MÜTƏXƏSSİS XƏBƏRDARLIĞI

Mösümündən əvvəl yetişən çiyələklərdə pestisidlər və antibiotiklər var. Mütəxəssislər bütün meyvələri zamanında istehlak etməyin tərəfdarıdır. Çiyələk “askaridoz, trixuriyaz, toksokarioz, strontiloidoz” kimi infeksiyalara yoluxdura bilər.
Buna görə də, giləmeyvə yeməzdən əvvəl onu axar suyun altında bir neçə dəfə yumaq vacibdir.
Son zamanlar sosial şəbəkələrdə meyvənin sirkə, soda ilə və yaxud digər qabyuyan vasitələrlə yuyulması tövsiyyə edildiyi videolar izləyirik. Ancaq bu doğru hal deyil. Bu barədə rusiyalı tibb elmləri namizədi, pediatr-neanotoloq Anna Levadnaya danışıb. O, bildirib ki, giləmeyvə, meyvə və tərəvəzləri, hətta öz bağınızdan da toplamış olsanız belə, bir neçə dəfə yumaq vacibdir.
Soda, sirkə və digər məhsulları məsaməli giləmeyvələrdən yumaq, çox çətindir, bu isə yalnız dada deyil, qəbul edəcəyiniz orqanizm üçün faydalı vitaminlərin də tərkibinə təsir edir, deyə mütəxəssis bildirib.

Kron Xəstəliyi Nədir?
Kron xəstəliyi həzm sisteminin istənilən hissəsində – ağızdan anal nahiyəyə qədər – xroniki iltihabla müşayiət olunan İltihabi Bağırsaq Xəstəliyidir (İBX). Ən çox nazik bağırsağın son hissəsi (ileum) və qalın bağırsaq zədələnir. Xəstəlik remissiya və kəskinləşmə dövrləri ilə keçə bilər. Kron xəstəliyi ilk dəfə 1932-ci ildə həkim Burrill B. Crohn tərəfindən aşkar olunub.

Səbəbləri və Risk Faktorları
Kron xəstəliyinin konkret səbəbi məlum deyil, lakin aşağıdakı faktorlar risk yaradır:
• İmmun sistem: Bədən normal bakteriyalara qarşı həddindən artıq reaksiya verir.
• Genetik meyl: Xəstələrin təxminən 20%-nin ailə üzvlərində də bu xəstəlik olur.
• Siqaret çəkmək: Xəstəliyin gedişini ağırlaşdırır.
• Stres və bəzi dərmanlar: Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar, antibiotiklər və qeyri-sağlam qidalanma riski artırır.
• Yaş: Ən çox 15–35 yaş arasında başlayır.

Əlamətləri
Kron xəstəliyinin simptomları iltihabın yerindən asılı olaraq dəyişir, lakin ümumi əlamətlər bunlardır:
• Davamlı və bəzən qanlı ishal
• Qarın ağrısı və sancı
• İştahsızlıq və çəki itkisi
• Ağızda yaralar
• Yorğunluq və halsızlıq
• Dəri və göz iltihabı, artrit
• Uşaqlarda inkişaf geriliyi

Diaqnostika
Tək bir testlə diaqnoz qoyulmur. Ən çox istifadə olunan üsullar:
• Qan analizləri – iltihab və anemiya göstəriciləri
• Nəcis testləri – kalprotektin və digər markerlərlə iltihab dərəcəsi müəyyən edilir.
• Endoskopiya (kolonoskopiya) – birbaşa müşahidə və biopsiya
• Görüntüləmə – KT və MRT enteroqrafiya ilə daralma, fistula və s. aşkar edilir.

Qidalanma
Kron xəstələri üçün fərdi pəhriz vacibdir. Ümumi olaraq tövsiyə edilmir:
• Yüksək lifli və çiy tərəvəzlər
• Qızardılmış, yağlı və fast-food qidalar
• Süd və laktozalı məhsullar (əgər laktoz dözümsüzlüyü varsa)
• Kafein və alkoqol
• Şirin və qazlı içkilər
• Qoz-fındıq, paxlalılar və toxumlar
Az-az və tez-tez, yaxşı çeynənmiş, sadə tərkibli yeməklər tövsiyə olunur. Fərdi pəhriz dietoloqla hazırlanmalıdır.

Müalicə
Kron xəstəliyinin tam müalicəsi yoxdur, lakin simptomları nəzarətdə saxlamaq mümkündür:
• Dərmanlar: Kortikosteroidlər, immunosupressantlar, bioloji preparatlar
• Simptomatik dəstək: Anti-diareya, dəmir və vitamin əlavələri
• Qidalanma dəstəyi: Lazım olduqda enteral (boru ilə) qidalanma
• Cərrahiyyə: Daralma, fistula və ya abses olduqda tətbiq edilir
• İnteqrativ tibbi yanaşma: Klassik və alternativ metodların birgə tətbiqi xəstənin həyat keyfiyyətini artırır
• Həyat tərzi: Siqaretdən imtina, stresin idarəsi, nizamlı və sağlam qidalanma
• Psixoloji dəstək: Stresin və depressiyanın idarə olunması üçün psixoloqun dəstəyi

Tez-tez Verilən Suallar
Kron xəstəliyi genetikdirmi?
Genetik meyl var, lakin tək səbəb deyil.
Tam müalicəsi varmı?
Xeyr, lakin uzunmüddətli remissiya mümkündür.
Yoluxucudurmu?
Xeyr, infeksion deyil.
Xoralı kolitlə fərqi nədir?
Kron bütün həzm traktını, xoralı kolit yalnız qalın bağırsağı zədələyir.
Hamiləlikdə problem yaradırmı?
Aktiv dövrdə bəzi risklər olsa da, remissiya zamanı normal hamiləlik mümkündür.
Stres təsir edirmi?
Birbaşa səbəb olmasa da, simptomları şiddətləndirə bilər.
Ağrı harada olur?
Ən çox sağ aşağı qarın hissəsində.
Nəzarət necə olmalıdır?
Müntəzəm analizlər, kolonoskopiya və həkim nəzarəti vacibdir.
Həmişə ağır keçir?
Xeyr, bəzi hallarda yüngül simptomlarla gedə bilər.
Nə zaman şübhələnmək lazımdır?
Uzunmüddətli ishal, qarın ağrısı, çəki itkisi, qanlı nəcis hallarında dərhal həkimə müraciət edilməlidir.

