma məsuliyyətini üzərlərinə götürmək, evdən kənarda işləyib pul qazanmağı özləri üçün fürsət və ya seçim olaraq görür. 

“Ev dolandıraraq pul qazanan qadınlar özləri ilə qürur duyur və uğurlu olmaq hissi yaşayırlar. Onların ev dolandırma rolu zamanla zəifləsə və ya bu rolu davam etdirə bilməsələr belə, kişilərlə müqayisədə itirəcəkləri çox şey olmur” deyə araşdırma qrupu izah edib.

YENİ SENSOR 

Ostindəki Texas Universitetinin alimləri real vaxt rejimində insanın nəmlənmə səviyyəsini izləyən, geyilə bilən sensor hazırlayıblar.

Cihaz bisepslərə bərkidilir və batareya ilə işləyir. O, toxumadan zəif elektrik cərəyanını keçir və dehidrasiya ilə azalan bioimpedans adlanan müqaviməti qiymətləndirir. Məlumatlar simsiz əlaqə vasitəsilə smartfona ötürülür.

Testlər zamanı könüllülərə diuretiklər verilib, bundan sonra onların sidikinin tərkibi təhlil edilib və göstəricilər sensorun nəticələri ilə müqayisə edilib. Metodlar arasında yüksək korrelyasiya qeydə alınıb.

Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, texnologiya təkcə idmançılar və xilasedicilər üçün deyil, həm də ürək və ya böyrək xəstəlikləri olan xəstələr üçün faydalı ola bilər. Gələcəkdə genişləndirilmiş nümunə üzərində sınaq və digər cihaz formatlarının inkişafı planlaşdırılır.

ALİMLƏRİN YENİ İDDİASI 

Yeni tədqiqat göstərib ki, beyin MRT-si insanın bütün bədəni boyu qocalma sürətini proqnozlaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər.

Nəticələrini “Nature Aging” jurnalında dərc edən alimlər beyin MRT-lərinə əsaslanan bioloji qocalmanın etalonunu hazırlayıblar. Komanda deyir ki, alət insanın gələcək idrak qabiliyyətinin pozulması və demans, ürək xəstəliyi, fiziki zəiflik və erkən ölüm kimi xroniki xəstəliklər riskini proqnozlaşdıra bilər.

Duke Universitetinin psixologiya və nevrologiya professoru Əhməd Həriri və həmkarları 1037 nəfərin doğuşdan orta yaşa qədər izlədiyi Dunedin Araşdırmasının məlumatlarından istifadə ediblər. 1972 və 1973-cü il təvəllüdlü bu iştirakçılar ürək, beyin, qaraciyər, böyrək və s. funksiyalarını yoxlamaq üçün vaxtaşırı 19 qiymətləndirmə aparıblar.

Alətlərini inkişaf etdirmək üçün komanda 45 yaşında bu kohortdan götürülmüş beyin MRT-lərini və beynin strukturu haqqında məlumatları - müxtəlif beyin bölgələrinin həcmi və qalınlığı və ağ və boz maddənin nisbətini - maşın öyrənmə alqoritmi vasitəsilə təhlil edilib. 

Onlar işlənmiş beyin məlumatlarını eyni zamanda iştirakçılardan toplanan digər məlumatlarla, məsələn, fiziki və idrak qabiliyyətinin zəifləməsi, subyektiv sağlamlıq vəziyyəti və qırışlar kimi üzün qocalması əlamətləri ilə müqayisələndiriblər.

YENİ TƏDQİQAT 

Məlum olub ki, qarışqalar yaralı dostlarının ayaqlarını kəsərək infeksiyanın bütün bədənə yayılmasının qarşısını alıblar. Alimlər deyirlər ki, insandan başqa bir canlının həyatını xilas etmək üçün belə bir proseduru həyata keçirməsi ilk dəfədir məlum olur.

“IFL Science”nin yazdığına görə, əvvəlki araşdırmada müəyyən edilmişdi ki, bəzi qarışqa növləri koloniyalarındakı digər qarışqaların yaralarını tüpürcəkləri ilə müalicə edir. Eyni komanda yeni araşdırmalarında fərqli bir qarışqa növünün cərrahi müdaxilə edə biləcəyini qeyd edib.

