YENİ TƏDQİQAT
Şirniyyat tələbimiz bağırsaqdakı mikroblara və hormonlara görə formalaşırmış.
Çin alimləri bu barədə “Nature Microbiology” jurnalında dərc olunan son araşdırmada bildirib.
Elm adamları şəkər qəbulunun idarə edilməsində və metabolik sağlamlıq strategiyalarında inqilab edə biləcək pantotenat və GLP-1-dən ibarət bağırsaq mikroblarının işləmə mexanizmini aşkar edib.
Tədqiqat göstərib ki, gələcəkdə qidalanmağa nəzarət ilə bağlı yeni anlayışlar gələcək və şəkər tələbi kimi metabolik pozuntuların idarə edilməsi mümkün olacaq.

Qədim resept

Sarımsaq və limondan hazırlanmış resept sağlamlığı gücləndirmək və immun sistemini möhkəmləndirmək üçün istifadə olunur. İddia olunur ki, bu qarışımı içənlər virusa yoluxmur.
Tərkibi:
• 1 baş sarımsaq
• 1 limon
• 500 ml su
Hazırlanması:
1. Sarımsağı soyub kiçik hissələrə doğrayın.
2. Limonu dilimləyin və sümüklərini çıxarın.
3. Sarımsaq və limonu blenderə qoyun, bir az su əlavə edib qarışdırın.
4. Qarışığı şüşə qaba tökün və qalan suyu əlavə edin.
5. 12 saat ərzində dəmləməyə buraxın, sonra süzün.
6. Hər gün səhər və axşam yeməkdən əvvəl 1 xörək qaşığı qəbul edin.
Bu içki, orqanizmi zəhərlənmələrdən təmizləməyə və immuniteti dəstəkləməyə kömək edir.

13 yanvar – Beynəlxalq depressiya ilə mübarizə günüdür.

Seçenov Universitetinin alimləri bu xəstəliyin valideynlərdən keçdiyini süut ediblər. Tədqiqatın nəticələri beynəlxalq klinik psixiatriya, “Clinical Neuropsychiatry” jurnalında dərc olunub. Söhbət ənənəvi “melanxolik” depressiyadan deyil, qeyri-adi və ya atipik depressiyadan gedir, deyə tədqiqatın müəllifləri bildirib.
Klassik "melanxolik" tipdən fərqlənən atipik depressiya növünün inkişafında genetik faktorlar böyük rol oynayır. Mütəxəssislər, atipik depressiyanın ötürülməsindən məsul olan genlərin nə ana, nə də ata mənşəyindən, nə də X, və ya Y xromosomları ilə əlaqəli olduğunu deyib.
Bununla belə, bu genetik variantlar serotonin daşıyıcısı geni ilə əlaqələndirilir və serotonin əhvalın, iştahın və yuxunun tənzimlənməsində iştirak edən vacib bir sinir ötürücüsüdür. Piylənmənin inkişafı ilə əlaqəli olan yağ kütləsi və proteinə təsir edən genlər də daxil olmaqla, endokrin sistem, immun reaksiya və hüceyrə tənzimlənməsi ilə də əlaqə var, deyə tədqiqat müəllifləri bildirib.
Depressiyanı azaldan bəzi qidalar aşağıdakılardır:
1. Yunan yoğurtu – Probiyotiklər baxımından zəngin olan yunan yoğurdu, bağırsaq sağlamlığını yaxşılaşdıraraq, əhval-ruhiyyəni artırmağa kömək edə bilər. Bağırsaq və beyin arasındakı əlaqə, əhval-ruhiyyə və emosional vəziyyətə təsir edə bilər.
2. Tünd şokolad – Tünd şokolad (70% və ya daha çox kakao ilə), beyindəki serotonin səviyyələrini artırmağa kömək edir və stressi azaldır. Lakin miqdarı məhdudlaşdırmaq vacibdir.
3. Balıq (xüsusən somon və sardin) – Omega-3 yağ turşuları, beyin funksiyalarını yaxşılaşdırır və əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırmağa kömək edir. Bu yağ turşuları, depressiya simptomlarını yüngülləşdirə bilər.
4. Yulaf – Yulaf, yüksək miqdarda lif və kompleks karbohidratlar ehtiva edir, bu da qan şəkərinin stabilləşməsinə kömək edərək, enerji səviyyələrini və əhval-ruhiyyəni tənzimləyir.
5. Qoz – Qoz, omega-3 yağ turşuları və antioksidantlar baxımından zəngindir. Bu maddələr beyindəki kimyəvi balansı dəstəkləyir və depressiya ilə mübarizə aparmağa kömək edir.
6. Banan – Banan serotonin və dopamin istehsalını təşviq edən bir sıra vitamini və mineralları ehtiva edir. Bu maddələr əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırmağa kömək edir.
7. Çuğundur – Çuğundur, yüksək miqdarda folat (folik turşusu) ehtiva edir, bu da beyindəki kimyəvi maddələrin balansını qorumağa kömək edir və depressiyanın qarşısını almağa təsir edə bilər.
8. Spirulina (yaşıl yosun) – Yüksək miqdarda vitamin B12 və digər əhəmiyyətli maddələr ehtiva edən spirulina, enerji artırıcı və əhval-ruhiyyə yaxşılaşdırıcı xüsusiyyətlərə sahibdir.
9. Cəfəri və digər yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər – Bu tərəvəzlər folat, dəmir və B vitaminləri ilə zəngindir, hansı ki, depressiyanın qarşısını almağa və əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırmağa kömək edir.
10. Yaşıl çay – Yaşıl çay, L-theanine adlı bir amin turşusu ehtiva edir ki, bu da stressi azaldır və rahatlamağa kömək edir.
Bu qidaların depressiyanı tamamilə müalicə etməyəcəyini, ancaq əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırmağa və simptomları yüngülləşdirməyə kömək edə biləcəyini unutmayın. Hər hansı bir pəhriz dəyişikliyi etməzdən əvvəl mütəxəssisə məsləhət almaq vacibdir.

Arzuladığınız səhər yeməyinin resepti

İspaniyalı alimlər arzuladığınız ideal səhər yeməyinin reseptini hazırlayıb. Bu səhər yeməyi arıqlamağa və sağlam qalmağa kömək edir.
Araşdırmalara görə, gün ərzində bu yeməkdən alınan kalorilərin 20-30%-i, xolesterin səviyyəsi, arterial təzyiq, bədən çəkisi və şəkərli diabet riski kimi əsas sağlamlıq göstəricilərinə təsir göstərir. 3 il ərzində endokrinoloqlar, fizioloqlar, dietoloqlar və psixoloqlar 55-75 yaş arası 383 iştirakçı üzərində müşahidə aparıb. Nəticədə, balanslı səhər yeməyi, belin nazik qalmasına, çəkinin nəzarətdə saxlanmasına və böyrəklərin işinin yaxşılaşmasına kömək edir. Həmçinin, səhər yeməyinin tövsiyə olunan kalori miqdarlarının statistik göstəriciləri də qeyd olunub. Kişilər üçün — 480-840 kcal, qadınlar üçün — 360-660 kcal.
Alimlər səhər yeməyini oyanandan 30 dəqiqə sonra etməyi tövsiyyə edir. Gecə yuxusundan sonra, səhər acqarına 1 stəkan su içmək, mədə fəaliyyətini stimullaşdırmağa kömək edir. Daha sonra səhər yeməyində 15-25 qram zülal, yəni ət, balıq, yumurta, qatıq, ya da kəsmik olmalıdır. Əlavə olaraq kəpək, taxıllar, qurudulmuş meyvələr kimi liflə zəngin qidalar əlavə etmək, toxluq hissi yaradır və arıqlamağa kömək edir. Ən əsası isə şəkər yerinə bal və ya meyvələrdən istifadə edin.”
Alimlər həmçimim səhər 1 fincan qəhvə içməyin faydalı olduğunu da vurğulayıb. Çünki kofein metabolizmanı sürətləndirir və bədəni aktivləşdirir.

