EKSPERT CAVABLAYIR

İmmun sisteminin gücü müəyyən dərəcədə genetik faktorlardan asılıdır. Genetik meyl və irsi faktorlar immun sisteminin necə işləyəcəyini, onun infeksiyalara necə cavab verəcəyini və müxtəlif xəstəliklərə qarşı nə qədər həssas olacağına təsir edə bilər. Bu fikirləri
Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, terapevt Nahid Məhərrəmov sehiyye.gov.az saytına müsahibə verərkən deyib.
Həkim həmçinin bildirib ki, genetik faktorlar immun sisteminin gücünün müəyyən aspektlərinə təsir edir. Həyat tərzi, qidalanma, ətraf mühit və digər faktorlar da bu sistemə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər.
Xatırladaq ki, İmmun sistemin genetik tənzimlənməsi, xüsusilə HLA (Human Leukocyte Antigen) kompleksi və digər immun tənzimləyici genlər tərəfindən həyata keçirilir. HLA genləri, orqanizmimizin xarici və daxili patogenlərə qarşı necə cavab verəcəyini müəyyən edir. Bəzi genetik variantlar, müəyyən xəstəliklərə qarşı daha yüksək və ya aşağı həssaslıq yaratmağa səbəb ola bilər.

DÜNYANIN REKORDÇU QAN DONORU “QIZIL QOL”

2,4 milyon körpəni qanındakı antikorla xilas edən avstraliyalı donor vəfat edib.
Plazması iki milyondan çox körpənin həyatını xilas edən dünyanın ən məhsuldar qan donoru Ceyms Harisonun 88 yaşı var idi. Ceyms Avstraliyanın Yeni Cənubi Uels əyalətindəki qocalar evində ölüb.
Harrisonun qanında doğmamış körpələrinin xilası üçün hamilələrə verilən dərmanların hazırlanmasında istifadə edilən Anti-D adlı nadir antikor var idi. 14 yaşında ikən böyük döş qəfəsi əməliyyatı zamanı ona köçürülən külli miqdarda qan hesabına sağ qalıb. Bundan sonra Harrison sağ olduğu müddətdə qan donoru olacağına və ehtiyacı olan hər kəsə kömək edəcəyinə söz verib. 18 yaşında qan plazması verməyə başlayıb və 81 yaşına qədər bunu iki həftədən bir edib. 2022-ci ilə qədər dünyanın ən çox qan verən adamı titulunu qoruyub.
Dünya Ceyms Harisonu "qızıl qollu adam" kimi tanıyır.

 ELMİ ARAŞDIMANIN GƏLDİYİ QƏNAƏT

Qazlı və energetik içkilərin mütəmadi istehlakı saç tökülməsinə səbəb olur. Bu cür içkilərin tərkibində yüksək miqdarda şəkər, kofein və digər kimyəvi maddələr var ki, onlar da bədənin balansını pozur. 

"Journal of the American Academy of Dermatology" nəşrində dərc olunan bir araşdırmada yüksək qlikemik indeksli qidaların və şəkərin saç tökməsi mövzusu tədqiq edilib. "International Journal of Trichology" jurnalında dərc olunan başqa bir məqalədə isə, kofein və taurinin yüksək miqdarda istehlakının saç follikullarına təsiri araşdırılıb. Tədqiqatda bu maddələrin saçın böyümə dövrünü qısalda biləcəyi və saç tökülməsini artıra biləcəyi qeyd edilib. Həmçinin qeyd edilir ki, qazlı və energetik içkilər saç follikullarına mənfi təsir göstərərək saçın incəlməsinə və tökülməsinə gətirib çıxara bilər.

QASTROENTEROLOQ İZAH EDİR

“Ramazan ayında oruc tutan şəxs düzgün qidalanmağa diqqət etməlidir ki, oruc müddətində enerjisi azalmadan, sağlamlıq problemləri yaşanmadan günü rahat keçirə bilsin”. Bu fikirləri 93 FM dalğasında yayımlanan “Sağlam radio”da qastroenteroloq Hicran Qurbanova açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, imsak vaxtı mümkün qədər bol maye qəbul edilməlidir. Mayenin temperaturu nə qaynar, nə də çox soyuq olmalıdır. Məsləhətdir ki, xurma və digər quru meyvələrdən istifadə olunsun. Yeməyə gəlincə südlü yeməklər, yumurta, duzsuz pendir, şor, qaymaq, bal, duzu və şəkəri az olan un məmulatları istifadə edilə bilər. İmsak vaxtı çovdar çörəyi, yulaf, bulqur, düyü və ya tam taxıllardan ibarət qidalara üstünlük verilməsi tövsiyə edilir. Bu qidalar uzun müddətli enerjili və tox qalmanı təmin edəcək. Yumurtalar, süd, yoqurt, pendir kimi zülallı qidalar yemək bədəni uzun müddət enerjili saxlayır. Zülallar həmçinin əzələ kütləsinin qorunmasına kömək edir. Vitamin və mineral balansını təmin etmək üçün təzə tərəvəzlər və meyvələrdən istifadə etmək önəmlidir. Lifli qidalar mədənin tox qalmasına kömək edəcək”, deyə qastroenteroloq bildirib.
Hicran Qurbanova qeyd edib ki, iftar zamanı oruc mütləq 1 stəkan ilıq su və xurma ilə açılmalıdır. Daha sonra sulu yemək yeyilməlidir. Əsas yeməyə təqribən 20- 25 dəqiqə sonra keçilsə məsləhətlidir. Əsas yemək kimi çox acılı, duzlu, bol ədviyyatlı, souslu, çox qızardılmış və çox yağlı yeməklər məsləhət görülmür. Nisbətən tutumlu və kalorili yeməklər daha faydalıdır. Daha çox tərəvəzli yeməklər, qatıq, mövsümə uyğun meyvə tövsiyə edilir. Şirniyyat və çay isə iftardan 2 saat sonra məsləhət görülür. Xüsusən bitki çaylarını quru meyvələrlə içilməsi daha xeyirlidir” deyə qastroenteroloq vurğulayıb.