 “Current Biology” jurnalında dərc edilən araşdırmada, Florida dülgər qarışqalarının (Camponotus floridanus) koloniyadakı yaralı dostlarının ayaqlarını kəsdiyi məlum olub. Digər tərəfdən onun yalnız bəzi nahiyələrdə yaraların amputasiyası etdiyi müşahidə edilib.

Koloniyada bud sümüyü zədələnmiş 17 qarışqadan 13-ü bu üsulla müalicə olunub. Digər tərəfdən, baldır sümüyünü zədələyənlərə amputasiya edilmədiyi, yaranın yalnız tüpürcəklə müalicə edildiyi müşahidə edilib.

Bunun səbəbini anlamayan elm adamları qarışqaları mikrokompüterli tomoqrafiya ilə daha yaxından araşdırıblar. Müşahidələr zamanı məlum olub ki, bud sümüyünün yaralarında infeksiyanın bütün bədənə yayılması ləngidiyi halda, baldır sümüyünün içində infeksiya sürətlə yayılıb.

PSİXOLOQLAR AÇIQLAYIR

Psixologiya sahəsində aparılan çoxsaylı araşdırmalar göstərir ki, aşağı səviyyədə bilik və bacarığa malik insanlar çox vaxt özlərinə həddindən artıq güvənirlər. Əksinə, həqiqətən bilikli və təcrübəli mütəxəssislər isə öz bacarıqlarını lazımınca qiymətləndirmir. Bu paradoksal vəziyyət Danning–Kryuger effekti ilə izah olunur.

Bu fenomen ilk dəfə amerikalı psixoloqlar David Danning və Justin Kruger tərəfindən müəyyən edilib. Onların fikrincə, qeyri-kompetent insanlar öz cahilliklərini dərk etmədikləri üçün bacarıqlarını olduğundan yüksək qiymətləndirir. Bu insanlar səhvlərini başa düşmək üçün zəruri biliklərə malik olmadıqlarından, özlərində problem görmür və inamlı davranırlar.

Yüksək ixtisaslı şəxslər isə əksinə, öz sahələrinin dərinliklərini daha yaxşı anlayırlar və nəyin çatışmadığını görürlər. Onlar tez-tez özlərini daha təcrübəli mütəxəssislərlə müqayisə edir, bu da özlərinə qarşı daha tənqidi yanaşma və yüksək standartlar formalaşdırır.

Psixoloqlar qeyd edirlər ki, Danning–Kryuger effekti bir sıra eksperimentlərlə sübuta yetirilib. Özünü düzgün qiymətləndirmək bacarığı — həm uğur qazanmaq, həm də öyrənmək üçün əsas şərtlərdəndir.

TÖVSİYYƏ

İsti havalarda tərləməni azaltmaq üçün bəzi qidalardan uzaq durmaq vacibdir. Böyük Britaniyadan loğman Abbas Kanani bu barədə "The Sun" nəşrinə danışıb.

Onun sözlərinə görə, ilk növbədə, yüksək yağ tərkibli məhsullar rasiondan maksimum dərəcədə çıxarılmalıdır. Fastfud, yağlı ət, kərə yağı və şirniyyatlar xolesterin səviyyəsini yüksəldə bilər ki, bu da qan dövranı sisteminin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərərək daha çox tərləməyə səbəb olur. Kanani bildirib ki, isti havalarda uyğun olmayan digər məhsullar isə ədviyyatlar və kofeindir. Bu məhsullar sinir sistemini stimullaşdırır, orqanizmdə istilik istehsalını – yəni termogenezi artırır və nəticədə tərləməni gücləndirir.

Ekspert əlavə edib ki, isti günlərdə su balansını qorumaq çox vacibdir. Orqanizmin susuz qalması onun dəri səthini soyutmaq üçün daha çox enerji sərf etməsinə gətirib çıxarır və bu da əlavə tərləmə ilə nəticələnir. Bundan əlavə, o, təbii parçalardan hazırlanan boş və rahat geyimlər seçməyi məsləhət görüb.