Uşaqlarda qızdırma çox vaxt bədənin infeksiyaya qarşı mübarizə apardığının əlaməti olduğuna görə normaldır. Qızdırma ümumiyyətlə normal həddən yuxarı bədən istiliyi kimi müəyyən edilir, normal istilik isə 37°C ətrafındadır. Uşaqlarda 38°C və ya daha yüksək temperatur isə qızdırma hesab olunur. Yüksək temperatur tez-tez rastlanan olsa da, uzun müddət davam edən qızdırmanın ağır fəsadları ola bilər.

Uşaqlarda qızdırma
Uşaqlarda qızdırmanın səbəbləri
Uşaqlarda yüksək hərarət müxtəlif səbəblərə malik ola bilər və bu, çox vaxt bədənin infeksiyaya və ya digər əsas sağlamlıq problemlərinə cavab verdiyinə işarədir.
Bu halın bəzi ümumi səbəblərinə aşağıdakıları aid etmək olar:

Viral infeksiyalar. Bu xəstəlik adətən viral infeksiyalardan qaynaqlanır. Bunlara soyuqdəymə, qrip (qrip), respirator sinsitial virus (RSV), qastroenterit (mədə qripi) və suçiçəyi, qızılca, parotit və rozeola kimi müxtəlif uşaqlıq viral xəstəlikləri daxil ola bilər.

Bakterial infeksiyalar. Bakterial infeksiyalar da uşaqlarda yüksək temperatura səbəb ola bilər. Bunlara streptokok boğazı (Streptococcus bakteriyası səbəb olur), sidik yollarının infeksiyaları (UTİ), qulaq infeksiyaları (otitis media) və pnevmoniya daxildir.

Qulaq infeksiyaları. Qulaq infeksiyaları qızdırmanın ümumi səbəbidir. Bu simptom adətən viral soyuqdəymədən sonra ikincil infeksiya kimi baş verir.

Tənəffüs yolu infeksiyaları. Bronxit və bronxiolit kimi müxtəlif tənəffüs yolu infeksiyaları uşaqlarda hərarətin yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Tənəffüs yolu infeksiyalarına adətən respirator sinsitial virus (RSV) və ya rinoviruslar kimi viruslar səbəb olur.

Mədə-bağırsaq infeksiyaları. Rotavirus və ya norovirus kimi mədə-bağırsaq traktının infeksiyaları ishal və qusma kimi simptomlarla birlikdə qızdırma ilə də özünü göstərə bilər.

Sidik Yolları İnfeksiyaları (İYE). İYE qızdırmaya səbəb ola bilər. Sidik yolları infeksiyasının simptomlarına tez-tez sidiyə getmə, sidiyə çıxma zamanı ağrı və ya narahatlıq və qarın ağrısı olmaqla bərabər, həm də qızdırmadır.

Diş infeksiyaları. Diş absesi və ya diş infeksiyaları uşaqlarda hərarətin yüksəlməsinə səbəb olan və ağrılı olan infeksiyalardır.

İltihabi şərtlər. Kawasaki xəstəliyi kimi bəzi iltihablı vəziyyətlər uşaqlarda uzun müddət davam edən qızdırmaya səbəb ola bilər.

Peyvəndlər. Uşaqlarda yüksək hərarət DTaP (difteriya, tetanoz və göyöskürək) və MMR (qızılca, parotit və məxmərək) kimi bəzi uşaqlıq peyvəndlərinin ümumi yan təsiri ola bilər. Peyvəndlərin səbəb olduğu qızdırma adətən yüngül və qısamüddətli olur.

Diş çıxarma. Adətən yüksək hərarətlə əlaqəli olmasa da, diş çıxarma bəzən körpələrdə və uşaqlarda bədən istiliyinin bir qədər yüksəlməsinə səbəb ola bilər.

Ətraf mühit faktorları. İsti mühitə məruz qalma, isti vurma və ya həddindən artıq gərginlik hipertermi səbəbiylə qızdırmanın yüksəlməsinə səbəb ola bilər.

Otoimmün xəstəliklər. Bəzi hallarda otoimmün xəstəliklər və ya yetkinlik yaşına çatmayan idiopatik artrit (JIA) kimi iltihabi xəstəliklər uşaqlarda təkrarlanan qızdırmalara səbəb ola bilər.

Valideynlərin hər hansı müşayiət olunan simptomlarla qarşılaşdıqda və qızdırma uzun müddət davam etdikdə qızdırmanı və qızdırmanın əsas səbəbini aradan qaldırmaq üçün pediatra müraciət etməlidir.

Uşaqlarda qızdırma hansı hallarda uzun müddət davam edir?
Uşaqlarda yüksək temperatur uzun müddət davam edərsə və ya təkrarlanırsa, bu, həkim tərəfindən qiymətləndirmə və müalicə tələb edən əsas tibbi problemin əlaməti ola bilər.
Uşaqlarda uzunmüddətli və ya təkrarlanan qızdırma müxtəlif səbəblərə və potensial nəticələrə səbəb ola bilər, o cümlədən:

Əsas infeksiya. Davamlı qızdırma ilkin infeksiyanın adekvat müalicə olunmadığını göstərə və ya yeni infeksiyanın əlaməti ola bilər. Uşaqlarda davamlı qızdırmaya səbəb olan xüsusi infeksiyanı müəyyən etmək və müalicə etmək vacibdir.

Xroniki infeksiyalar. Vərəm və ya xroniki sinüzit kimi bəzi infeksiyalar bu xəstəliyin uzunmüddətli olmasına səbəb ola bilər. Bu şərtlər xüsusi tibbi qiymətləndirmə və müalicə tələb edir.

İltihabi şərtlər. Sistemli qızartı (SLE) və ya yetkinlik yaşına çatmayan idiopatik artrit (JIA) kimi bəzi iltihablı və ya otoimmün şərtlər uşaqlarda təkrarlanan və ya uzun müddət davam edən qızdırmalara səbəb ola bilər.

Abses və ya dərin infeksiyalar. Qaraciyər absesi və ya dərin selülit kimi bədən daxilində gizli infeksiyalar və ya abseslər davamlı qızdırmalara səbəb ola bilər. Bunları müəyyən etmək üçün görüntüləmə tədqiqatları və ya digər diaqnostik prosedurlara ehtiyac duyulur, həmçinin müalicəsi mütləqdir.

Şişlər. Nadir hallarda qızdırma lenfomalar və ya leykemiyalar kimi müəyyən növ şişlər və ya xərçənglərlə əlaqələndirilə bilər.

Qeyri-infeksion səbəblər. Uşaqlarda uzunmüddətli qızdırma həm də qeyri-infeksion səbəblərə, o cümlədən dərman reaksiyalarına, ətraf mühit amillərinə və metabolik pozğunluqlara səbəb ola bilər.

Fəsadlar. Uzun müddət davam edən qızdırma uşaqlarda susuzlaşdırma, kilo itkisi, yorğunluq və yuxuda çətinlik kimi ağırlaşmalara səbəb ola bilər

İnkişafa təsir. Uzun sürən xəstəlik və təkrarlanan qızdırmalar uşağın normal böyüməsinə və inkişafına mane ola bilər ki, bu da onun məktəb və ictimai fəaliyyətləri pozan amildir.

Uşağın qızdırması uzun müddət davam edərsə, təkrarlanırsa və ya qızdırma çəki itkisi, oynaq ağrısı, dəri səpgiləri və ya şiddətli yorğunluq kimi əlamətlərlə müşayiət olunursa, valideynlərin həkimə müraciət etmələri çox vacibdir.