Almaniyanın Heel firmasının təbii tərkibli preparatı Neurexan mərkəzi sinir sistemi səviyyəsində pozulmuş proseslərə biotənzimləyici təsir göstərərək stress hormonunu qaydaya salır.Bununla da stresi, daxili gərginliyi aradan qaldıraraq diqqəti toplamağa kömək edir, gecə yuxusunu yaxşılaşdıraraq beynin normal dincəlməsini təmin edir. Orqanizm tərəfindən yaxşı mənimsənilir, digər bitki tərkibli dərmanlardan fərqli olaraq güclü və tez müalicəvi effektə malikdir. Neurexan yuxu pozğunluğu, nevroz, imtahanqabağı həyəcan və narahatlıq zamanı geniş istifadə olunur. 45 günlük Neurexan qəbulundan sonra pasientlərdə yuxunun davametmə müddəti normallaşır, yorğunluq halları aradan qalxır.

Qarşıdan qəbul imtahanları gəlir. Təbii ki, abuturiyentlərin çoxunda imtahanqabağı qorxu və həyəcan olduğundan bəzən yaddaş pozğunluğu yaranır, diqqətlərini cəmləşdirə bilmirlər. Bildiklərini də yaddan çıxarırlar. Bu həyəcan və narahatlığı aradan qaldırmaq üçün ən unikal preparat olan Neurexan daha çox gərginlik olduqda iki saat ərzində hər 15 dəqiqədən bir 1 tablet dil altına qoyulur.

Sonrakı günlər isə gündə üç dəfə yeməkdən 30 dəqiqə əvvəl istifadə edilir. Nəticəsi də çox effektli olur. Neurexanın uzunmüddətli istifadəsi təhlükəsizdir, dərmana asılılıq yaratmır. Əlavə təsirləri olmadığından uşaqlar və hamilə qadınlar, avtomobil idarəedənlər belə rahatlıqla istifadə edə bilərlər Bütün apteklərdən reseptsiz əldə edə bilərsiniz.

ARAŞDIRMA
Araşdırmalara görə, günə 2 stəkan pivə beynin qocalmaq prosesini 10 il sürətləndirir.
Yeni tədqiqat, 36.000-dən çox MRT skanının təhlilinə əsaslanaraq göstərib ki, hətta orta səviyyədə alkoqol istehlakı da beyinə mənfi təsir göstərir. ABŞ-ın Pensilvaniya Universitetinin alimləri aşkar edib ki, gündə 2 stəkan pivə içmək beyin strukturlarında dəyişikliklərə səbəb olur ki, bu da 10 illik sürətlənmiş qocalmaya bərabərdir.
Araşdırmanın nəticələri, alkoqolun «təhlükəsiz» doza anlayışını şübhə altına alıb və hətta kiçik miqdarda alkoqol istehlakının belə uzunmüddətli kognitiv sağlamlıq üçün mənfi təsirlər yarada biləcəyini vurğulayıb.

RƏFLƏRDƏN YIĞIŞDIRILIB
“Syoss” və “Palette” saç boyasında xərçəngə səbəb olan maddə tapılıb.
Bu iki brendin məhsulları təcili olaraq Avropa mağazalarının rəflərindən yığışdırılır. Saç boyalarının tərkibində çiçək qoxusu verən liliya aldehidi (Butilfenil metilpropional) maddəsindən istifadə olunur. Bu xərçəngin inkişafına və reproduktiv sistemin disfunksiyasına kömək edir. Buna görə də, 2022-ci ildən etibarən Avropada bu maddənin istifadəsinə qadağa qoyulub.
Əvvəllər bu qadağan olunmuş maddə premium ətirlərdə, TAFT muslarında, həmçinin DOVE, LOREAL kosmetikalarında da aşkar edilib.

Bu gün soda içmək dəbdədir. Hərə bir məqsədlə içir. Kimi mədə qıcqırmasını sakitləşdirmək, kimi arıqlamaq, kimi ağır xəstəlikdən qurtulmaq üçün, kimi də sağlamlaşmaq üçün istifadə edir. Soda qəbulunun bu qədər geniş vüsət alması onun gerçəkdən də faydalı olduğundan xəbər verirmi? Natriumhidrogenkarbonat (NaHCO3), yəni soda, kimyəvi formuluna görə güclü qələviləşdiricidir və əhali tərəfindən xəstəliklərin həm müalicəsi, həm də profilaktikası üçün geniş istifadə olunur.
​Daxilə qəbul zamanı soda ilk olaraq mədə turşusu ilə reaksiyaya girərək, onu neytrallaşdırır və bununla da artıq turşuluğun yaratdığı diskomfortu –qıcqırmanı azaldır, müvəqqəti də olsa, vəziyyəti stabilləşdirir. Xroniki xəstəliklərdə toxumaların qələviləşdirilməsi sağalmanın birinci və mühüm etapıdır. Buna görə də bəzən sodanı xəstəlik zamanı artan toxuma turşuluğunu azaltmaq və orqanizmdə daxili mühiti qələviləşdirmək, iltihabı söndürmək üçün qəbul edirlər.
​ Amma bir çox hallarda insanlar soda qəbulundan gözlənilən effekt əvəzinə ciddi yan təsirlə üzləşir. Mədə qıcqırması sakitləşdikdən bir müddət sonra daha güclü şəkildə təzahür edir, həzm problemləri yaşanır. Ürəklə, böyrəklə bağlı şikayətlər yaranır.
Bəs elm bu haqda nə deyir?
Bu problemlər əsasən sodanın tərkibi ilə əlaqəli olur. Məlumdur ki, orqanizmdə Natrium-Kalium balansı ciddi şəkildə qorunur, çünki hər birinin artıqlığı və ya əskikliyi sağlamlığa zərər vura bilər. Bu baxımdan əsasən Natrium elementindən ibarət olan soda qəbulunda Natrium-Kalium nisbəti pozulur, artan Natrium səviyyəsi susuzluq, qan təzyiqinin yüksəlməsi, ürək-damar, mədə problemləri, ödem, böyrək xəstəlikləri və s. riskini artırır. Bundan əlavə, turşu-qələvi balansına nəzarət olmadan sodanın uzunmüddətli qəbulu həyat üçün təhlükəli vəziyyət yarada bilər. Keyfiyyəti də hər zaman məqbul olmaya bilər, hətta ən keyfiyyətli soda davamlı olaraq daxilə qəbul üçün nəzərdə tutulmayıb. Bəs bu qədər vacib olan toxuma turşuluğunu zərər vurmadan necə aradan qaldırmaq olar?
​