OPTİMAL TƏTİL MÜDDƏTİ AÇIQLANDI
Psixoloq Jessica de Bloom və onun həmkarlarının apardığı elmi araşdırmalar göstərir ki, tətilin uzunluğu insanın psixoloji və fiziki bərpasında həlledici rol oynayır.
🔹 Qısa müddətli tətillər (4–5 gün) — bu cür fasilələr insanın əhval-ruhiyyəsində və ümumi sağlamlıq göstəricilərində qısa müddətli müsbət dəyişikliklərə səbəb olsa da, bu effekt cəmi bir neçə gün davam edir. Tətildən sonra insan tez bir zamanda əvvəlki stres vəziyyətinə qayıdır.
🔹 Orta və uzunmüddətli tətil (təxminən 23 gün) — araşdırmalara əsasən, bu cür tətillərdə insanın rahatlıq və rifah hissi tətilin 8-ci günündə zirvəyə çatır.
📌 İlk 7 gün ərzində bədən və psixika yalnız iş rejimindən çıxmağa və yeni ritmə uyğunlaşmağa başlayır.
📌 İkinci həftədə insan artıq “əmək rejimi”ndən uzaqlaşır və əsl mənada dincəlməyə başlayır.
📌 Üçüncü həftədə isə sinir sisteminin dərin bərpa prosesləri və tam psixoloji “yenidən yüklənmə” mərhələsi işə düşür.
Lakin işə qayıtdıqdan bir həftə sonra bu pozitiv təsir demək olar ki, tamamilə yox olur.
Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, istirahət dövrünün yalnız əvvəlində bədən və psixika “iş rejimindən çıxmağa” başlayır. Əsl bərpa prosesi isə daha sonrakı günlərdə baş verir. Ona görə də, tətilləri 1 həftəlik qısa fasilələrlə bölmək əvəzinə, ardıcıl 2–3 həftəlik fasilə vermək tövsiyə olunur.

ALİMLƏR AÇIQLAYIR
Gündəlik qəhvə istehlakı qadınların sağlam qocalmasına kömək edir. Araşdırmanın nəticələri bu il Amerikan Bəslənmə Cəmiyyətinin Orlandoda keçirilən illik toplantısında təqdim olunub. Elm adamları təxminən 47 min qadının son 30 ilə aid məlumatlarını təhlil edərək bu qənaətə gəliblər.
ABŞ-ın nüfuzlu Harvard Universitetində aparılan yeni araşdırma, gündəlik qəhvə istehlakının qadınların sağlam yaşlanmasına müsbət təsir göstərdiyini ortaya çıxarıb. Tədqiqat nəticələrinə görə, xüsusilə orta yaşlı qadınlar gündə 2,5 fincana qədər qəhvə istehlak etdikdə, bu onların ürək-damar xəstəlikləri riskini azaltmağa və 2-ci tip şəkərli diabetin qarşısını almağa kömək edir.
"Sağlam yaşlanma" anlayışı, ciddi xroniki xəstəliklər və fiziki, psixoloji və ya idrak məhdudiyyətləri olmadan ən azı 70 yaşa qədər yaşamaq kimi müəyyənləşdirilib.
Mütəxəssislər, qəhvənin tərkibindəki antioksidantların və digər faydalı maddələrin bu müsbət təsirlərə səbəb ola biləcəyini bildirir. Bununla belə, qəhvənin miqdarına diqqət etmək və fərdi sağlamlıq vəziyyətinə uyğun istehlak etmək tövsiyə olunur.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Azərbaycandakı nümayəndəliyi 22 iyul - Milli Mətbuat Günü münasibətilə media nümayəndələri ilə bir araya gəldi. Görüşün məqsədi ÜST ilə yerli media arasında əlaqələri daha da gücləndirmək, ictimai sağlamlıq sahəsində görülən işlərlə bağlı məlumat mübadiləsi aparmaq və gələcək əməkdaşlıq imkanlarını araşdırmaq olub.