SÜNİ İNTELLEKT TİBBDƏ
Hazırlanmış yeni süni intellekt proqramı Parkinson xəstəliyinin diaqnozunu bir neçə saniyə içərisində təsbt edir.
Florida Universitetindən olan alim süni intellektə əsaslanan yeni texnologiya – VisionMD proqramını təqdim edib. Bu proqram Parkinson xəstəliyi də daxil olmaqla, müxtəlif motor pozuntularını video görüntülər vasitəsilə avtomatik təhlil etməyə imkan verir. Proqramın müəllifi, doktor Dieqo Quarin bildirir ki, VisionMD aləti xəstənin hərəkətlərindəki incə dəyişiklikləri izləyərək, obyektiv və dəqiq diaqnostika imkanı yaradır. Beləliklə, həkimlərin subyektiv müşahidələrinə ehtiyac azalır.
Qeyd edək ki, VisionMD artıq Almaniya, İspaniya və İtaliya klinikalarında tətbiq olunur. Tətbiq həmçinin elmi-tədqiqat və tibbi müəssisələrdə geniş istifadə olunmağa başlanıb. Alimlər gələcəkdə proqramın funksiyalarını daha da genişləndirərək nevroloji praktikada istifadə edilən əlavə motor testlərini də sistemə daxil etməyi planlaşdırır.

ZƏİF EŞİDƏN PASİYENTLƏR ÜÇÜN UYĞUNDUR
Zəif eşidənlər üçün elastik beyin implantı hazırlanıb.
Massaçusets Ümumi Xəstəxanası və Brigham xəstəxanasının alimləri eşitmə problemləri olan insanlar üçün yeni nəsil elastik beyin implantı hazırlayıb. Bu cihaz, eşitmə siniri zədələnmiş və ya neyrofibromatozun 2-ci tipindən əziyyət çəkən pasiyentlər üçün nəzərdə tutulub. Yeni texnologiya, beynin eşitmə funksiyasına cavabdeh olan hissəsi — koklear nüvəni birbaşa stimullaşdırmaqla işləyir. Bu isə eşitmə siniri işləmədiyi hallarda belə insanın səsləri qəbul etməsinə imkan verir və ənənəvi koxlear implantlardan fayda görməyən xəstələr üçün alternativdir.
Yeni implantın ilkin sınaqları meymunlar üzərində aparılıb və cihazın aylarla sabit işlədiyini və müxtəlif siqnallara stabil reaksiya verdiyini göstərib. Alimlər yaxın illərdə bu cihazın insanlar üzərində klinik sınaqlarını keçirməyi planlaşdırır.

ALİMLƏRDƏN XƏBƏRDARLIQ

Çinli alimlərin apardığı yeni tədqiqat sink mineralının normadan artıq qəbulunun insan orqanizmində bioloji yaşlanma prosesini sürətləndirə biləcəyini göstərib. Tədqiqat 300 mindən çox insanın məlumatları əsasında aparılıb və sink səviyyəsi ilə yaşlanma arasındakı əlaqə təhlil olunub.

Araşdırmaya görə, gündə 40 milliqramdan çox sink qəbul edən şəxslərdə bioloji yaşın orta hesabla 6,9 il daha tez artdığı müşahidə edilib. Əksinə, tövsiyə olunan gündəlik miqdar — kişilər üçün 11 milliqram, qadınlar üçün isə 8 milliqram — yaşlanmanı təxminən 0,11 il yavaşlada bilir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, sink DNT sintezi, immun sistemi və hüceyrə yenilənməsi kimi vacib bioloji proseslərdə mühüm rol oynayır. Lakin bu elementin orqanizmdə həddindən artıq miqdarda toplanması hüceyrə səviyyəsində zərərli təsirlərə səbəb ola və yaşlanmanı sürətləndirə bilər.

Alimlər xəbərdarlıq edir ki, sink və digər mineral əlavələr yalnız həkim məsləhəti ilə qəbul olunmalıdır. Özbaşına və nəzarətsiz istifadənin sağlamlıq üçün risk daşıdığı bildirilir.

ALİMLƏR AÇIQLAYIR
Baş dərisində yaşayan mikroorqanizmlər — bakteriyalar, göbələklər və mayalar — saç sağlamlığında mühüm rol oynayır. Baş dərisinin mikrobiomu, Malassezia göbələyi, Cutibacterium acnes və Staphylococcus epidermidis kimi mikroorqanizmləri əhatə edir. Bu mikroorqanizmlər, baş dərisinin pH səviyyəsini tənzimləyir, sebum istehsalını idarə edir və zərərli patogenlərin artmasını maneə törədir. Balanslı bir mikrobiom, baş dərisini sağlam və saçları güclü saxlayır. Bu barədə Dr. Vijay Kumar Malesu Neüs Medicala verdiyi elmi məqalədə bəhs edib.
Əgər bu mikrobiom balansı pozularsa, kəpək, qaşınma və saç tökülməsi kimi problemlər yarana bilər. Mikrobiomun qorunması üçün mütəxəssislər hər gün saç yumağın ziyan olduğunu qeyd edirlər. Bundan əlavə həddindən artıq gec saç yumanın da kifayət qədər fəsadları sadalanır.
Həftədə iki dəfə yumaq, prebiotik və probiotiklərlə zəngin qidaları istehlak etmək, ən əsası isə stresdən uzaq durmaq saçalarınızı qoruyan, bəsləyən ən vacib şərtlərdir, deyə həkim bildirib.
Mütəxəssis düzgün saç baxımı məhsulları seçməyi, saçı həddindən artıq tez və ya nadir yumamağı, səviyyəsini tənzimləməyi məsləhət görür.

GÖZƏLLİK NAMİNƏ TƏHLÜKƏ
Son günlərdə sosial şəbəkələrdə yayılan yeni gözəllik trendləri həkimlərin ciddi narahatlığına səbəb olub. Rusiyada bəzi gözəllik salonlarında başlayan və sürətlə populyarlaşan qeyri-adi prosedur — dişlərə gel-lak çəkilməsi artıq təhlükəyə çevrilir.
Cəmi 200–300 rubl, təxminən 5 – 6 manat qarşılığında müştərilərə "Hollivud gülümsəməsi", diş üzərində bəzəkli şəkillər, parıltılar və hətta vampir dişlərinin imitasiya forması təklif olunur. Lakin bu "yaradıcılıq" sağlamlıq üçün ciddi risk yaradır.
Stomatoloqlar xəbərdarlıq edir ki, gel-lakın tərkibindəki kimyəvi maddələr ağız boşluğuna düşməməlidir. Onlar diş minasını zədələyə, allergik reaksiyalar, ağız içi yanıq və xroniki iltihablar törədə bilər. Mütəxəssislər bildirir ki, “Diş – dırnaq deyil, nəticələri aradan qaldırmaq daha çətin və bahalı ola bilər.”