Orqanizmdə Natrium-Kalium balansını qoruyan, sodanın bütün yan təsirlərindən azad, qələvi xassəli “Alkala” preparatının (Almaniya istehsalı) tərkibində tək natrium deyil, həm də kalium elementi var. Buna görə Natrium-Kalium nisbəti qorunur və qeyd edilən fəsadlar müşahidə olunmur. Əlavə olaraq, preparatın tərkibindəki Natrium sitrat qanın laxtalanmasının qarşısını alır, qan dövranını yaxşılaşdırır.
Önəmli məqamlardan biri də odur ki, istifadə müddətinə qutuda olan indikator (lakmus kağızı) vasitəsilə nəzarət olunur və orqanizmdə optimal turşuluğa nail olunduqda preparatın qəbulu dayandırılır.
Alkalanın tərkibi: Natrium bikarbonat, Kalium bikarbonat, Natrium sitrat.
Qəbul qaydası: böyüklər-1 ölçü qaş. toz (3 q) yarım stəkan isti suda həll edilib axşam yeməkdən 2 saat sonra; 6-12 yaş – ½ ölçü qaş. toz ¼ stəkan isti suda həll edilib axşam yeməkdən 2 saat qəbul edilir.

PASİYENT XİLAS OLDUMU?

Həkimlər pasiyentin həyatını xilas etmək üçün sona qədər mübarizə aparıb.
Aqonal vəziyyətdə Bərdə Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının Təcili tibbi yardım şöbəsinə çatdırılan 1961-ci il təvəllüdlü şəxsin ürəyinin dayandığı müşahidə edilib. Həyati təhlükəni ortadan qaldırmaq üçün həkimlər dərhal ilkin tibbi yardıma başlayıblar. Məlumatı TƏBİB yayıb.

Təcili tibbi yardım şöbəsinin iki həkimi – Vüsal Rüstəmli və Pərviz Əlizadə növbəli şəkildə fasiləsiz ürək masajı ediblər. Hər keçən dəqiqə həyati təhlükəli olsa da, onlar xəstəni həyata qaytara biliblər. Təxminən 10 dəqiqədən artıq davam edən bu mübarizə nəticəsində pasiyentin ürək fəaliyyəti bərpa edilib. Kəskin ağciyər-ürək çatışmazlığı diaqnozu ilə tibb müəssisənin Reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilən şəxsin vəziyyəti hazırda ağır stabil qiymətləndirilir, deyə TƏBİB-dən verilən məlumatda bildirilir.

Kələm turşusu, kələmın müxtəlif ədviyyatlar və duzla fermentasiya edilməsi ilə hazırlanan ənənəvi bir məhsuldur. Tərkibindəki probiyotiklər, vitaminlər və minerallar sayəsində sağlamlığa bir çox fayda təmin edir. Lakin, həddindən artıq istifadəsi bəzi insanlar üçün müəyyən problemlərə yol aça bilər. Kələm turşusunun faydaları və zərərləri barədə daha ətraflı məlumat verək:

Faydaları:
1. **Probiotiklərlə zəngin**: Kələm turşusu, təbii probiotiklər olan laktobasillər ilə zəngindir. Bu bakteriyalar, bağırsaq florasını yaxşılaşdırmağa kömək edir və həzm sisteminin sağlamlığını dəstəkləyir.

2. **Bağırsaq sağlamlığı**: Probiotiklər sayəsində kələm turşusu, bağırsaq hərəkətlərini tənzimləyir, həzm prosesini asanlaşdırır və bağırsaq problemlərinin (məsələn, qəbizlik) qarşısını alır.

3. **Yüksək vitamin C mənbəyi**: Kələm turşusu, C vitamini ilə zəngindir, bu da immunitet sistemini gücləndirməyə kömək edir və bədənin xəstəliklərə qarşı mübarizə qabiliyyətini artırır.

4. **Antioksidan xüsusiyyətlər**: Kələm turşusundakı antioksidanlar, sərbəst radikallarla mübarizə apararaq, hüceyrə zədələnməsini azaldır və xərçəng kimi xəstəliklərə qarşı qoruyucu təsir göstərir.

5. **Əzələ və sümüklərin güclənməsi**: Kələm turşusu, K vitamini və digər minerallar (kalsium və maqnezium) baxımından zəngindir, bu da əzələ və sümüklərin sağlamlığını dəstəkləyir.

6. **Yüksək lif tərkibi**: Kələm turşusu, yüksək lif məzmunu ilə bağırsaq hərəkətlərini tənzimləyir və xolesterol səviyyəsini azaldır.

### Zərərləri:
1. **Yüksək natrium səviyyəsi**: Kələm turşusunun tərkibində yüksək miqdarda duz ola bilər. Bu, hipertansiyonu olan insanlar üçün zərərli ola bilər, çünki çox duz qəbul etmək qan təzyiqini artıra bilər.

2. **Qaz və şişkinlik**: Fermentasiya prosesi zamanı meydana gələn qazlar bəzi insanlarda şişkinlik və qaz probleminə yol aça bilər.