Qızdırmanın müayinəsi. Uşaqda qızdırma olduqda, əsas səbəbi müəyyən etmək və müvafiq müalicə planını hazırlamaq üçün edilən müayinə addımlarına aşağıdakıları daxildir:

Tibbi tarixçə və qızdırma əlamətlərinin yoxlanılması. Həkim müayinəyə uşağın simptomları, o cümlədən qızdırma müddəti, hər hansı əlaqəli simptomlar (məsələn, öskürək, boğaz ağrısı, səpgi və ya qarın ağrısı), son səyahət, xəstə şəxslərlə təmas və hər hansı müvafiq tibbi vəziyyət və ya son xəstəliklər haqqında suallar verməklə başlayır.
Daha sonra uşağın bədən istiliyi, ürək dərəcəsi, tənəffüs dərəcəsi və qan təzyiqini ölçülür.
Fiziki müayinə. Hərtərəfli fiziki müayinə də qızdırma diaqnozunda mühimdir. Həkim qızdırmanın səbəbini müəyyən etməyə kömək edə biləcək xüsusi əlamətlərlə uşağın boğazını, qulaqlarını, ağciyərlərini, qarını, dərisini və bədənin digər nahiyələrini qızartı, şişlik və ya səpgilər kimi hər hansı bir anormallıqları aşkar etmək üçün yoxlayacaq.
Laboratoriya testləri. Klinik təzahürdən və şübhəli səbəbdən asılı olaraq, həkim müxtəlif laboratoriya testlərini keçirə edə bilər. Bu mumi testlərə aşağıdakılar daxildir:
Tam Qan Sayımı (CBC). Bu test qanın müxtəlif komponentlərini ölçür və infeksiyanın (ağ qan hüceyrələrinin sayının artması) və ya anemiyanın olub olmadığını müəyyən etməyə kömək edir.
Qandakı infeksiyalar. Bu testlər qanda ciddi bir infeksiyanın göstəricisi ola bilən bakteriyaların varlığını aşkar etmək üçün edilir.
Sidik analizi. Sidik yollarının infeksiyasından şübhələnirsinizsə, sidik nümunəsi toplana və infeksiya əlamətləri üçün yoxlanıla bilər.
Təsvir. Bəzi hallarda, sinə və ya qarın kimi xüsusi narahatlıq sahələrini qiymətləndirmək üçün rentgen şüaları və ya ultrasəs kimi görüntüləmə üsulundan istifadə edilə bilər.
Boğaz Swab. Uşaqlarda yüksək hərarət bakterial boğaz infeksiyasından (məsələn, streptokok boğazından) şübhələnilərsə, diaqnozu təsdiqləmək üçün boğaz tamponu aparıla bilər.
Digər testlər. Uşağın simptomlarından və kliniki nəticələrindən asılı olaraq əlavə testlər təyin oluna bilər. Məsələn, menenjitlə bağlı narahatlıq varsa, bel ponksiyonu (onurğanın vurması) tövsiyə edilməsi bura daxildir.
Peyvənd tarixinin nəzərdən keçirilməsi. Həkim həmçinin qızdırmanın peyvəndlə əlaqəli olub olmadığını və ya hər hansı bir peyvənd gücləndiricisinə ehtiyac olub olmadığını müəyyən etmək üçün uşağın peyvənd tarixçəsini nəzərdən keçirəcəkdir.

Uşaqlarda qızdırmanın müalicəsi
Bu xəstəliyin müalicəsi qızdırmanın əsas səbəbini, narahatlığı aradan qaldırmağa və ağırlaşmaların qarşısını almağa yönəldilir.
Uşaqlarda yüksək temperaturu müalicə edərkən nəzərə alınmalı bəzi addımlar:
Rahat geyim. Uşağınızın bədən istiliyini tənzimləmək üçün yüngül və nəfəs ala bilən paltar geyindirin. Ağır yorğanlardan və ya həddindən artıq qalın geyimlərdən çəkinin.
Mayə qəbulu. Uşaqlarda qızdırma olarkən, bədənin quruluğunun qarşısını almaq üçün su, duru suplar və ya oral rehidrasiya məhlulları (ORS) kimi çoxlu mayelərdən istifadə edin. Qızdırma tərləmə və artan tənəffüs sürəti ilə maye itkisinin artmasına səbəb ola bildiyinə görə, susuzlaşdırmanın qarşısını almaq vacibdir.
İstirahət. Uşağınızın infeksiya və ya xəstəliklə mübarizədə bədənini dəstəkləmək üçün dincəlməsini təmin edin.
Qızdırmanı azaldan dərmanlar. Bəzi reseptsiz dərmanlar uşaqlarda qızdırmanı aşağı salmağa kömək edə bilir. Hansı dərmanların istifadə olunması və dozalarını pediatr müayinə ilə təyin edə bilər. Həkim məsləhətindən kənar dərmanların, xüsusilə də antibiotiklərin istifadəsi isə qətiyyən olmaz.
Soyutma tədbirləri. Uşaqlarda qızdırma olan zaman uşağın narahatlığını azaltmaq və yüksələn bədən hərarətini azaltmaq üçün uşağı ilıq su ilə çimizdirə bilərsiniz. Lakin uşağı çimizdirərkən soyuq sudan istidadə etməyin.
Həmçinin uşağın yatdığı otaqda hava dövranına şərait yaradın, tez-tez pəncərəni açıb otağın havasını dəyişdirin.
Qeyd edim ki, qızdırma özü xəstəlik deyil, infeksiyaya və ya xəstəliyə təbii cavabdır. Bədənin müdafiə mexanizminin mühüm bir hissəsi olan qızdırmanı azaldan tədbirlərdən istifadə edə bilsəniz də, qızdırma davam edərsə və ya nəfəs almaqda çətinlik, şiddətli baş ağrısı, boyun sərtliyi və ya səpgi kimi əlamətlərlə müşayiət olunursa, əsas səbəbin müəyyən edilib müalicə olunması üçün həkimə müraciət edin.

İnteqrativ Təbabət üsulu ilə yanaşma: əsas səbəb araşdırılır. Viral infeksiyaya bağlıdırsa, müvafiq virusəleyhinə preparatlar verilir. ( Engystol, Quentakehl)
Eyni zamanda bu preparatlarla yanaşı antipiretiklər verilir.
Az-az tez maye (adi su, mürəbbəli çay) verilməli, fiziki soyutma- körpənin paltarını azaltmaq, otağın havasını dəyişmək, bədəni nəm dəsmalla silmək, təbii büküşlər ilıq su ilə təmas olunmalıdır.
Proses dəqiq aydınlaşdırılır ki, tempratur sidik yolları infeksiyasına, diş infeksiyasına, yaxud bakterial və s. bağlıdırsa, o səbəbə uyğun müalicə taktikası seçilir.
Məhz İnteqrativ Təbabət yanaşmasına uyğun olaraq bu infeksiyalar drenaj orqanları vasitəsilə orqanizmdən çıxarılır, immun-müdafiə sistemi dəstəklənir.

QASTROENTEROLOQ AÇIQLADI

Şam yeməyində hansı qidalardan uzaq durmaq lazımdır? Sualı
Səhiyyə Nazirliyi akademik M.A.Topçubaşov adına Elmi Cərrahiyyə Mərkəzinin qastroenteroloqu Turan Kərimova cavablayır.

Axşam saatlarında çox yağlı, qızardılmış qidalardan, un məmulatlarından, şirniyyatdan, turşuya qoyulan, hisə verilən qidalardan, qazlı və spirtli içkilərdən uzaq durmaq lazımdır. Çünki sadalanan qidalar gec həzm olunur, qida dəyəri aşağı, lakin kalorisi çox olduğu üçün orqanizmi lazimi qida maddələri, vitaminlər, zülallar, minerallar, enerji ilə təmin edə bilmədiyinə görə müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur.
Düzgün bişirilmə qaydalarına riayət olunmayan qidalar nəinki həzm sistemində ciddi problemlərə yol açır, eyni zamanda şəkərli diabet, hipertoniya xəstəliyi, böyrək patologiyalarına, su-duz mübadiləsinin pozulmasına da səbəb ola bilər, deyə qastroenteroloq Turan Kərimova bildirib.