PROQNOZ VƏ TƏKLİF
Qlobal miqyasda qızılcaya yoluxma halları artdıqca, peyvəndlə bağlı tərəddüd və dezinformasiya onilliklər ərzində əldə edilmiş tərəqqiyə xələl gətirir, həssas əhalini və səhiyyə sistemlərini risk altında qoyur. Bu qarşısı alına bilən ictimai sağlamlıq böhranının səbəbləri, nəticələri və həlli yolları haqqında təkamül biologiyası üzrə fəlsəfə doktoru Dr. Chinta Sidharthan News Medical nəşrində yayımladığı məqləadə bildirir.
Alim bildirir ki, qızılca və digər peyvəndlərlə qarşısı alına bilən xəstəliklərə nəzarəti bərpa etmək üçün kompleks və multifaktorial yanaşma lazımdır. Səhiyyə müəssisələrinə ictimai etimadın bərpası əsas prioritet olaraq qalır və şəffaf, həssas və ardıcıl ünsiyyət tələb edir. Peyvənd təhlükəsizliyi və qarşısı alına bilən xəstəliklərin ciddi fəsadları barədə mütəmadi olaraq tibbi maarifləndirmənin vacibliyini vurğulayan Dr. Sidharta texnoloji yeniliklər həmçinin iynə əsaslı çatdırılma sistemləri ilə bağlı maneələri aradan qaldırmağı təklif edir.
Qızılcanın yüksək yoluxucu təbiətini nəzərə alaraq, xəstəliklərlə effektiv mübarizəyə nəzarəti yaxşılaşdırmaq, sağlamlığın qorunması üçün immunizasiya proqramlarının vacibliyini əhaliyə çatdırmaq qlobal səhiyyə qurumlarının əsas prioriteti olmalıdır deyə, fəlsəfə doktoru vurğulayır.

Ağciyər xərçənginin erkən əlamətlərindən biri barmaq uclarında müşahidə edilə bilən dəyişiklikdir. Xüsusilə bu, dırnaqların və onların ətrafındakı dərinin vəziyyəti ilə bağlıdır. Əgər dırnaq lövhəsinin ətrafındakı dəri parıldamağa başlayıbsa, qızarıbsa, bu, narahatedici əlamət ola bilər. Bundan əlavə, bəzi hallarda xərçəng zamanı barmaq uclarındakı yumşaq toxumalar şişir və dırnaqların forması dəyişir.

Belə bir vəziyyətlə qarşılaşan şotlandiyalı fitnes təlimatçısı Brayan Cemmell yaşadıqlarını bölüşüb.

Onun sözlərinə görə, bu problemi müşahidə etmək üçün baş və ya işarə barmaqlarının dırnaqlarını bir-birinə sıxıb, aralarında romb şəkilli boşluğun olub-olmadığını yoxlamaq lazımdır. Əgər belə boşluq yoxdursa, bu, ağciyər bölgəsində maye toplanmasının mümkün əlaməti ola bilər.

"Mənim vəziyyətimdə yeganə simptom barmaqların bir növ qalınlaşması idi. Onlar sanki bir az şişmişdi. Barmaqlarımı birləşdirəndə həmin rombşəkilli boşluq yox idi", - deyə Cemmell qeyd edib.

Həkimlərin qiymətləndirməsinə görə, bu cür dəyişikliklər ağciyər xərçəngi olan xəstələrin təqribən 10 faizində müşahidə olunur. Bildirilir ki, xərçəng zamanı barmaq uclarındakı dəyişikliklər adətən həm sol, həm də sağ əllərdə baş verir.

Həkimlər əlavə ediblər ki, ağciyər xərçənginin ən çox rast gəlinən simptomlarına aşağıdakılar daxildir:

- İki-üç həftə ərzində keçməyən uzunmüddətli öskürək (çox vaxt gecə və ya səhər yuxudan oyananda müşahidə olunur);

- Sinədə ağrı;

- Təngnəfəslik;

- Apatiya (ümumi ruh düşkünlüyü);

- Sürətli çəki itkisi.

HƏKİMLƏRİN GEYİMİ DEZİNFEKSİYA EDİLMƏLİDİR
De Montfort Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, paltaryuyan maşınlar parçadan antibiotiklərə davamlı təhlükəli mikrobları təmizləmir.
Bundan əlavə alimlər paltaryuyan maşınlarda super mikrobların olduğunu deyir.
Tibb işçilərinin geyimlərindəki bu cür “mikroblar” xəstəxana infeksiyalarının mənbəyinə çevrilə bilər. Bu barədə PLOS One jurnalında dərc olunan araşdırmada deyilir.
Eksperiment zamanı mütəxəssislər məişət paltaryuyan maşınlarının altı modelini sınaqdan keçiriblər. Məlum oldu ki, maşınların yarısı sürətli, standart və extra rejimdə də dezinfeksiyanın öhdəsindən gələ bilmir,
Tədqiqatçılar həmçinin müəyyən ediblər ki, bəzi bakteriyalar təkcə dərmanlara deyil, həm də məişət təmizləyici vasitələrin tərkib hissələrinə qarşı müqavimət inkişaf etdirə bilər ki, bu da onları aradan qaldırmağı daha da çətinləşdirir.
Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, dezinfeksiya edilməmiş forma geyinmək tibb müəssisələrində infeksiyaların yayılmasına səbəb ola bilər. Nəticə etibarilə, onlar evdə geyimlərin yuyulması ilə bağlı tövsiyələri nəzərdən keçirməyi və təhlükəsizliyi artırmaq üçün xəstəxanalarda sənaye maşınlarının istifadəsini nəzərdən keçirməyi təklif edirlər.