3. **Allergiya riski**: Bəzi insanlar kələmə və onun turşusuna qarşı allergik reaksiya göstərə bilərlər. Bu, nadir olsa da, şişkinlik, döküntü və ya digər reaksiyalara səbəb ola bilər.

4. **Mədə problemləri**: Kələm turşusunun turşuluğu bəzən mədəbağırsaq problemlərinə (məsələn, qastrit və ya mədə turşuluğu) səbəb ola bilər.

5. **Xəstəliklərdən müalicə məqsədilə istifadəsi məhduddur**: Kələm turşusu, sadəcə sağlam bir pəhriz elementi olaraq istifadə edilməli, ciddi sağlamlıq problemlərinin müalicəsi üçün tək başına bir həll vasitəsi olaraq qəbul edilməməlidir.

### Nəticə:
Kələm turşusu, sağlamlıq üçün bir çox fayda təmin etsə də, onu müvafiq miqdarda istehlak etmək vacibdir. Kələm turşusunun həddindən artıq istifadəsi, xüsusən də yüksək duz tərkibi səbəbilə, bəzən sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, balanslı şəkildə istifadəsi tövsiyə olunur.

MÜTƏXƏSSİS CAVABLAYIR

Dənizlərdə artan çirklənmə və qatı selik təbəqəsi təhlükəsi xüsusilə körpələrin inkişafı üçün ciddi sağlamlıq riskləri yaradır. Mütəxəssislər hamilə və süd verən analar üçün ən təhlükəsiz olan balıqları sadalayıb və zəhərli maddələr barədə xəbərdarlıq edib. Bu barədə türkiyəli professor, ginekologiya və doğum üzrə mütəxəssis Ayşe Kafkaslı danışıb.

Kafkaslı, hamilə qadınlara və süd verən analara balıq istehlakı ilə bağlı seçimlərində ehtiyatlı olmalarını tövsiyə edib. “Dənizlərdə çirklənmə artdıqca böyük balıqlarda toplanan zəhərli maddələr hamilə qadınlar və körpələr üçün daha böyük təhlükə yaradır”, – deyə mütəxəssis bildirib.

“Qatı selik təbəqəsi dənizin ekosistemini pozur, balıqların ağır metallar və toksik kimyəvi maddələrlə zəhərlənməsinə gətirib çıxarır. Bir çox araşdırmalar göstərib ki, civə, qurğuşun və arsen kimi maddələr dəniz məhsullarında toplanır və insan sağlamlığı üçün təhlükə yaradır. Bu maddələr hamiləlik dövründə plasenta vasitəsilə körpəyə keçə və beyin inkişafına mənfi təsir göstərə, autizm riskini artıra və immunitet sistemini zəiflədə bilər. Həmçinin ana südü ilə körpələrə də keçə və uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər”, – deyə Ayşe Kafkaslı qeyd edib.

Həkimin sözlərinə görə, hamilələr və körpəsinə ana südü verən analar üçün ən təhlükəsiz balıqlar hamsi, sardina və skumbriyadır. “Bu kiçik balıqlarda ağır metal çox daha az toplanır və sağlam omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngindirlər”, – deyə professor əlavə edib.

QƏHVƏ, ZEYTUN YAĞI, ÇUĞUNDUR SUYU, BROKOLİ….

Alimlər qaraciyərin sağlamlığına dəstək olan 8 qidanın adını açıqlayıb.
1. Qəhvə qaraciyər sağlamlığı üçün ən faydalı içkilərdən biri hesab olunur. Araşdırmalar göstərib ki, qəhvə içmək qaraciyər xəstəlikləri riskini azalda bilər və qaraciyəri siroz kimi xroniki problemlərdən qoruya bilər. Bundan əlavə, qəhvə içmək qaraciyərin iltihabını azaltmağa və qaraciyər xərçənginin qarşısını almağa kömək edir.
2. Çuğundur suyu nitratlarla və betalainlər adlanan antioksidanlarla zəngindir. Tədqiqatlar göstərir ki, çuğundur suyu qaraciyərin iltihabını azaltmaqda, oksidləşdirici zərərin qarşısını almaqda təsirli olur və qaraciyər hüceyrələrində yağ yığılmasını azalda bilər. Bu içkini içmək qaraciyərin fəaliyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir.

3. Yaşıl tərəvəzlər brokoli, brüssel kələmi, kələm və gül kələm yüksək lif tərkibinə və faydalı bitki birləşmələrinə görə qaraciyər üçün əla qidalar kimi tanınır. Bu tərəvəzlər qaraciyərin detoksifikasiya prosesini təşviq edir və onun fəaliyyətinə müsbət təsir göstərir.

4. Qoz-fındıq sağlam yağlar, antioksidantlar və E vitamini ilə zəngin olduğu üçün qaraciyər üçün faydalı qidalardan biridir. Qoz-fındıq yemək immunitet sisteminin gücləndirilməsində, iltihabın azaldılmasında, qaraciyərin sağlamlığının və detoksifikasiyasının dəstəklənməsində mühüm rol oynayır.