YENİ ARAŞDIRMA

Avstraliyalı alimlər pəhriz və depressiya arasında əlaqəni araşdırıb. İnsanın istədiyi kimi yox, faydalı qidalaması onun əhvalına necə təsir edir?
Depressiyaya daha çox qadınlar meyllidir deyə, Avstraliyanın Queensland ştatının tədqiqatçıları 18 minə yaxın xanımın məlumatlarını araşdırıb. 10 ildən çox müddəti olan araşdırmanın nəticələri “Journal of Affective Disorders” nəşrində dərc edilib.
Araşdırmanın nəticələri göstərir ki, pəhriz növü depressiv simptomlarla əhəmiyyətli dərəcədə əlaqəli olmasa da, qəbul edilən ərzaqların keyfiyyəti, yəni onların təzə və ya emal edilmiş olmağı əhvala təsir edir.
Pəhriz və depressiya arasındakı əlaqəni qiymətləndirmək üçün iyerarxik və moderativ reqressiya modellərindən istifadə edilib. İştirakçıların alkoqol istehlakı, siqaret çəkmə, bədən kütləsi indeksi (çəki), ailə vəziyyəti nəzərə alınıb.
Nəticə olaraq Queensland ştatının tədqiqatçıları bildirib ki, pəhriz növündən asılı olmayaraq, istehlak edilən qidaların təravətidir. İstənilən pəhriz növündə seçilən ərzaqların keyfiyyətinə diqqət yetirmək daha vacibdir, deyə alimləör vurğulayır.

"Detoks" üçün 5 məsləhət

Əksər insanlar bayramlarda çəkilərinin orta hesabla 1-2 kiloqram artdığını deyir.
Nyu-Cersili qidalanma mütəxəssisi Erin Palinski-Veyd deyir ki, özünüzü şişkin və ləng hiss edirsinizsə, bunun səbəbi natrium və şəkəri yüksək olan qidalar, həmçinin spirt qəbulu və ümumi fəaliyyətin azalması ilə əlaqədardır.
Mütəxəssis çəki atmaq üçün 5 növ detoks üsulu, yəni bədənin toksinlərdən, zərərli maddələrdən təmizlənməsi və təbii şəkildə yenilənməsini təmin etmək üçün həyata keçirilən bir prosesi icra etməyi məsləhət görüb.
1. Kifayət qədər maye qəbul edin. İlıq su istehlakını bacardığınız qədər artırın.
2. “Sadələşdirilmiş pəhriz”ə əməl edin. Yağlı, duzlu, şəkərli qidalardan uzaq durun.
3. Probiotiklər qəbuil edin.
4. Yuxu rejimizini bir saat artırın.
5. Hər səhər 15 dəfə hoppanın.

Yeni tədqiqat
Yuxusuzluq bizi narahat edən fikirləri qovmağı çətinləşdirir.
Tədqiqatlar göstərib ki, yuxu zamanı özünü yeniləyən prefrontal korteks arzuolunmaz xatirələri idarə etməkdə mühüm rol oynayır.
REM yuxusu beynin narahatedici xatirələri bloklamaq qabiliyyətini aktivləşdirən prosesdir. Müddət nə qədər çox olsa, proses bir o qədər prefrontal korteksin nəzarət mexanizmlərini gücləndirir.
Yuxu problemləri depressiya, narahatlıq və travma sonrası stress pozuntusu kimi psixi xəstəliklərlə əlaqələndirilir. Araşdırmalara görə, yuxusuzluq həm də yaddaşın idarə edilməsində problemlərə və emosional balanssızlığa səbəb ola bilər.
Tədqiqatda 85 sağlam insan iştirak edib. İştirakçılar arzuolunmaz xatirələri boğmağa çalışarkən onların beyin şəkilləri götürülüb. Onların yarısı rahat yatıb, digər yarısı isə gecəni yuxusuz keçirib. Yatan iştirakçılar fikir və emosiyaları idarə edən sağ dorsolateral prefrontal korteksdə daha çox aktivlik göstərib. Oyaq qalanlar isə yaddaşın bərpası ilə əlaqəli olan hipokampusda daha çox aktivlik göstərib. Təqdimat Clinical Psychological Science jurnalında dərc edilib.

Ziyanları da var

 Duzlu suda vanna qəbul etmək son illərdə bir çox sağlamlıq faydaları ilə əlaqələndirilir. Həm bədən, həm də dəri üçün faydalı olan bu praktika, xüsusilə təbii duzlardan istifadə edildikdə bir sıra müsbət təsirlər yarada bilər. Duzlu su ilə vanna, bədəninizi təmizləmək və həm fiziki, həm də emosional rahatlıq təmin etmək üçün effektiv bir üsul olaraq qəbul edilir. Bu məqalədə duzlu suda vanna qəbul etməyin faydaları, istifadə edilən duz növləri və bu praktikanın potensial riskləri haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.

Duzlu suda vanna qəbul etməyin faydaları
1. Dəriyə Təsiri:
Duzlu suda vanna qəbul etmək dəri üçün çox faydalıdır. Duzun təbii xüsusiyyətləri, dərinin ölü hüceyrələrini təmizləməyə və dərinin yenilənməsini təmin etməyə kömək edir. Xüsusilə Epsom duzu (magnezium sulfat) və himalaya duzu kimi təbii duzlar, dəriyə dərin bir təmizləmə və müalicə təsiri göstərə bilər. Duzlu su, həmçinin dərinin nəmlənməsini təmin edərək quruluq və qaşınmanı azaldır. Bu səbəbdən, ekzemaya və digər dəri problemlərinə qarşı təsirli ola bilər.

2. Əzələ Ağrılarının Azaldılması:
Epsom duzu ilə vanna, əzələ ağrılarını rahatlatmaq üçün çox faydalıdır. Epsom duzu magneziumun yaxşı bir mənbəyidir, bu da əzələlərin və sinir sisteminin düzgün işləməsini təmin edir. Epsom duzu ilə vanna qəbul edildikdə, bədən bu mineralları dəridən udur və əzələ ağrılarını azaldır, yorğunluğu aradan qaldırır və bədəni rahatladır.

3. Detoksifikasiya
Duzlu: su, bədənin təbii detoksifikasiya proseslərini stimullaşdırır. Duz, bədənin tər və digər tullantıları atmasına kömək edir. Bu proses bədənin toksinlərdən təmizlənməsini təmin edir və ümumi sağlamlığı yaxşılaşdırır. Həmçinin, duzlu vannalar bədənin su balansını təmin etməyə də kömək edir, çünki duz bədəndəki maye balansını tənzimləyir.

4. Rahatlama və Stress Azaltma
Duzlu su ilə vanna qəbul etmək emosional rahatlıq da təmin edir. Duzlu suyun tərkibindəki minerallar bədənin fiziki və emosional gərginliyini azaldır. Bu, xüsusən narahatlıq və stressi azaltmağa kömək edir. Vannada olmaq, bədənin stress hormonlarını azaldaraq, daha rahat və balanslı bir hissiyat yaradır.

5. İltihabın Azaldılması
Duzlu vannaların digər bir faydası da iltihabı azaltmaqdır. Bədənin müxtəlif hissələrində olan iltihablar, xüsusilə oynaq ağrıları və iltihabi dərmanlarla müalicə edilə bilən xəstəliklərə qarşı təsirli ola bilər. Duzun təbii antiinflamatuar xüsusiyyətləri sayəsində, duzlu vannalar bu tip problemləri yüngülləşdirə bilər.

Duz növləri və seçim:
Duzlu suda vanna qəbul etmək üçün müxtəlif duz növlərindən istifadə etmək mümkündür. Ən məşhur və geniş istifadə olunan duz növləri bunlardır:

Epsom duzu: Ən çox istifadə olunan və ən çox fayda təmin edən duz növüdür. Magnezium və sulfat ehtiva edir və əzələ ağrıları, yorğunluq, stres və detoksifikasiya üçün çox faydalıdır.

Himalay duzu: Təbii olaraq minerallarla zəngindir və bədənin rahatlamasına kömək edir. Bu duzun dəriyə faydalı təsirləri olduğu düşünülür.

İsti duz: Ənənəvi masaj və rahatlama məqsədi ilə istifadə edilən bu duz, bədənin gərginliyini azaldır və dərini təmizləyir.

Risklər və qeydlər:

Duzlu suda vanna qəbul etmənin faydalı olmasına baxmayaraq, bəzi risklər də mövcuddur. Aşağıdakılara diqqət etmək vacibdir:

Alerji və Dəri Reaksiyaları: Bəzi insanlar, xüsusilə də həssas dərisi olanlar, duzlu vannalara qarşı alergik reaksiya göstərə bilərlər. Dəridə qızarıqlıq, qaşınma və digər reaksiyalar baş verə bilər.