ÜRƏYİNİZİ QORUYUN
Ürək bütün orqanizmin fəaliyyətindən cavabdeh olan əsas orqandır. Stress, aktiv həyat tərzi və fiziki yüklənmələr ürəyə təsir edir. Mütəxəssislər, heç bir əlamət olmasa belə, ildə 1 dəfə ürək müayinəsindən keçməyi məsləhət görür.
Ürək müayinəsi – ürəyin və damarların fəaliyyətini yoxlamaq üçün aparılan müxtəlif analiz və aparat müayinələrinin toplusudur. Bu müayinələr ürək xəstəliklərini erkən aşkar etməyə, risk faktorlarını müəyyənləşdirməyə və vaxtında müalicəyə başlamağa kömək edir. Əgər təngnəfəslik, yorğunluq, ürəkdöyünmə, döş nahiyəsində ağrı və ya təzyiqdə dəyişiklik hiss edirsinizsə – dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır!
Bəs ürək müayinəsinə nə daxildir?
1. EKQ (Elektrokardioqramma) – ürək ritmini və fəaliyyətini qiymətləndirir.
2. ExoKQ (Exokardioqramma) – ürəyin strukturu və qan dövranını göstərir.
3. Qan analizləri: Ümumi qan analizi və biokimyəvi analiz (şəkər, xolesterin, trigliseridlər və s.).
4. Təzyiq ölçülməsi
5. Holter monitorinqi (sutkalıq EKQ – ritm pozuntuları üçün)
6. Stress testi (velotest və ya qaçış yolu ilə) – ürəyin fiziki yükləməyə reaksiyasını yoxlayır.

YENİ SÜNİ İNTELLEKT ALƏTİ – FACE AGE
Alimlər selfi ilə bioloji yaşı və xərçəngdən sağ qalma ehtimalını təyin edən süni intellekt aləti yaradıb. Bu texnologiya haqqında tədqiqat nüfuzlu The Lancet Digital Health jurnalında dərc olunub.
ABŞ-ın Mass General Brigham tibb təşkilatının alimləri insanların yalnız selfi vasitəsilə bioloji yaşını və xərçəng xəstələrinin sağ qalma ehtimalını proqnozlaşdıran yeni süni intellekt aləti – FaceAge adlı sistemi hazırlayıb. Süni intellekt alqoritmi fərdin üz cizgilərini analiz edərək onun bioloji yaşını müəyyən edir. Alqoritm dərinin vəziyyəti, əzələlərin tonusu və üz cizgilərindəki digər dəyişiklikləri nəzərə alaraq fərdin bioloji yaşını təxmin edir. Bu yaş, insanların pasportdakı xronoloji yaşından fərqli olaraq, orqanizmin faktiki yaşlanma səviyyəsini göstərir və sağlamlıq vəziyyəti haqqında daha real məlumat verir.
Tədqiqat nəticələrinə əsasən, xronoloji yaşına nisbətən daha yaşlı görünən xərçəng xəstələrinin sağ qalma ehtimalı aşağı olub. Bu nəticə, xəstəliyin növü və cins fərqi kimi digər amillər nəzərə alınsa belə, dəyişməyib.
Bu texnologiya gələcəkdə fərdi müalicə planlarının hazırlanmasında, xüsusən də xərçəng kimi ciddi xəstəliklər zamanı pasiyentin ümumi sağlamlıq vəziyyətinin daha düzgün qiymətləndirilməsində mühüm rol oynaya bilər.

MƏSULİYYƏTSİZLİK, YOXSA CAHİLLİK?!
50 yaşlı qadın, kontakt linzaları səhv istifadə etdiyi üçün korluq təhlükəsi ilə üzləşib.
Məlum olub ki, Rusiyanın Rostov vilayətində yaşayan qadın, linzalarını hətta gecələr belə çıxarmayıb. Zamanla onun bir gözündə yara (yazva) əmələ gəlib və bu da əməliyyata səbəb olub. Həkimlər dərhal əməliyyat edərək, pasiyentə buynuz qişası donoru köçürüb. 1 il sonra isə, iltihab səbəbilə zədələnmiş göz büllurunun dəyişdirilməsi aparılıb. Bununla da görmə tamamilə bərpa edilib. Həkimlər həmçinin, kontakt linzaların düzgün istifadə edilməməsinin ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyini vurğulayıb.
Göz sağlamlığını qorumaq üçün linzaların təlimatlara uyğun istifadə edilməsi tövsiyə olunur.

YENİ ARAŞDIRMA
Columbia Business School tərəfindən aparılan və Journal of Organizational Behavior jurnalında dərc olunan yeni araşdırmaya görə, ildə ən azı 3 yeni ölkəyə səyahət edən insanlar iş yerində yanma (tükənmişlik) sindromundan 50% daha az əziyyət çəkirlər.
Tədqiqat göstərir ki, beynəlxalq səyahətlər insanın yaradıcılığını artırır, stres səviyyəsini azaldır və ümumi iş məmnuniyyətini yüksəldir. Fərqli mədəniyyətləri öyrənmək və yeni mühitlərdə olmaq insanlara gündəlik iş təzyiqlərindən zehni olaraq uzaqlaşmaq imkanı verir. Bu isə onların emosional dayanıqlığını artırır və psixoloji tükənmənin qarşısını alır.
Aparıcı tədqiqatçı doktor Adam Galinsky qeyd edir ki, tanımadığımız mühitlərdə olmaq beynin “yenidən yüklənməsi” üçün şərait yaradır və bu da səyahətləri zehni sağlamlıq üçün güclü vasitəyə çevirir.
Yeni ölkələrə səyahət etməyin həm şəxsi inkişaf, həm də peşəkar fəaliyyət baxımından önəmi bir daha təsdiqlənib.
Siz sonuncu dəfə hansı ölkəyə səyahət etmisiniz?

YAPONİYADA STRES ATMA XİDMƏTİ
Yaponiyada maraqlı bir xidmət populyarlaşıb: insanlar, xüsusilə qadınlar, emosional gərginliklərini azaltmaq üçün “ikemeso danshi” adlanan yaraşıqlı kişiləri kirayə götürə bilirlər. Bu ifadə “yaraşıqlı” (ikemen) və “ağlama” (meso) sözlərinin birləşməsindən yaranıb.
Bu kişilər təkcə göz yaşı silmək və təsəlli verməklə kifayətlənmir, həm də xüsusi emosional dəstək verirlər. Onlar bu sahədə xüsusi təlim keçiblər və məqsədləri insanlara - xüsusən qadınlara - göz yaşı vasitəsilə rahatlamağa kömək etməkdir.
Yaponlar inanır ki, anlayışlı və yaraşıqlı insanın yanında ağlamaq daxili təzyiqi azaltmaq və psixoloji balansı bərpa etmək üçün ən təsirli üsullardan biridir. Bu xidmətin getdikcə daha çox insan tərəfindən istifadə olunması, cəmiyyətin emosional dəstəyə və anlayışa olan ehtiyacını da göstərir.