5. Tərkibində omeqa-3 yağ turşuları olan qızılbalıq və alabalıq kimi yağlı balıqlar qaraciyərin iltihabını azaltmaqda çox faydalı təsir göstərir. Araşdırmalar göstərib ki, bu balığın müntəzəm istehlakı alkoqolsuz yağlı qaraciyər xəstəliyinin inkişaf riskini azaldır və xəstələrdə trigliserid səviyyəsini aşağı salır.
6. Zeytun yağı, xüsusən də iltihab əleyhinə xüsusiyyətlərinə və maddələr mübadiləsinə müsbət təsirinə görə qaraciyərin təmizlənməsi üçün ən yaxşı variantlardan biridir. Bu yağ orqanizmdən toksinləri çıxarmağa və qaraciyərdə zərərli yağların yığılmasının qarşısını almağa qadirdir. Zeytun yağının müntəzəm istifadəsi qaraciyər fermentlərinin səviyyəsini də artıra bilər.
7. Yaşıl çay orqanizmin, xüsusən də qaraciyərin ümumi sağlamlığı üçün ən məşhur və faydalı içkilərdən biri kimi tanınır.
8. Üzümün, xüsusilə, qara və bənövşəyi sortları yemək qaraciyər üçün çox faydalıdır. Bu meyvə iltihabı azaltmağa, zədələnmiş qaraciyər hüceyrələrini bərpa etməyə və antioksidan səviyyəsini artırmağa kömək edən qiymətli bitki birləşmələri ilə zəngindir. Üzüm toxumu ekstraktının istifadəsi də qaraciyərin sağlamlığının yaxşılaşdırılmasında rol oynayır.
Heç bir narahatlıq olmadığı halda belə ÜST protokolları 2-3 ildən bir qaraciyərin rutin yoxlanmanmasını tövsiyə edir. Çünki, bu orqanda olan xəstəliklər adətən ağrısız və simptomsuz inkişaf edir.

ARAŞDIRMA
İşçilərin emosional yorğunluğu şirkətlərdə çox böyük məbləğdə maliyyə itkisinə səbəb olur. Araşdırmanın nəticələri “American Journal of Preventive Medicine”-də dərc olunub.
Qeyd olunub ki, işçilərin fiziki və psixoloji tükənməsi şirkətlərə hər il milyonlarla dollara başa gəlir. ABŞ-da bu göstərici hər bir işçiyə təxminən 4 000-dən 21 000 dollara qədər vəsait qədər hesablanıb.
Bu o deməkdir ki, ABŞ-da 1000 işçisi olan şirkət emosional yorğun və stress içərisində çalışan işçiyə görə orta hesabla ildə təxminən 5 milyon dollar itirə bilər.
“Tədqiqat modelimiz işçilərin tükənməsinin şirkət və təşkilatların maddi gəlirlərinin nəticələrinə nə qədər mənfi təsir etdiyini sübut edib. Beləliklə, bu, işçilərin sağlamlığına diqqət yetirməyin vacib olduğuna diqqət çəkib”, deyə araşdırma müəllifləri bildirib.

SİYAHI
Şəkərli diabetlə mübarizədə aktiv həyat tərzi ilə yanaşı, balanslı və nizamlı qidalanma çox mühüm rol oynayır. 1-ci tip şəkərli diabeti nəzarətdə saxlamaq, 2-ci tip şəkərli diabetdən xilas olmaq və ya ən azından onun yaranma riskini azaltmaq istəyirsinizsə, bunu pəhrizinizə əlavə edəcəyiniz məhsullar vasitəsilə etmək mümkündür. Bu qida maddələrindən ən vacibləri isə bunlardır:
Qırmızı Meyvələr: Xüsusilə 2-ci tip diabet xəstələri üçün antioksidant və lif qaynağı olan qırmızı meyvələr, insulin istehsalına kömək edir və qan şəkəri balansı baxımından 1-ci tip diabet xəstələri üçün də çox əhəmiyyətlidir.
Brokoli: Bu tərəvəz təbii olaraq diabetlə mübarizə aparır, qan şəkərinin səviyyəsini normallaşdırır və C vitamini üçün gündəlik tələbatı ödəyir.
Kələm: Brokoli kimi kələm də, aşağı karbohidrat tərkibi ilə tanınan bir tərəvəzdir.
Qatıq: tərkibində yüksək kalsium olduğu üçün gündəlik qida rasionuna daxil edilməli olan qatığın 2-ci tip şəkər xəstəliyinə tutulma riskini azaltdığı müəyyən edilib.
Çay: Mütəxəssislər yaşıl və ya qara çayın şirinləşdirilməməsi şərti ilə hər gün istehlak edilməli olduğunu deyir.
Sarımsaq: Sarımsaq xərçəng riskini azaldır, xolesterinin səviyyəsini normallaşdırır və təzyiqi tənzimləyir. Bu səbəbdən diabetlə mübarizə zamanı mütləq istehlak edilməsi lazım olan qidalardan biridir.
İspanaq: Lifli yaşıl yarpaqları ilə mütəxəssislər onu diabet xəstələrinə tövsiyə edir.
Tünd şokolad: Az şəkər və çoxlu kakao olan tünd şokolad zəngin bir antioksidan mənbəyidir və insulin müqavimətini də azaldır.
Darçın: şirniyyat istədiyinizi təmin edə biləcək bir ədviyyatdır. Bundan əlavə, araşdırmalar göstərib ki, darçın qan şəkərinin səviyyəsini normallaşdırır.
Şirin kartof: Kartofdan fərqli olaraq şirin kartof insulin müqavimətini azaldır, xolesterini aşağı salır və yüksək qan şəkəri səviyyəsinin qarşısını alır.
Mütəxəssislər, siyahıya əlavə olaraq balıq, qoz-fındıq, paxlalılar, toxumlar, avokado, kətan toxumu, alma, yulaf və zeytun yağını da qida rasionuna əlavə etməyi məsləhət görüb

8 SAAT ƏRZİNDƏ KÖMƏK EDİR

"Boğazda güclü ağrı hiss edənlərə ketoprofenin lizin duzu məhlulu ilə qarqara etmək məsləhətdir". Bu barədə rusiyalı praktik həkim və teleaparıcı Aleksandr Myasnikov boğaz ağrısı ilə mübarizənin effektiv üsulunu açıqlayarkən deyib.

Onun sözlərinə görə, bu vasitə tez təsir göstərir və xoşagəlməz simptomdan 8 saat ərzində xilas edir.