Həddindən artıq duz istifadəsi: Çox miqdarda duz istifadə etmək, dərinin qurumasına və ya narahatlığa səbəb ola bilər. Duzlu vannalarda istifadə edilən miqdarı tövsiyə olunan həddə saxlamaq vacibdir.

Sağlamlıq üçün risklər: Qan təzyiqi problemi, böyrək xəstəlikləri və ya ürək xəstəlikləri olan şəxslər, çox duzlu vannalardan çəkinməlidirlər, çünki duz bədənin su balansını dəyişə bilər və bu, sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

Nəticə
Duzlu suda vanna qəbul etmək, bədən və dəri üçün bir çox fayda təmin edən təbii bir təcrübədir. Düzgün şəkildə istifadə edildikdə, əzələ ağrılarını azaldır, dəri problemlərini həll edir, stresi azaldır və bədəni təmizləyir. Ancaq hər bir şəxsin fərdi sağlamlıq vəziyyətini nəzərə alaraq, duzlu vannaların istifadəsindən əvvəl həkimə müraciət etmək yaxşıdır. Bədənə və dəriyə göstərilən diqqət, özünü yaxşı hiss etmək üçün vacibdir və duzlu suda vanna qəbul etmək bu məqsədə çatmağa kömək edə bilər.

Elm adamları tünd şokolad həvəskarları üçün sevindirici xəbər veriblər

Yeni araşdırmaya görə, bu şirniyyatın gündəlik istehlakı ağız boşluğu xərçəngi riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

Bu barədə Çinin Quansi Tibb Universitetinin alimlərinin araşdırmaları nəticəsində məlum olub.

Bildirilir ki, tədqiqat zamanı 10 mindən çox könüllünün qida vərdişləri öyrənilib.

"Tünd şokoladın qoruyucu xüsusiyyətlərinin sirri kakaoda olan kimyəvi maddələrdədir. Bu birləşmələr ağız boşluğunda bədxassəli şişlərin əmələ gəlməsini dayandıra bilir".

Maraqlıdır ki, alimlər istehlak edilən şokoladın dəqiq miqdarını ölçməyiblər, yalnız onun tədqiqat iştirakçılarının pəhrizinin daimi hissəsi olub-olmadığını nəzərə alıblar. Bu o deməkdir ki, hətta müntəzəm olaraq kiçik porsiya tünd şokolad sağlamlığa müsbət təsir göstərə bilər.

Tədqiqatçılar təkcə şokoladın deyil, şirin bibərin də xərçəngə qarşı oxşar təsirə malik olduğunu aşkar ediblər.

İspaniyanın Valensiya Universitetinin alimləri mikrodalğalı sobaların içində yaşayan mikrobiomlar üzərində tədqiqat aparıblar və onlardan bəzisinin ekstremal şəraitə uyğunlaşa bildiyini aşkar ediblər.

Tədqiqatın nəticələri "Frontiers in Microbiology" jurnalında dərc edilib.

Müəyyən edilib ki, yüksək temperatur və mikrodalğa şüalanmasına baxmayaraq, bir çox mikroorqanizm mikrodalğalı sobaların içində özünü kifayət qədər rahat hiss edir.

Tədqiqatçılar ev mətbəxləri, ictimai yerlər və laboratoriyalardan götürülmüş 30 mikrodalğalı sobanın daxili səthindən nümunələr toplayıblar. Nümunələrdə mətbəx səthlərində və qida məhsullarında tez-tez rast gəlinən "Brachybacterium", "Micrococcus", "Paracoccus" və "Priestia" cinsli bakteriyalar aşkar edilib.

Ev şəraitində mikrodalğalı sobalar mikrob mühiti baxımından ən az müxtəliflik nümayiş etdirib.

Laboratoriya cihazları isə onlardan istifadənin ekstremal şərtləri səbəbindən ən yüksək biomüxtəliflik göstərib. Radiasiyaya, istilik zərbələrinə və qurutmaya davamlı növlər xüsusilə maraqlı olub. Məsələn, laboratoriya mikrodalğalı sobalarında aşkar edilən "Deinococcus" və "Hymenobacter" cinsli bakteriyalar günəş panellərində yaşayan mikroorqanizmlərə bənzəyir.

Alimlər vurğulayıblar ki, ev mikrodalğalı sobalarındakı mikroblar laboratoriya həmkarları qədər "möhkəm" olmasa da, cihazın yuyucu vasitə ilə müntəzəm təmizlənməsi xəstəliklərə səbəb ola bilən bakteriyaların da daxil olduğu bakteriya yığılmasının qarşısını almağa kömək edəcək.

TƏBİƏTİN ŞƏFA MƏNBƏYİ

Bal əsrlərdir ki, həm qida, həm də müalicə vasitəsi kimi istifadə olunur. Onun antibakterial xüsusiyyətləri elmi cəhətdən də sübut edilib. Balın tərkibində olan hidrogen peroksid, aşağı pH səviyyəsi və yüksək şəkər konsentrasiyası mikroorqanizmlərin inkişafını əngəlləyir. Bu xüsusiyyətlər balı təbii antibiotik olaraq istifadə etməyə imkan verir.
Bal xüsusilə dəri yaralarının sağalmasında, yanıqların müalicəsində və infeksiyaların qarşısının alınmasında faydalıdır. Tibbi bal, xüsusilə manuka balı, antibakterial təsiri ilə tanınır. Tədqiqatlar göstərir ki, balın tərkibindəki metilqlikosal (MGO) bakteriyaların çoxalmasını əngəlləyir və iltihabı azaldır.
Bal, təbii antibiotik olaraq, antibiotik müqaviməti yaradan bəzi dərmanlara alternativ kimi diqqət çəkir. Ancaq müalicə məqsədilə istifadə etmədən əvvəl mütəxəssislə məsləhətləşmək vacibdir. Üstəlik, balın keyfiyyəti də böyük əhəmiyyət daşıyır. Təmiz və təbii bal istifadə edilməlidir ki, onun müalicəvi təsirləri maksimum olsun.
Təbiətin bu möcüzəsi həm immuniteti gücləndirmək, həm də müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində təsirli bir vasitədir.

YENİ ARAŞDIRMA

Pensilvaniya Dövlət Universitetinin alimləri sübut edib ki, ən yaxşı dərman, ən doğru müalicə yumor və gülməkdir.
Pilot araşdırmada tədqiqat qrupu müəyyən edib ki, valideynləri və baxıcıları şən, yumor hissi olan uşaqlar daha sağlamdır. Araşdırmanın nəticələri PLOS One jurnalında dərc edilib.
Tədqiqatın rəhbəri müəllifi Penn State Tibb Kollecinin professoru Benjamin Levy qeyd edib ki, təkcə uşaqların sağlam böyüməyində, möhkəm psixi sağlamlığında deyil, kollektivdə də yumorun mövcudluğu ümumi işə müsbət təsir edir.
Yumor sadəcə stresi aradan qaldırmır, həm də immunetin formalaşmasına dəstək olur, deyə mütəxəssislər açıqlayır.