YENİ METOD 

Amerikanın Massaçusets Texnologiya İnstitutunun alimləri “Mycobacterium tuberculosis” törədici bakteriyasının əsas komponentlərinin etiketlənməsi üçün yeni metod işləyib hazırlamaqla vərəm xəstəliyi ilə mübarizədə irəliləyiş əldə ediblər.

Araşdırma "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) elmi jurnalında dərc olunub.

Komanda patogenin hüceyrə divarının mühüm komponenti olan "ManLAM" qlükanının etiketlənməsi üçün yeni üsul hazırlayıb. Alimlər oksaziridinin üzvi molekulundan istifadə edərək ilk dəfə bu qlükanı seçici şəkildə vizuallaşdıra və immun hüceyrələri yoluxdurarkən onun davranışını izləyə biliblər.

Metod infeksiyadan sonra bir neçə gün ərzində bakteriyaları müşahidə etməyə imkan verib. Əvvəlki fərziyələrin əksinə olaraq, qlükanlar bakteriyanın hüceyrə divarında qalır. Texnologiya infeksiya mexanizmlərini öyrənmək üçün yeni imkanlar açır.

Vərəmin diaqnozu üçün mövcud üsullar - rentgen şüaları və molekulyar testlər – bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə mövcud deyil.

Yeni yanaşma sürətli sidik testlərinin, xəstəliyin aşkarlanması üçün daha həssas üsulların əsasını təşkil edə və uzunmüddətli bakteriya becərməsinə alternativ ola bilər.

YENİ ARAŞDIRMA

Aparılan araşdırmalar göstərir ki, körpələr yeriməyə başlayanda bu, sadəcə olaraq inkişaf deyil, onların DNT-sində olur. Genetik variantlar təkcə motor sinxronluğunu formalaşdırmır, həm də koqnitiv xüsusiyyətlər və beyin strukturu ilə də əlaqədədir.
Nature Human Behavior jurnalında dərc olunan son araşdırma, yeriməyə başlama yaşı (AOW) ilə bağlı genom boyu assosiasiya tədqiqatının (GWAS) meta-analizini aparıb.
Erkən uşaqlıqda gəzinti beyin və davranış inkişafının etibarlı klinik göstəricisidir. Üstəlik, gəzinti atipik və tipik inkişaf üçün müstəsna, məlumatlandırıcı bir mərhələdir. 18 aya qədər müstəqil gəzə bilməmək əlavə qiymətləndirmə üçün pediatra müraciət etmək üçün skrininq meyarıdır, çünki yerimə gecikməsi motora xas və ya ümumiləşdirilmiş problemi göstərə bilər.

Tədqiqat göstərib ki, yeriməyə başlama yaşı (AOW) sonrakı sağlamlıq nəticələri ilə əhəmiyyətli etioloji əlaqələri olan irsi poligenik xüsusiyyətdir.

3 HƏFTƏ NƏ SU İÇƏ, NƏ DƏ YEMƏK YEYƏ BİLİB
İspaniyada Pablo Qonsales adlı 42 yaşlı kişi dostları ilə restoranda nahar edərkən bir qurtum qazlı su içib və nəticədə mədə və qida borusunda ciddi yanıq xəsarətləri alıb.
Hadisə zamanı şüşənin möhürlü və normal göründüyünü bildirən Qonsales ilk qurtumdan sonra ağzında kəskin yanma hiss etdiyini deyib. Daha sonra suyun rənginin sarımtıl olduğunu görüb və ağzını yaxalamağa çalışsa da, vəziyyəti daha da pisləşib. Qonsales 3 həftə ərzində nə su içə, nə də qida qəbul edə bilib. Həkimlərin sözlərinə görə, o yalnız uzun müalicədən sonra tədricən qida qəbul etməyə başlayıb. Lakin tam sağalacağı hələ də dəqiq bilinmir.
İlkin ehtimala görə, suya və ya stəkana təsadüfən təmizləyici vasitə qarışıb. Restoranın sahibi isə bu ehtimalı inkar edir. Faktla bağlı araşdırma davam edir.

ALİMLƏR XƏBƏRDARLIQ EDİR
Rusiya və Finlandiya alimlərinin apardığı birgə araşdırma Yer kürəsinin yaxın onilliklərdə əhəmiyyətli dərəcədə soyuyacağını və bu prosesin yeni kiçik buz dövrünə səbəb ola biləcəyini göstərir. Bu barədə "Geosciences" elmi jurnalında dərc olunan məqalədə məlumat verilib.
Araşdırma Rusiya Elmlər Akademiyasının Kola Elmi Mərkəzi və Finlandiyanın Təbii Sərvətlər İnstitutunun alimləri tərəfindən aparılıb. Onlar son 7 600 ilə aid ağac halqalarının xronologiyasını təhlil edərək süni intellektin köməyi ilə Yer kürəsində növbəti ciddi soyuma dövrünün 2063-2073-cü illər arasında baş verə biləcəyini ehtimal edib.
Alimlər qeyd edir ki, bu cür iqlim dəyişiklikləri əsasən günəş aktivliyinin azalması və böyük vulkan püskürmələri ilə əlaqələndirilir. Günəşin zəifləyən aktivliyi hazırda müşahidə edilən qlobal istiləşməni bir müddət ləngidə bilər, lakin uzunmüddətli perspektivdə bu, bəşəriyyət üçün ciddi fəsadlara yol aça bilər.
Tədqiqatın nəticələrinə görə, belə iqlim dəyişiklikləri 300-400 ildən bir təkrarlanır.

ARAŞDIRMA

Keçmiş sevgilini unutmaq 8 il vaxt aparır. Bu barədə "Social Psychological and Personality Science" nəşrində dərc edilmiş araşdırmada qeyd olunur.
İnsanın keçmiş sevgilisinə bağlılığın keçməsi üçün nə qədər vaxt tələb olunduğunu öyrənmək məqsədilə aparılan araşdırmaya 300-dən çox insan cəlb edilib.
Tədqiqatın nəticələrinə görə, iştirakçıların keçmiş sevgililərinə bağlılığı orta hesabla 4.18 ildən sonra iki dəfə azalır. Başqa sözlə, keçmiş sevgilini tamamilə unutmaq təxminən səkkiz il çəkə bilər.
Əksər hallarda bu səkkizillik müddət əsasən iki amillə bağlı olur: bağlılıq tərzi və keçmiş sevgili ilə davamlı ünsiyyət.