Boğaz ağrısı ilə mübarizədə kömək edən digər vasitə kimi Myasnikov benzidamini qeyd edib. Lakin həkim vurğulayıb ki, bu vasitə ilə ketoprofenin lizin duzuna nisbətən daha tez-tez qarqara etmək lazımdır, çünki onun təsiri cəmi 2 saat davam edir.

HARVARD MÜTƏXƏSSİSİ İZAH EDİR

Bir şey əskik olduqda, bədənimiz daim buna işarə edəcək siqnallar göndərir, biz isə çox vaxt buna məhəl qoymuruq. Qida çatışmazlığı müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola, ümumi fiziki əlamətlər isə hansı qida maddələrinin çatışmadığını göstərə bilər. Bu haqda Harvardın Qastroenteroloqu Dr. Saurabh Sethi, öz Instagram hesabında, izləyicilərə “Bədəniniz sizə bir şey demək istəyir?” sualı ilə müraciət edərək, videopaylaşım edib. Bu videoda doktor Sethi, lazımi qida maddələrinin kifayət qədər alınmaması ilə əlaqədar beş əsas əlaməti vurğulayıb.

“Dırnaqların qırılması, əzələlərin titrəməsi, oynaqların çatlaması, saçların vaxtından əvvəl ağarması və göyərmələrin yaranması kimi əlamətlər qida çatışmazlığının əlamətlərinə işarə edir. Bu simptomlar zülal, dəmir, maqnezium, vitamin D3, kalsium, B12 vitamini, mis, C vitamini və K1 vitamini kimi əsas qida maddələrinin çatışmazlığını göstərir.” deyə Harvardın həkim mütəxəssisi Saurab Sethi bildirib.

O həmçinin, əlavə edib ki, balanslaşdırılmış pəhriz bu çatışmazlıqları düzəltməyə kömək edə bilər.

ARAŞDIRMA

Araşdırmalar göstərib ki, internetsiz 2 həftə beyni 10 il cavanlaşdırır.
Oksford alimlərinin keçirdiyi eksperimentdə 500 könüllü 14 gün ərzində smartfon və internetdən istifadə etmədən yaşayıb. Lakin, ancaq 119 iştirakçı finala qədər çata bilib. Onların nəticələri isə təəccüblü olub. İnsanlarda yuxu rejimi yaxşılaşıb, narahatlıq hissi azalıb, diqqət cəmləmə və kognitiv bacarıqlarında inkişaf müşahidə olunub. Bir çox iştirakçı, özünü daha xoşbəxt və azad hiss etdiklərini qeyd edib. Bu nəticələr, texnologiyanın həyatımıza olan təsirinin və ondan müvəqqəti olaraq uzaqlaşmanın psixoloji və fiziki sağlamlığımıza müsbət təsir edə biləcəyini göstərir.
Ekspertlər, xüsusilə istirahət zamanı, ildə ən azı 1 dəfə “digital detoks” etmək tövsiyə edib. Bu, psixoloji sağlamlığı yüngülləşdirməklə yanaşı, həm də ümumi sağlamlığı yaxşılaşdırmağa kömək edir.

MENYULARIN TƏRKİBİ TƏLƏB EDİLİR
Restoran yeməklərinin əksəriyyəti sağlam məhsullardan ibarət deyil. Bu açıqlamanı ABŞ-ın tədqiqat qrupu verib.
Alimlər 3 il ərzində 37 ölkədə, 6 qitədə yerləşən 196 şəhərdə 561 fast food, vegan və vegetarian menyuları olan restoranların yeməklərini tədqiq edib. Bitki mənşəli yeməklərdə həqiqətən də doymuş yağlar, rafinə edilmiş taxıllar, qızardılmış sağıamlığa ziyan olan məhsullardan imtina edilib-edilmədiyini araşdırılıb.
Tədqiqat “Nutrients” jurnalında dərc olunub.
Araşdırma nəticəsində məlum olub ki, bir çox restoran ziyarətçilərinə əsas yeməklər üçün kifayət qədər bitki mənşəli yemək seçimi təklif etmir. 14-27% restoranın menyusunda isə ümumiyyətlə sağlam qida siyahısına aid olacaq yemək yoxdur. "Vegan qidalar” menyusunda olan yeməklərin əksəriyyətində sağlamlığa zərər verən məhsullar aşkarlanıb.
Bundan əlavə tədqiqatçılar yeməklərin tərkibi ilə məlumat almaqda da xeyli əngəllərlə rastlaşdığını bəyan edib.
Yalnız bir neçə restoran qida dəyəri haqqında ətraflı məlumat təqdim edib,
Tədqiqat yayımlandıqdan sonra, ABŞ Qida və Dərman idarəsi restoranlardan menyularında olan yeməklərin tərkibi haqqında detallı məlumatın rəsmi olaraq təqdim edilməsini tələb edib.