Tədbirdə müxtəlif media qurumlarını təmsil edən jurnalistlər və ÜST-nin Ölkə Ofisinin əməkdaşları iştirak edib. Qeyri-rəsmi və qarşılıqlı ünsiyyətə açıq formatda keçirilən görüş zamanı iştirakçılar ÜST-nin Azərbaycandakı prioritet istiqamətləri olan iqlimə davamlı səhiyyə sistemlərinin gücləndirilməsi, köməkçi texnologiyalara çıxış, immunizasiya, psixi sağlamlıq, qeyri-infeksion xəstəliklərə mübarizə, ÜST-nin səhiyyədə fövqəladə hallar proqramının fəaliyyəti və digər sahələrdə həyata keçirdiyi təşəbbüslər barədə məlumat alıb.

“Sağlamlıqla bağlı dəqiq və vaxtında məlumatların ictimaiyyətə çatdırılması üçün mətbuatla işləmək bizim üçün prioritetdir. Biz ÜST olaraq sizi ictimai səhiyyənin ayrılmaz tərəfdaşı kimi görür və bu əməkdaşlığa böyük dəyər veririk. Sağlam bir cəmiyyətin qurulması sizinlə mümkündür,” - deyə ÜST-nin Azərbaycandakı nümayəndəsi və Ölkə Ofisinin rəhbəri Dr. Hande Harmancı qeyd edib.

Tədbir çərçivəsində jurnalistlər ÜST-nin mütəxəssisləri ilə birbaşa ünsiyyət qurmaq imkanı əldə edib, onları maraqlandıran sualları ünvanlayıb və gələcək media əməkdaşlıqları üçün fikir mübadiləsi aparıb.

Tədbirin sonunda ÜST-nin Azərbaycandakı nümayəndəsi və Ölkə Ofisinin rəhbəri Dr. Hande Harmancı jurnalistlərin ünvanladığı sualları cavablandırıb.

Bu görüş açıq fikir mübadiləsi üçün imkan yaradıb. Media nümayəndələrinin iştirakı və maraqlı sualları səhiyyə ilə bağlı mövzuların ictimai müzakirəsində medianın rolunu bir daha önə çıxarıb. Tədbir qarşılıqlı dialoqun davamlılığını təşviq edən müsbət bir addım kimi dəyərləndirilib.

OPTİMAL TƏTİL MÜDDƏTİ AÇIQLANDI

Psixoloq Jessica de Bloom və onun həmkarlarının apardığı elmi araşdırmalar göstərir ki, tətilin uzunluğu insanın psixoloji və fiziki bərpasında həlledici rol oynayır.

🔹 Qısa müddətli tətillər (4–5 gün) — bu cür fasilələr insanın əhval-ruhiyyəsində və ümumi sağlamlıq göstəricilərində qısa müddətli müsbət dəyişikliklərə səbəb olsa da, bu effekt cəmi bir neçə gün davam edir. Tətildən sonra insan tez bir zamanda əvvəlki stres vəziyyətinə qayıdır.
🔹 Orta və uzunmüddətli tətil (təxminən 23 gün) — araşdırmalara əsasən, bu cür tətillərdə insanın rahatlıq və rifah hissi tətilin 8-ci günündə zirvəyə çatır.
📌 İlk 7 gün ərzində bədən və psixika yalnız iş rejimindən çıxmağa və yeni ritmə uyğunlaşmağa başlayır.
📌 İkinci həftədə insan artıq “əmək rejimi”ndən uzaqlaşır və əsl mənada dincəlməyə başlayır.
📌 Üçüncü həftədə isə sinir sisteminin dərin bərpa prosesləri və tam psixoloji “yenidən yüklənmə” mərhələsi işə düşür.
Lakin işə qayıtdıqdan bir həftə sonra bu pozitiv təsir demək olar ki, tamamilə yox olur.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, istirahət dövrünün yalnız əvvəlində bədən və psixika “iş rejimindən çıxmağa” başlayır. Əsl bərpa prosesi isə daha sonrakı günlərdə baş verir. Ona görə də, tətilləri 1 həftəlik qısa fasilələrlə bölmək əvəzinə, ardıcıl 2–3 həftəlik fasilə vermək tövsiyə olunur.