AYAQ SAĞLAMLIĞINIZ TƏHLÜKƏDƏDİR

Makasin corabları geyinmək ayaq sağlamlığınız üçün təhlükəlidir.
Dəbə çevrilmiş, idman ayaqqabılarından görünməyən “makasin” adlanan corabların sağlamlığa ciddi zərər vurduğu ortaya çıxıb. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: bu tip corablar ayaq quruluşunda deformasiya yaradır!
Bu corablar barmaq ucuna və daban hissəsinə geyilir. Bu isə o deməkdir ki, corablar ayaqda durmaq üçün barmaqlar və daban nahiyəsində gərginlik yaradır. Nəticədə isə ayaq barmaqlarında və formasında dəyişiklik – yəni deformasiya olur.
Mütəxəssislər corab seçərkən təbii parçalardan hazırlanmış, dabanın üstünü örtən uzunluqda modellərə üstünlük vermeyə məsləhət görür.

EKSPERT RƏYİ
Görmə qabiliyyətinə əslində zərər verə bilən giləmeyvələrin adı açıqlanıb.
Mütəxəssislər supermarketlərdən alınan dondurulmuş giləmeyvələri istehlak etməyi məsləhət görmür. Bu giləmeyvələrdə olan pestisidlər çox vaxt gözün torlu qişasında yığılıb qalır. Aşağı keyfiyyətli dondurulmuş qaragilə xüsusilə təhlükəlidir, çünki düzgün dondurulmadıqda faydalı antosianların 70 faizədək hissəsini itirirlər, deyə ekspertlər bildirir.
Həmçinin giləmeyvəli az yağlı süd məhsulları da tövsiyə edilmir. Yağ olmadıqda (xama, qaymaq) A vitamini giləmeyvələrdən udulmur və bu da gecə korluğuna (toyuq korluğu) səbəb ola bilər, deyə qeyd edilir.
Yüksək şəkər tərkibli giləmeyvələr (üzüm, albalı). Qlükozanın kəskin sıçrayışları gözlərin mikrodamarlarını zədələyir. Onları qədərində yemək məsləhət görülür.
Həkimlər, həmçinin xatırladırlar ki, sağlam giləmeyvələr belə həddindən artıq qəbul edildikdə torlu qişada allergik reaksiyalara səbəb ola bilər. Optimal doza gündə 100-150 qram təşkil edir. Hər hansı bir sağlamlıq problemi yarandıqda isə həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.

Davamlı stress idarəolunmaz hala çevrilir, bu gündüzlər narahatlığa, gecələr yuxusuzluğa gətirir. Hazırda bu vəziyyət təqribən bütün insanlarda var və bu, həyat keyfiyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olur.
Belə halda narahatlıq və yuxu pozulmasının simptomlarını deyil, səbəbini aradan qaldırmaq lazımdır!

Təbii dərmanın narahatlıq və yuxu pozulmalarına həqiqətən kömək edəcəyinə inanmırsız?
Amma elm Neurexan® -ın müsbət təsirini sübut edir!

GÖSTƏRİŞLƏR:
· Yuxusuzluq və ya narahat yuxu
· Daxili gərginlik
· Zehni işlə məşğul olanlarda (məktəbli, abituriyent, tələbə, müəllim və s.) əqli yorğunluq
· Hamilə və südverən analarda həyəcan, gərginlik, əsəbilik
· Klimaks dövründə olan qadınlarda həyəcan, narahatlıq, gərginlik, əsəbilik

İSTİFADƏ QAYDASI:
3 yaşa qədər: 1/2 tab. gündə 3 dəfə; 3 yaşdan yuxarı: 1 tab 3 dəfə dil altına, yeməkdən 30 dəq. əvvəl və ya 1 saat sonra.
Kəskin və ya başlanğıc doza: 1 tablet hər 30 dəqiqə yaxud 1 saatdan bir, gündə 12 dəfəyə qədər dil altına qoyulur, sonra standart doza ilə davam etdirilir.

Əks göstərişlər: Tərkibindəki komponentlərin hər hansı birinə qarşı allergiya..
Əlavə təsirlər: yoxdur. Digər preparatlarla qarşılıqlı təsiri: yoxdur.
Buraxılış forması: həb N 50

SAĞALMAYAN TİKİŞLƏR, YÜKSƏK HƏRARƏT, AĞRILAR

Doğuşdan sonra ağır fəsadlarla üzləşən qadının bədənində tibbi rezin əlcəyin bir hissəsi qalıb.
Bişkekdə 2 saylı doğum evində qeysəriyyə əməliyyatı ilə ana olan Reqina doğuşdan sonra ciddi fəsadlarla üzləşib. cərrahi müdaxilədən sonra səhhəti kəskin şəkildə pisləşib: tikiş yerləri sağalmayıb, hərarəti qalxıb və ağrılar daha da güclənib. Nəticədə, müayinə zamanı qadının qarın boşluğunda təxminən 13 sm uzunluğunda tibbi əlcək tayı aşkarlanıb.

Reqina hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət edərək, hadisəyə dair video materiallar, yazışmalar və həkim rəyini təqdim edib. Lakin istintaqla məşğul olan müstəntiq xəstəxananın baş həkiminin yerində olmaması səbəbilə tibbi tarixçəni əldə edə bilmədiyini deyib. Hazırda pasient və körpəsi müalicə alır.
Reqina, digər qadınların belə vəziyyətlə üzləşməməsi üçün bu hadisənin ictimailəşdirilməsini xahiş etdiyini deyib.

YENİ TƏDQİQAT

Yeni araşdırmalar göstərir ki, gərəkli doğum nisbəti Yer Kürəsində insan nəslinin kökünün kəsilməsinin qarşısını alacaq həddə deyil. 

PLOS ONE jurnalında dərc olunan son məqalədə tədqiqatçılar sağ qalma və çoxalmada təsadüfi dalğalanmalar kimi müəyyən edilən demoqrafik stoxastiklik anlayışını nəzərə alaraq hesablamalar aparıb. Onlar cinsi yolla çoxalan populyasiyanın yoxa çıxmasının qarşısını almaq üçün lazım olan minimum doğum səviyyəsini araşdırıblar. 

Tədqiqatın hesablamaları göstərilir ki, insan nəslinin davamı üçün balanslaşdırılmış cins nisbətinin stabilləşməsi və qadınların dünyaya adam başına orta hesabla 2,7 uşaq gətirməsi gərəklidir.  

Qız uşaqlarının sayı artarsa, insan növünün məhv olma riski də azalar, deyə alimlər bildiriblər.