AZƏRBAYCAN CƏNUBİ QAFQAZDA ƏN AZ SU EHTİYATI OLAN ÖLKƏDİR

Sağlamlıq üçün gündə nə qədər su içmək lazımdır? Əlbəttə bu norma bir çox amildən asılıdır, məsələn, yaş, cinsiyyət, fiziki fəaliyyət səviyyəsi və iqlim şəraiti. Amma ümumi qəbul edilən və standart çəkili və boylu insanlar üçün nəzərdə tutulan meyarlar var.
Kişilər üçün: Gündə təxminən 3.7 litrə qədər su içmək tövsiyə olunur (bu, ümumilikdə qida və digər içkilərdən gələn suyu da əhatə edir).
Qadınlar üçün: Gündə təxminən 2.7 litr su içmək tövsiyə edilir.
Bu miqdar təbii olaraq fərdi ehtiyaclara görə dəyişə bilər. Məsələn, yüksək temperaturda yaşayan insanlar, idmanla məşğul olanlar və ya xəstəliklərdən sonra bərpa prosesini keçənlər daha çox suya ehtiyac duyurlar. Amma ən vacibi bədənin susuzluq hissini dinləməkdir. Bədən su tələb edirsə normanı keçmiş olsanız belə, su içmək tövsiyyə edilir.
Su insan sağlamlığı və planetiumizin rifahı üçün vacib elementlərindən olduğu üçün daimi olaraq dövlət idarəetmə strukturlarının və beynəlxalq təşkilarların da qeydinə qaldığı vacib təbii resursdur.
Son dövrlərdə ölkəmizin su ehtiyatlarının qorunması və səmərəli istifadəsi məqsədi ilə Prezident İlham Əliyev tərəfindən "Su ehtiyatlarından səmərəli istifadəyə dair Milli Strategiya" qərarı təsdiq edilib. Bundan əlavə COP29 çərçivəsində 50-yə yaxın ölkə "İqlim fəaliyyəti üçün su üzrə Bəyannamə"ni imzalayaraq su ehtiyatlarının qorunması və səmərəli istifadəsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı gücləndirmək niyyətini ifadə edib. Bu bəyannamə, su ehtiyatlarının qorunması və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılması sahəsində birgə fəaliyyətin vacibliyini vurğulamışdır.
Azərbaycan Cənubi Qafqazda ən az su ehtiyatına sahib olan ölkədir. Şirin suyun mənbəyi ölkə xaricindədir və daxili çaylarımız da müəyyən miqdarda su ehtiyatımıza aiddir. Antropogen amillər və iqlim dəyişikliyi, həmçinin qış aylarında yağıntıların az olması su ehtiyatlarına ciddi təsir edir.
Bu sərvəti israf etmədən istifadə etmək hər birimizin borcudur. Su çərşənbəniz mübarək.

YENİ ARAŞDIRMA
Bədənin daxili saatı yeniyetmələrdə “gec yatmaq” vərdişi yaradır.
Yeni araşdırma göstərib ki, artıq çəkisi və ya piylənmə problemi olan yeniyetmələr, axşam saatlarında normal çəkiyə sahib olan yeniyetmələrə nisbətən daha çox kalori qəbul edir. Səbəb isə bədənin daxili saatı yeniyetmələrin nə qədər və nə vaxt qida qəbul etməyi ilə bağlıdır. "Tədqiqata başlayarkən, biz bilirdik ki, bədənin daxili saatı aclıq hissinə və maddələr mübadiləsinə təsir edir", — deyə ABŞ-nin Harvard Tibb Məktəbinin professoru və tədqiqatın müəlliflərindən biri, Frenk Şir bildirib.
Tədqiqatçılar, 12-18 yaş arası 50-dən çox yeniyetməyə 11 gün 10 gecə nəzarət edib. Bu yeniyetmələr yuxuda olduğu zaman tam qaranlıq, oyandıqda isə zəif işıqlandırma altında olub. İştirakçılar ənənəvi 24 saatlıq yuxu-oyanma dövrü əvəzinə 28 saatlıq cədvələ əməl edib. Onların nə vaxt və nə qədər yedikləri izlənilib. “Proceedings of the National Academy of Sciences” jurnalında dərc olunan nəticələrə əsasən, yeniyetmələrin yemək vərdişlərinin bədənin bioloji saatından təsirləndiyi sübut edilib.

HAVA TƏZYİQİ 765 MM CİVƏ SÜTUNU OLACAQ

Yalnız tamamilə sağlam insanlar atmosfer təzyiqindəki dalğalanmaları hiss etmirlər.
Fevralın 21-dən etibarən paytaxt ərazisində atmosfer təzyiqi yenidən yüksəlməyə başlayacaq və sonda 765 mm civə sütununa çatacaq.
Qeyd edək ki, Bakı və regionda normanın orta dəyəri 746 mm, yuxarı həddi isə 756 mm-dir. Yaxın bir neçə gün ərzində göstəriciərin normadan artıq olmağı gözlənilir.
Ürək-damar xəstəlikləri, qan təzyiqində dalğalanmalar, astma xəstələri mütləq bu cür havalarda narahatlıq hiss edirlər. Baş ağrısı, zəiflik, başgicəllənmə şikayətləri yaranır.
Mütəxəssislər birdən-birə sağlam insan hava dəyişkənliyinə əhvali və ya fiziki reaksiya verirsə, - bu artıq müayinədən keçməyin vaxtı olduğuna dair xəbərdarlıqdır, deyə bildirirlər.