RESEPT

Kartof, dünya miqyasında ən çox istehlak olunan tərəvəzlərdən biridir və çox sayda fayda təmin edir. Kartof yüksək miqdarda vitamin C, B6 və lif ehtiva edir, bu da immunitet sistemini gücləndirir, sindirim prosesini yaxşılaşdırır və əzələ funksiyasını dəstəkləyir. Həmçinin, kartofda kalium da mövcuddur, bu da qan təzyiqini tənzimləməyə kömək edir. Lakin kartofun ziyanlı tərəfləri də var. Qızardılmış kartof və ya çox şəkərli kartof məhsulları yüksək kalori və yağ ehtiva edir, bu da çəki artımına, metabolik problemlərə və ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Kartofun aşırı istehlakı, xüsusən qan şəkərini sürətlə yüksəldən şəkərli kartof məhsullarının yeyilməsi, diabet və digər metabolik xəstəliklərə səbəb ola bilər.
Çiy kartof suyunun mədəyə xeyirli olması ilə bağlı bir çox mənbələrdə məlumatlar var.
Kartof suyu mədəyə faydalıdır. Təbii olaraq turşuluğu azaldır, mədə selikli qatını qoruyur və qastrit, mədə xorası kimi problemlərin müalicəsinə kömək edə bilər. Kartof suyu, həmçinin mədənin pH səviyyəsini tarazlayaraq, şişkinlik və həzmsizlik problemlərini azaldır. Lakin, hər kəsin mədə sistemi fərqli olduğu üçün, kartof suyunu istifadə etmədən əvvəl həkimə müraciət etmək məsləhətdir.
Mədə üçün kartof suyu hazırlamaq üsulu:
1. Kartofları təmizləyin və yaxşıca yuyun.
2. Rəndələyin və ya blenderdə doğrayın.
3. Rəndələnmiş kartofu dəsmal və ya süzgəcdən keçirərək suyunu sıxın.
4. Hazırladığınız kartof suyunu elə həmin an içməyə çalışın. Ən yaxşı nəticə üçün səhər acqarına içmək tövsiyə olunur.
Kartof suyunun faydalı olması üçün hər gün bir neçə qaşıq içmək kifayət edir.
İstənilən halda bu reseptə əməl etmədən həkiminizlə məsləhətləşmək tövsiyyə olunur.

10 İLLİK ARAŞDIRMANIN NƏTİCƏLƏRİ
Yeni araşdırma yumurta və piylənmə haqqında olan mifləri əks etdirərək, bu qidanın az miqdarda istehlakı sağlamlığa necə təsir etdiyini və yüksək qida dəyəri üçün ən yaxşı hazırlama üsullarını araşdırıb.
2002-2022-ci illər arasında qidalanma məlumatlarını araşdıraraq, yumurtalardan əldə edilən lesitinlər, apolipoproteinlər və doymamış yağ turşuları kimi əksər qida maddələrinin piylənmə riskinin artması ilə əlaqəli olmadığını aşkar edilib. Əksinə, bu qida maddələri lipid mübadiləsini tənzimləyərək piylənmə ehtimalını azaldır.
Yumurta ən sağlam zülal və əvəzolunmaz amin turşuları mənbələrindən biri olmaqla yanaşı, eyni zamanda əhəmiyyətli miqdarda vitamin və minerallarla da zəngindir, bu da onların ümumi sağlamlıq üçün faydasını vurğulayır.
Tədqiqatın məqsədi, sağlam insanlarda yumurta istehlakı ilə piylənmə arasındakı əlaqəni tapmaq, müxtəlif qida maddələrinin fərdi və ümumi təsirini müəyyən etmək, bu yolla da pəhriz tövsiyələrini verərək yumurtanın üstünlükləri və mənfi cəhətləri barədə məlumatlandırmaqdır.
"Həftəlik 7 - 8 yumurta istehlakı normaldır və artıq çəkisi olan insanlar üçün piylənmə riski daşımır", - deyə mütəxəssislər qeyd edib.
Qeyd edək ki, araşdırma “Poultry Science” jurnalında dərc olunub.

ZƏFƏRANIN XEYRİ VƏ ZİYANI
Xüsusilə kulinariya və alternativ tibb sahəsində istifadə olunan dünyanın ən bahalı ədviyyatı sayılan zəfəranın faydaları və ziyanları haqqında müxtəlif araşdırmalar mövcuddur.
Faydaları:
1. Antioksidant xüsusiyyətləri: Zəfəran, zəngin antioksidant tərkibinə malikdir. Bu, orqanizmin hüceyrələrini sərbəst radikallardan qoruyaraq yaşlanma prosesini yavaşlatmağa kömək edir və müxtəlif xəstəliklərin qarşısını alır.
2. Ruh halını yaxşılaşdırma: Zəfəran, depressiya və narahatlıq kimi emosional vəziyyətləri müalicə etməkdə də təsirli ola bilər. Araşdırmalar göstərir ki, zəfəran, serotonin və dopamin kimi beyin kimyəvi maddələrini təsir edərək ruhi vəziyyəti yaxşılaşdırır.
3. İmmun gücləndirici: Vitamin A, C, B6, folat və minerallar, xüsusən də dəmir və maqneziumla zəngindir. Bu elementlər orqanizmin immun sistemini gücləndirir və enerji istehsalını artırır.
4. Təzyiqi tənqimləyir: Zəfəran, qan təzyiqini tənzimləyir və ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almağa kömək edir. Onun tərkibindəki bəzi maddələr qan damarlarını genişləndirərək qan dövranını yaxşılaşdırır .
Ziyanları:
1. Alergik reaksiyaları: Bəzi insanlar zəfərana qarşı allergik ola bilər. Alerjik reaksiyalar dəridə qızartı, qaşınma və ya mədə problemləri kimi özünü göstərə bilər .
2. Erkən doğuş: Hamiləlik dövründə qadınlar zəfəran istifadəsini diqqətlə izləməlidir. Çünki yüksək dozada zəfəran istifadə etmək uşaqlığa mənfi təsir edə bilər. Hətta erkən doğuşa səbəb ola bilər.
3. Zəhərlənmə: Zəfəranın çox istehlakı zəhərləndirə bilər. Çox az mqdarda istifadəsi məsləhət görülur.
Bütün bunlardan əlavə, zəfəran əla təbii qoruyucudur. Onunla hazırlanan yeməkləri soyuducudan kənarda da uzun müddət saxlamaq olar.

AVROPA İTTİFAQI MƏŞHUR BRENDLƏRƏ QADAĞA QOYDU
Lilial, həmçinin butilfenil metilpropional (BMHCA) kimi tanınan, on illərdir ki, kosmetik məhsullarda, o cümlədən ətirlərdə geniş istifadə olunan komponentidir. Lakin təhlükəsizlik səbəbi ilə Avropa İttifaqı tərəfindən 1 mart 2022-ci ildən, Böyük Britaniyada isə 15 dekabr 2022-ci ildən qadağan edilib. Bu komponentlərdən istifadə edən ətirlər siyahısına Chanel, Gucci, Dior kimi məşhur brendlərin də məhsulları daxil edilib.
Qadağa, Avropa Komissiyasının İstehlakçı Təhlükəsizliyi üzrə Elmi Komitəsi (SCCS) tərəfindən Lilialın reprodüktiv sağlamlığa mənfi təsir göstərən bir maddə olaraq müəyyən edilməsi nəticəsində tətbiq olunub. Araşdırmalar, Lilialın hormonları təqlid edərək estrogen kimi təsir göstərdiyini və bunun orqanizmə ciddi ziyan vurduğunu aşkar edib.
Lilialın allergik reaksiyalarla yanaşı xərçəngə səbəb olma ehtimalı da var.
Karanal – bu maddə də 2023-cü ildə Avropa İttifaqı tərəfindən tərkibindəki təhlükəli xüsusiyyətlərə görə qadağan edilib. çünki bu komponentin də allergik reaksiyalara və dəri zədələrinə səbəb olduğu sübut edilib.
Bundan əlavə, bəzi ətir istehsalçıları məhsulalrında HEK-293 adlı maddədən də istifadə edir.
HEK-293 maddəsi, əsasən insan embrional böyrək hüceyrələrindən əldə edilən bir texnoloji vasitədir. Bu hüceyrələr laboratoriya mühitində inkişaf etdirilərək qida və kosmetik məhsullar, o cümlədən ətir istehsalında dad və qoxu qatqıları yaratmaq üçün istifadə olunur.
Bu maddənin istifadəsi insan sağlamlığı üçün zərərli olduğu gündəm müzakirələrindən biridir.
HEK-293 maddəsinin birbaşa təsiri deyil, onun etik tərəfləri narahatlıq doğurur. Çünki bu texnologiya biotexnoloji və genetik manipulyasiyalar nəticəsində yaradılır və istehlakçıların əksəriyyəti məhsulun tərkibində belə bir komponentin olduğunu bilmir.
Uzunmüddətli təsirləri barədə yetərincə araşdırma olmadığı üçün sağlamlıq riskləri tam məlum deyil. Bununla belə, bəzi araşdırmalar genetik modifikasiyanın allergik reaksiyalara və bədən funksiyalarının pozulmasına səbəb ola biləcəyini iddia edir.
Mütəxəssislər ətir alarkən diqqətli olmağı, məhsulun tərkibini diqqətlə oxumağı tövsiyə edir.