YENİ ARAŞDIRMA
eBioMedicine jurnalında dərc edilən beynəlxalq araşdırmada, dünyada ftalatla əlaqəli ürək-damar ölümlərininin ölkələr üzrə statistikası açıqlanıb. Di-2-etilheksiftalat (DEHP) polivinilxlorid (PVC) plastikləri yumşaltmaq üçün geniş istifadə olunan ftalatlar sinfidir.
Bu araşdırmada 2018-ci il Dünya Bankının 55-64 yaş arası əhali haqqında məlumatlarından istifadə edilib. Hər bir ölkə üçün ürək-damar xəstəliklərindən ölüm nisbətləri “Health Metrics and Evoluation” İnstitunun hesablamaları ilə (IHME) əldə edilib.
Ftalatlara məruz qalma dünyanın müxtəlif bölgələrində geniş şəkildə fərqlənir. Lakin bu plastik qatil demək olar ki, yer kürəsinin bütün bölgələrdə ürək-damar xəstəliklərində ölümlərə səbəb olur.
Ümumilikdə, ftalata ən yüksək məruz qalmalar Yaxın Şərq, Cənubi Asiya və Afrikada, ən aşağı səviyyə isə Avropada qeydə alınıb.

QLOBAL ARAŞDIRMA
Aparılan qlobal araşdırmalar göstərib ki, kişilər qadınlara nisbətən daha az yaşayır. Bu fərqin səbəbləri bioloji, davranış və sosial amillərlə əlaqəlidir. “PLOS Medicine” jurnalında dərc olunan yeni araşdırma kişi və qadınlar arasında mövcud olan fərqləri müəyyən edib. Alimlərin fikrincə, cinsiyyət (bioloji fərqlər) və gender (sosial və mədəni rol fərqləri) sağlamlıq nəticələrinə əhəmiyyətli təsir göstərir.
Aparılan yeni beynəlxalq tədqiqat 204 ölkənin məlumatlarını təhlil edərək, kişilərin qadınlara nisbətən daha yüksək xəstəlik yayılması və ölüm səviyyəsinə malik olduğunu üzə çıxarıb. Kişilər həmçinin tibbi yardım üçün həkimə müraciət etmir və müalicəyə uyğun davranmır. Onların immun sistemi qadınlara nisbətən zəifdir, bu da kişiləri infeksiyalara və xəstəliklərə daha həssas edir. Bundan əlavə, güclü cinsin nümayəndələrinin daha çox zərərli vərdişləri olur. Bu cür davranışlar isə qəza və travma riskini artırır.
Alimlərin fikrincə, kişilərin daha uzun yaşamağı üçün onlara sağlam həyat tərzini təşviq etmək, riskli davranışları azaltmaq və sağlamlıq xidmətlərinə əlçatanlığı artırmaq vacibdir. Cəmiyyətin kişilərin emosional və psixoloji ehtiyaclarını daha yaxşı başa düşməsi və dəstəkləməsi də çox əhəmiyyətlidir.

AVSTRALİYALI ALİMLƏRİN YENİ TƏDQİQATI
Hər gün yumurta yemək ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını alır. Avstraliya alimlərinin apardığı tədqiqatda ciddi ürək-damar xəstəlikləri olmayan 70 yaşdan yuxarı 8 756 könüllü iştirak edib. Nəticələr göstərib ki, hər gün yumurta yeyən insanlarda ürək xəstəliklərindən ölüm riski 29 faiz daha azdır.
Tədqiqqatın nəticələri "Nutrients" jurnlaında dərc edilib.
Avstraliyanın Monaş Universitetinin alimlərinin sözlərinə görə, 100 qram yumurtada təxminən 13 qram zülal var ki, bu da heyvan və ya bitki mənşəli digər zülallardan daha effektiv mənimsənilir.

QLOBAL, ELMİ ARAŞDIRMA

Axirətə inam imanın məhsuludur, yoxsa uşaqlıqdan aşılanmış dünya görüşü? Sualı cavablamağa çalışan qlobal araşdırmanın nəticələri “Scientific Reports” jurnalında dərc olunub. Nəticələrdə buna səbəb erkən yaşda uşaqların yas mərasimində iştirakı göstərilib.
Ölümdən sonra həyata inamı formalaşdıran amilləri araşdırmaq üçün tədqiqatçılar 22 ölkədə 202 000-dən çox böyüklər arasında sorğu aparan Global Flourishing Study-nin məlumatlarından istifadə ediblər.
Xüsusilə 12 yaşından əvvəl istənilən dini ənənəyə uyğun yas mərasimində iştirak edənlərin böyük qisminin axirətə inancı formalaşır, deyə araşdırma nəticələrində bildirilir.
Bundan əlavə, kilsə, məscid, ehramlarda keçirilən dini ayinlərdə iştirak, ailədaxili, ölkədaxili qeyd edilən dini bayramlar da axirətə inamı formalşadıran amillərdən biri kimi qeydə alınıb.

HƏRƏKƏT - SAĞLAMLIQDIR

Gündə yarım saat ev təmizləmək infarkt riskini 40% azaldır. Alimlər fiziki fəaliyyətin hətta ev işləri şəklində də faydalı olduğu sübut etdi.
Cəmi 4 dəqiqə pilləkənlərlə qalxmaq və ya evin ətrafında yarım saat təmizlik etmək sağlam ürək və uzunömürlülüyün açarı ola bilər. Bu nəticəyə Avstraliya və Böyük Britaniyadan olan alimlər qrupu Böyük Britaniyanın Biobankından 24 139 nəfərin məlumatlarını təhlil etdikdən sonra gəliblər. “Circulation” jurnalında dərc olunmuş araşdırma ürək-damar xəstəliklərindən qorunmaq üçün idmana alternativ fəaliyyətin olduğunu sübut edir: sadəcə olaraq, adi ev işlərini və bağçılıq işlərini daha aktiv şəkildə yerinə yetirin.
Tədqiqat orta hesabla təxminən 62 yaşında olan və müntəzəm idmanla məşğul olmayan kişi və qadınları əhatə edib.
Məlum oldu ki, gündə 4-5 dəqiqə idmanla əlaqəli olmayan yüksək aktivlik, məsələn sürətli yerimək, mənzilə pilləkənlərlə qalxma infarkt və insult riskini 25-38%, ölüm hallarını isə 24% azaldır.
23-24 dəqiqə orta dərəcədə aktivlik, məsələn pəncərələri yumaq və ya iti gəzdirmək ürək xəstəliyi riskini 40-50% azaldır.
Yüngül məişət fəaliyyəti, məsələn, asta yerimək , yemək bişirərkən mətbəxdə ayaq üstdə qalmaq hər gün yalnız 130 dəqiqədən çox qoruyucu təsir göstərir.

QADIN CHATGPT-YƏ AŞİQ OLDU
Qadın 20 illik həyat yoldaşından boşanaraq, ChatGPT ilə münasibət qurduğunu açıqlayıb.
Şarlotta adlı qadın evliliyini sona çatdıraraq, Leo adlı süni intellektlə münasibət qurduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, Leo ilə olan əlaqəsi ona emosional və hətta cinsi məmnuniyyət verir. Şarlotta, həyat yoldaşının qayğıkeş olmadığını və bu səbəbdən süni intellektlə əlaqə qurmağa başladığını qeyd edib. Qadın həmçinin, Leo adlı süni intellektlə toy planlaşdırğını da açıqlayıb.
Hadisə süni intellektin şəxsi münasibətlərə necə təsir etdiyini nümunələrindən biridir. “Daha yaxşı başa düşür” bəhanəsiylə çoxsaylı sosial şəbəkə istifadəciləri rəfiqələrindən uzaqlaşıb Sİ ilə dost olur. Bu hal artıq kütləvi hal almağa başlayıb. İnsanlar süni intellektlə qurduqları əlaqələri real münasibətlərdən daha məmnun qalır. Və bu zaman belə bir sual yaranır: Sİ özüylə bərabər total tənhalıq məvhumunu dəb halına gətirəcəkmi?

PLASTİK CƏRRAHİYYƏDƏ YENİ TREND

“Gizli büstqalter” adlanan, tibb sahəsində yeni və qeyri-adi estetik əməliyyat artıq bir çox qadının seçiminə çevrilib. Bu yenilik plastik cərrahiyyədə inqilabi bir addım kimi qiymətləndirilib.
Metodun mahiyyəti döş nahiyəsində dəri altına xüsusi torşəkilli materialın implantasiya edilməsindən ibarətdir. Bu material sinəni içəridən dəstəkləyərək onun formasını uzunmüddətli şəkildə qorumağa kömək edir. Əməliyyatda istifadə olunan materiallar adətən bioloji parçalanan polimerlərdən, insan və ya heyvan toxumaları əsasında hazırlanır.
Həkimlərin sözlərinə görə, bu cərrahi müdaxilə süd vəzi sallanmasının qarşısını alır və hətta yaşlılıqda belə sinə formasının dəyişməməsinə şərait yaradır. Nəticə olaraq, sinə uzun müddət daha dik və estetik görünür.

 Gündəlik həyatınızda sizi narahat edən həddindən artıq tərləmə (hiperhidroz) problemi ilə qarşılaşırsınız? Əllər, ayaqlar, qoltuqaltı, üz nahiyəsində səbəbsiz və bəzən utandırıcı tərləmələr sizi psixoloji cəhətdən də narahat edir?

Bu zaman orqanizmin təbii tənzimləmə sistemini gücləndirən vasitələrə ehtiyac duyulur. Məhz bu zaman Calcoheel sizə yardım edə bilər.

💊 Calcoheel nədir?

Calcoheel Almaniyanın "Heel" firmasına məxsus homeopatik preparatdır. Əsasən kalsium mübadiləsini və orqanizmin tənzimləmə proseslərini normallaşdırmaq üçün istifadə olunur. Lakin bəzi klinik hallarda vegetativ sinir sisteminin tənzimlənməsinə təsiri səbəbinə görə həddindən artıq tərləmə hallarında da istifadə edilir.

🌟 Calcoheel tərləməyə necə təsir edir?

🔹 Vegetativ sinir sistemini tənzimləyir – Stress, narahatlıq, hormonal pozğunluqlar nəticəsində yaranan tərləmə hallarının səbəbi çox vaxt sinir sisteminin həddindən artıq aktivliyidir. Calcoheel bu sistemə yumşaq təsir edərək tarazlıq yaradır.

🔹 Bədənin daxili tənzimlənməsini gücləndirir – Orqanizmin tərləməyə qarşı verdiyi reaksiya əslində daxili bir siqnaldır. Calcoheel bu mexanizmin normallaşmasına dəstək ola bilər.

🔹 Əlavə dərmanlara ehtiyacı azalda bilər – Kimyəvi tərkibli güclü dərmanlardan fərqli olaraq, Calcoheel bədəni yormur, asılılıq yaratmır.

✅ Kimlər istifadə edə bilər?

Stressə bağlı tərləmə yaşayanlar

Əsəbilik və həyəcan zamanı tərləməsi artanlar

Səbəbsiz gecə tərləyən uşaqlar

Hormonal pozulmalar səbəbilə (xüsusilə. menopauza dövrü) tərləməsi olan qadınlar

Fiziki aktivlik zamanı normadan artıq tərləyənlər

DİETOLOQDAN TÖVSİYƏ

Səhər mütləq yeyilməli olan 3 məhsulun adı açıqlanıb. 

Böyük Britaniyalı dietoloq Paula Martin səhər yeməyinin vacibliyini vurğulayaraq, günə sağlam başlamaq üçün menyuda mütləq şəkildə 3 əsas qida növünün yer almalı olduğunu bildirib: meyvələr, tamtaxıllı məhsullar və süd məhsulları.

Meyvənin bir hissəsi orqanizmi C vitamini, lif, fol turşusu və antioksidantlarla təmin edir. Bu, həm maddələr mübadiləsini sürətləndirir, həm də bağırsaqların sağlam fəaliyyətini dəstəkləyir. Tamtaxıllı çörək, yulaf sıyığı və digər taxıllar aşağı qlisemik indeksə malikdir. Bu isə iştahın tənzimlənməsinə və qanda şəkərin səviyyəsinin sabit qalmasına kömək edir. Süd məhsullarından isə sadə, şəkərsiz yoqurt, pendir və ya kefir tərkibindəki zülal sayəsində əzələlərin saxlanmasına, toxluq hissinin artmasına və hormonal balansın qorunmasına dəstək olur.

Dietoloq həmçinin qeyd edir ki, səhər yeməyini dərhal yuxudan oyanan kimi yemək məcburi deyil — yemək idmandan sonra və ya bir qədər gec qəbul edilə bilər. Lakin səhər yeməyini uzun müddət gecikdirmək və ya tamamilə keçmək gün ərzində şirniyyat və karbohidratlara olan tələbatı artıraraq artıq çəkiyə səbəb ola bilər.