Armud ləzzətli dadı və çoxsaylı sağlamlıq faydaları ilə diqqət çəkir. Kalorisi az olsa da, toxluq hissi verir və yüksək lif tərkibi ilə çəkiyə nəzarət etməyə kömək edir. Həmçinin həzm sistemini tənzimləyərək qəbizliyin qarşısını alır. Tərkibindəki C vitamini immunitet sistemini gücləndirərkən, K vitamini sümük sağlamlığını dəstəkləyir. Kalium qan təzyiqini tənzimləməyə kömək edir, mis isə bədəndə dəmirin istifadəsini artıraraq enerji səviyyəsini artırır. Armud tərkibindəki antioksidanlar sayəsində sərbəst radikalların zərərli təsirlərini azaldır, dəri sağlamlığını yaxşılaşdırır və ürək sağlamlığını qoruyur. Ancaq həddindən artıq istehlak qaz, şişkinlik və həzm problemlərinə səbəb ola bilər. Armud suyu da oxşar faydalar verir, həzmi asanlaşdırır, immunitet sistemini gücləndirir və enerji verir. Hamiləlik dövründə gələcək analar üçün qidalı bir alternativdir.

Saglamolun.az armudun 10 faydasını təqdim edir:

Armudun digər mühüm xüsusiyyəti isə tərkibindəki antioksidantlar sayəsində bədəni sərbəst radikalların zərərli təsirlərindən qorumasıdır. Bu, xərçəng, ürək xəstəlikləri və yaşlanma kimi bir çox sağlamlıq problemlərinə qarşı qoruyucu təsir göstərir. Bundan əlavə, armudun tərkibində olan lif həzm sistemini tənzimləyərək qəbizlik kimi problemlərin qarşısını alır və bağırsaq sağlamlığını dəstəkləyir.

• Az Kalori, Yüksək Lif: Armudun kalorisi az olsa da, yüksək lif tərkibi sayəsində toxluq hissi verir və çəkiyə nəzarət etməyə kömək edir . Bu xüsusiyyət armudu sağlam qidalanma planı üçün ideal seçim edir. Bundan əlavə, armud yüksək lif tərkibi sayəsində böyrək daşlarının əmələ gəlməsinin qarşısını almağa kömək edə bilər .
• Vitamin C Anbarı: Tərkibindəki bol C vitamini ilə immunitet sistemini gücləndirir və bədəni xəstəliklərə qarşı qoruyur. Dərinin sağlamlığında da mühüm rol oynayır .
• K vitamini və sümük sağlamlığı: K vitamini sümük sağlamlığını və qan laxtalanmasını qorumaq üçün lazımdır. Armudda da bu vacib vitamin var.
• Kalium və qan təzyiqi: Kalium qan təzyiqini tənzimləyən mühüm mineraldır. Armud yaxşı bir kalium mənbəyidir və hipertoniya riskini azaltmağa kömək edə bilər.
• Mis və Enerji: Mis bədəndə dəmirin istifadəsini artıraraq enerji səviyyələrini artırır. Armud da bu mineralı ehtiva edir və yorğunluqla mübarizə aparmağa kömək edə bilər.
• Antioksidant Gücü: Armud antioksidantlarla zəngindir. Bu antioksidanlar bədəni sərbəst radikalların zərərli təsirlərindən qoruyur və xərçəng, ürək xəstəlikləri və yaşlanma kimi bir çox sağlamlıq problemlərinə qarşı qoruyucu qalxan yaradır.
• Həzm üçün dost lif: Armudun tərkibindəki lif həzm sistemini tənzimləyir, qəbizliyin qarşısını alır və bağırsaq sağlamlığını dəstəkləyir.

1 orta boy armudun qida dəyəri aşağıdakı kimidir:

Armudun sağlamlıq üçün 10 mühüm faydası

Armud həm ləzzətli dadı, həm də sağlamlığımıza müsbət təsirləri ilə seçilən bir meyvədir. Lif, vitamin və mineral qaynağı olan bu meyvə həzmdən immunitet sisteminə, ürək sağlamlığından dəri gözəlliyinə qədər bir çox sahədə bədənimizə dəstək olur. Armud yeməyin faydaları bunlardır: 

1. Həzm sağlamlığını dəstəkləyir

Armud həzm sağlamlığını dəstəkləyən liflə zəngin bir meyvədir. Tərkibindəki həll olunan və həll olunmayan liflər bağırsaq hərəkətlərini tənzimləyir və qəbizliyin qarşısını alır. Eyni zamanda, prebiyotik təsiri ilə bağırsaqlardakı faydalı bakteriyaların çoxalmasına kömək edir və həzm sistemini gücləndirir. Həzm problemi olanlar üçün armud təbii və dadlı bir həll ola bilər.

2. İmmunitet sistemini gücləndirir

Armud immunitet sistemini gücləndirən C vitamini və antioksidantlarla zəngindir. Vitamin C ağ qan hüceyrələrinin istehsalını artıraraq bədənin infeksiyalarla mübarizə aparmasına kömək edir. Antioksidantlar sərbəst radikalların yaratdığı hüceyrə zədələnməsinin qarşısını alır, immunitet sistemini gücləndirir və xəstəliklərə qarşı müqaviməti artırır.

3. Çəkiyə nəzarət etməyə kömək edir

Armud aşağı kalorili və yüksək lifli quruluşu ilə çəki nəzarətində köməkçi rol oynayır . Lif toxluq hissini artırır, həddindən artıq yemək istəyini azaldır və sizi daha uzun müddət tox saxlayır. O, həmçinin həzmi yavaşlatır, qan şəkərinin daha bərabər yüksəlməsinə imkan verir, arıqlamağı asanlaşdırır.

4. Ürək sağlamlığını qoruyur

Armud ürək sağlamlığını qoruyan qidalarla doludur. Tərkibindəki kalium qan təzyiqini tənzimləməyə kömək edir, lif isə xolesterin səviyyəsini aşağı salaraq ürək xəstəliyi riskini azaldır. Bundan əlavə, antioksidanlar qan damarlarını qoruyur və ürək sağlamlığını dəstəkləyir. Daimi armud istehlakı sağlam ürək üçün vacib bir addımdır.

5. Dərinin sağlamlığını yaxşılaşdırır

Armudda dəri sağlamlığını yaxşılaşdıran antioksidanlar və vitaminlər var. Vitamin C dərinin elastikliyini qoruyur və kollagen istehsalını artıraraq qırışları azaldır. Antioksidantlar sərbəst radikalların yaratdığı dəri zədələnməsinin qarşısını alır və dərinin gənc və sağlam görünməsini təmin edir.

6. Diabet riskini azaldır

Armud aşağı glisemik indeksli meyvədir, yəni qan şəkərini yavaş-yavaş yüksəldir. Bu xüsusiyyət diabet riskini azaltmağa və qan şəkərinə nəzarət etməyə kömək edir. Bundan əlavə, tərkibindəki lif insulin müqavimətini azaldaraq diabetin qarşısını alır.

7. Sümük sağlamlığına töhfə verir

Armud sümük sağlamlığı üçün vacib olan kalsium və kalium minerallarını ehtiva edir. Kalsium sümüklərin tikinti materialıdır və sümük sıxlığını artırır. Kalium kalsiumun udulmasını artıraraq sümük sağlamlığını dəstəkləyir. Armudun müntəzəm istifadəsi osteoporoz riskini azaltmağa kömək edə bilər.

8. Enerji verir və yorğunluğu azaldır

Armudun tərkibində enerji səviyyəsini artıran və yorğunluğu azaldan təbii şəkər və lif var. Eyni zamanda, B vitaminləri enerji istehsalında mühüm rol oynayır. Sağlam qəlyanaltı kimi armud istehlakı gün ərzində enerjili hiss edəcəksiniz.

9. Xərçəngə qarşı qorunma təmin edir

Armudun tərkibində xərçənglə mübarizə aparan antioksidanlar və fitokimyəvi maddələr var. Bu birləşmələr hüceyrə zədələnməsinin qarşısını alır, DNT-ni qoruyur və xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini maneə törədir. Armudun kolon, prostat və ağciyər xərçəngi riskini azaltmaqda xüsusilə təsirli olduğu düşünülür .

10. Nəmləndirməni dəstəkləyir

Armud tərkibindəki yüksək su sayəsində bədənin nəmlənməsini dəstəkləyir. Susuzluq hissini yatırır və bədənin ehtiyac duyduğu suyu təmin edir. Xüsusilə isti havalarda və ya idmandan sonra armud istehlakı orqanizmin maye balansını qorumağa kömək edir.

Minbir dərdə dərman olan yemişan sirkəsinin unikal faydaları var. Ancaq onun hazırlanma qaydası haqqında çox az adamın məlumatı var. Saglamolun.az yemişan sirkəsi haqqında vacib elementləri təqdim edir:

Tərəvəz bitkiləri insan sağlamlığı üçün vacib element sayılır. Bütün fəsillərdə qidalanması mümkün olan tərəvəzlər daim immunitetin gücləndirilməsində rol oynayır. 

Saglamolun.az ən çox istifadə olun Cəfəri, Şüyüd və Keşnişin faydalarını araşdırıb:

Yaşıl yarpağında və gövdəsində C, B1, B2, PP, P vitaminləri, karotin, flavonoid kompleksləri, çoxlu miqdarda kalium, kalsium, fosfor və dəmir duzları vardır. Yaşıl kütlədə azotlu maddələr 3,48%, yağ 0,88%, azotsuz ekstrakttiv maddələr 7,30%, seIlüloza 2,08%, kül 2,42% təşkil edir. Şüyüdün toxumunda efir yağının miqdarı 3-5,6%-dir. Şüyüd kəskin ədviyyə xüsusiyyətli, xoş tama malikdir. İstifadə dairəsi çox geniş olub, ondan mədəbağırsaq pozğunluğuna, qarın köpməsinə qarşı, bəlğəmgətirici dərman kimi geniş istifadə edilir. Xalq təbabətində toxumlarından sidikqovucu, ödqovucu, qıcıqlandırıcı, işlətmə vasitəsi kimi istifadə edilir. Hazırlanan cövhəri hipertoniya xəstəliyində işlədilir. Tozu və toxumundan hazırlanan ekstraktından iştahgətirici, sidikqovucu, qazqovucu, yuxugətirici, cövhərindən isə göz xəstəliklərində, dəridə əmələ gələn irinli yaraların müalicəsində istifadə olunur. Onun yağı fitonsidli vasitə kimi tibbdə geniş istifadə edilir. Cövhəri ilə ağız qarqara edirlər. Şüyüddən təzə halda bütün il boyu tərəvəz kimi istifadə edilir, konserv sənayesində toxumlamış halda gövdələr ən geniş miqyasda istifadə olunur.

Qənnadı sənayesində, ətriyyat istehsalında əvəzi olmayan bitkidir. Duza, şorabaya qoyulan meyvə-tərəvəzləri bu bitkisiz təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Qurudulmuş şüyüd ət, balıq və tərəvəz xörəkIərinin tərkibinə qatqı kimi əlavə olunur, həmiçnin pəhriz yeməklərinin hazırlanmasında da geniş istifadə edilir. Yaşıl şüyüdü qaynatmaq olmaz, çünki ədviyyə xüsusiyyətini itirir. Şorbaya, tərəvəz, kartof, balıq və əttdən hazırlanan salatların tərkibinə qatqı kimi əlavə olunur. Şüyüd müxtəlif şirələrin, şərbətlərin, şərabların, ətirli sirkələrin istehsalında geniş istifadə olunur. Şüyüd toxumu qənnadı və çörək məmulatının hazırlanmasında işlədilir. Toxumunun tərkibində efir yağının çox olmasına görə ondan likör-araq istehsalında, qənnadı, çörək-bulka, ətriyyat, kosmetika və sabunbişirmə sənayesində daha geniş istifadə olunur.

Keşniş tərəvəz, efir yağlı və dərman bitkisi olub respublikamızda çox geniş becərilir. Birillik bitkinin həm meyvəsindən, həm də yaşıl kütləsindən istifadə olunur. Keşnişin toxumlarında 0,6-1 %-ə qədər efir yağı, 10-15% piyli yağ, 10-17% zülal, üzvi turşular, C vitamini, aşı maddəsi, şəkər, nişasta vardır. MDB ölkələrində bitki efir yağlarının 70%-i keşniş tozumundan alınır. Toxumundan hazırlanan müxtəlif dərmanlar mədəbağırsaq xəstəliklərinə qarşı, böyrək, öd kisəsinin iltihabı, tənəffüs yolları xəstəliklərinin müalicəsində gözəl təsirə malikdir. Elmi təbabətdə meyvələrindən və efir yağından həzm prosesini yaxşılaşdıran və iştahartıran vasitə kimi istifadə olunur. Xalq təbabətində təzə keşnişdən alınan şirədən, toxumunun çayından hipertoniya, soyuqdəymədə, mədə yaralarının müalicəsində ağrıkəsici, antiseptik vasitə kimi geniş istifadə olunur. Keşniş öd ifrazı şiddətini azaldır, mədə iltihabı, susuzluq və ürək bulanmaya qarşı müsbət nəticə verir. Keşniş suyu ilə ağızı qarqara edirlər. Onun toxumu bədənə quruluq verir, ürək döyüntüsü, baş ağrısı zamanı faydalıdır.

Keşnişi çeynədikdə ağızdan pis qoxunu, şərab iyini aparır. Keşnişin toxumları ədviyyə kimi kolbasa, pendir, çörək-bulka, qənnadı məhsullanna və eləcə də ət, balıq, tərəvəz xörəklərinə, xiyar, pomidor, kələmdən tutulan turşulara ədviyyə kimi əlavə edilir. Keşniş efir yağından ətriyyat, kosmetika sahəsində, texnikada və eləcə də sabunbişirmə, tütünçülük, toxuculuq sənayesində istifadə edilir. Keşnişin yaşıl kütləsi bütün il boyu xalq tərəfindən müxtəlif xörəklərin və salatların hazırlanmasında geniş istifadə olunur.

Cəfərinin kökündən və yarpaqlarından istifadə olunur. Bitki ətirli olmaqla bərabər yarpaqlarında 3,7% azotlu maddələr, 0,72% yağ, 6,7% azotsuz ekstraktiv maddələr, 1,45% sellüloza, 1,7% kül, 1,1% mineral maddələr, 0,1% üzvi turşular, karotin, C, B1, B2, K vitaminləri vardır. Toxumlarında 2-7%, yarpaqlarında 0,3% efır yağı vardır. Qədim Roma və Yunan xalqları hələ bizim eradan qabaq cəfəridən dərman və ədviyyə kimi geniş surətdə istifadə etmişlər. Cəfəri ədviyyə xassəli, şirintəhər, xoş iyə və kəskin tama malik bitkidir. Əczaçılıq sənayesində bunun kök hissəsindən cövhər və müalicəvi xüsusiyyətinə malik çay hazırlanır, qaraciyər və öd kisəsi xəstəliklərində çox istifadə edilir. Xalq təbabətində pörtlədilmiş halda yel, böyrək xəstəlikləri və sinqa xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Məşhur alim İbn Sina qeyd edirdi ki, cəfəri sidiyi qovub, böyrəkləri, sidik kisəsini təmizləyir. Soyuqdəymələrdə, yaraların sağalmasında, görmə qabiliyyətinin artırılmasında, sidik kisəsi və böyrək daşı xəstəliyində, vitamin çatışmamazlığında daha çox istifadə olunur.

Cəfərinin cavan yaşıl zoğları ət, balıq və tərəvəz xörəklərinə ədviyyə kimi əlavə edilir. Bitki təzə halda müxtəlif xörəklərin, salatların hazırlanmasında, konserv sənayesində, xüsusən meyvə-tərəvəzin duza və şorabaya qoyulmasında geniş istifadə olunur. Cəfəri kökündən aşbazlıqda, efir yağından ətriyyat, kosmetika və sabunbişirmə sənayesində istifadə edilir.