MÜTƏXƏSSİSLƏR XƏBƏRDARLIQ EDİR
Pasiyentim deyir ki, həkim, deyəsən, mənim anksiyete pozuntum var. Durduğum yerdə təşvişə düşüşrəm, ürək döyüntülərim artır, yuxu rejimim pozulub. Mən isə deyirəm ki, sənin psixoloji problemin yoxdu, ağıllı saatın var. Bu saat ürəyə gedən damarları birbaşa təmasla elektromaqnit dalğalarına məruz qoyur. Bu sözləri türkiyəli psixiatr deyib. Lakin bir çox insanlar fikirlə razılaşmayıb. Biz isə Ümümdünya Səhiyyə Təşkilatının, Amerika Qida və Dərman Administrasiyasının, JAMA və The Lancet kimi jurnallarda bu cihaz haqqında məqaqələri araşdırdıq.
“Ağıllı qol saatların sağlamlığa bibaşa ziyanı sübut edilibmi?” sualına cavab axtardıq. Məlum oldu ki, ağıllı saatlar, telefonlar kimi, elektromaqnit dalğaları (EMF) yayır. Bəzi tədqiqatçılar bu elektromaqnit sahələrinin insan sağlamlığına zərərli ola biləcəyini irəli sürür. Elektromaqnit sahələrinin uzun müddətə məruz qalması ilə əlaqəli potensial sağlamlıq riskləri arasında baş ağrıları, yuxu pozğunluqları və daha ciddi problemlər də müzakirə olunur. Lakin, hələ də elm dünyasında bu təsirlərin hansı dərəcədə ciddi olduğu barədə yekun fikir yoxdur. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) elektromaqnit sahələrinin insan sağlamlığına təsirini hələ tam araşdırmadığını bəyan edir.
Ağıllı saatların istifadə edilməsi zamanı uzun müddət dəriyə təmasda qalması, bəzi istifadəçilərdə allergik reaksiyalara səbəb olur. Bu cür təcrübələrə dünyanın bir neçə müxtəlif bölgələrində rast gəlinib. Həmçinin, bu cür cihazların dərinin tənəffüsünü məhdudlaşdırması fərziyyəsi də var.
Ağıllı qol saatları idmançılar və sağlam həyat tərzinin tərəfdarları tərəfindən dha çox istifadə edilir. Çünki bu cihazlar istifadəçilərə ürək döyüntüsünü, yuxu rejimini və gündəlik fiziki fəaliyyətini izləməyə imkan verir. Lakin, bir çox mütəxəssis bu cihazların məlumatlarının dəqiqliyini və həqiqətən tibbi diaqnostikada etibarlı olub-olmamasını sual altına alır.
Ağıllı saatlar psixoloji təzyiq yarada bilər. Daimi izlənmə yanlış, tibbi müayinəyə əsaslanmayan göstəricilər istifadəçilərin stress səviyyələrini artıra bilər.
Ağıllı qol saatlarının insan sağlamlığına birbaşa ziyanları barədə hələ də tam sübutlanmış elmi araşdırmalar yoxdur. Lakin, bəzi potensial risklər mövcuddur, xüsusən də elektromaqnit sahələrinə uzun müddət məruz qalmaq, dəri reaksiyaları və psixoloji təsirlər kimi. Bu səbəbdən, ağıllı saatların istifadə edilməsi zamanı diqqətli olmaq və həkimlə məsləhətləşmək tövsiyə olunur. Bu cür cihazların istifadəçilərə verdiyi məlumatların doğru və etibarlı olması çox vacibdir, çünki səhv məlumatlar səhv qərarlara yol aça bilər.

RUSİYALI HƏKİM

"Suçiçəyi qonaqlığı”təhlükəli nəticələri ola bilər. Valideynlər bu infeksiyanı uşaqlarına bilərəkdən yoluxdurmamalıdır. Bu sözləri rusiyalı pediatr Yevgeniy Timakov deyib.

Həkim bildirib ki, son dövrlər rusiyada “suçiçəyi qonaqlığı” dəbi yaranıb. Hər hansı bir uşaqda suçiçəyi olanda sağlam uşaqları olan valideynlər övladları ilə həmin ailəyə qonaq gedirlər. Xəstə uşaqla sağlam olanlar birlikdə oyun oynayır, yemək yeyir, əylənirlər. Bu şəkildə valideynlər “uşaqlıqda suçiçəyi asan keçirilir” mifinə dayanaraq azyaşlı övladlarını bu xəstəliyi onlara uyğun vaxtda keçirməyinə nail olurlar. Tətilə gedərkən, ya hansısa planlanmamış vaxtda bu xəstəliklə üzləşməmək üçün valideynlər bilərəkdən uşaqlarını bu infeksiyaya yoluxdururlar, deyə həkim bildrib.

Valideynlər başa düşməlidirlər ki, ümumiyyətlə, suçiçəyi sadə xəstəlik deyil. Bu herpes infeksiyasıdır, gözlənilmədən "ağırlaşdırıcı" nəticələr gətirə bilər.

Düzdür uşağın yaşı nə qədər çox olsa, infeksiya bir o qədər ağır keçir. Amma azyaşlının o infeksiyadan sağlamlıq, hətta həyati təhlükəsi yarana bilər, deyə pediatr vurğulayıb.

Havalar soyuyan kimi hər kəs qrip və soyuqdəymədən qorunmaq üçün yollar axtarır. Burun axması, halsızlıq, yüksək temperatur və boğaz ağrısı kimi narahatlıqların
qarşısını almaq və immun sistemini gücləndirmək üçün Engystol sizin köməyinizə gələ bilər. Bu dərman immuniteti gücləndirməyə kömək edən təbii tərkibi ilə seçilir və həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün uyğundur.
Engystol Nə Üçün Fərqlidir? 

1. İmmuniteti Dəstəkləyir - Engystol bədənin müdafiə sistemini gücləndirərək viruslara
və bakteriyalara qarşı daha dayanıqlı olmağa kömək edir.

2. Təbii Tərkib - Kimyəvi maddələrdən uzaq olan bu dərman təbii ekstraktlardan
hazırlanıb və orqanizm üçün zərərsizdir.

3. Bütün Yaş Qrupları Üçün Uyğundur – Uşaqlar da daxil olmaqla hər kəsin istifadə
edə biləcəyi təhlükəsiz bir seçimdir.

Engystolun Tərkibi
Engystolun tərkibində orqanizmi dəstəkləyən və immun sistemini gücləndirən bitki mənşəli maddələr var. Onlardan ən əsasları:
Vincetoxicum hirundinaria - Orqanizmin infeksiyalara qarşı müqavimətini artırır. 
Sulfur - Toksinləri orqanizmdən çıxarmağa kömək edir və hüceyrə yenilənməsini dəstəkləyir.
Bu təbii maddələrin birlikdə təsiri orqanizmin müqavimətini artıraraq soyuqdəymə əlamətlərinin azalmasına yardım edir.
Engystol Necə İstifadə Edilir?

Engystol tabletlər formasında təqdim olunur və gündə bir neçə dəfə dil altına qoyulur. Qrip mövsümündən əvvəl immuniteti gücləndirmək məqsədilə profilaktik olaraq gündə 2-3 dəfə qəbul edilə bilər.
Hansı Ölkədə İstehsal Olunur?
Engystol Almaniyanın aparıcı dərman istehsalçılarından olan Heel şirkətinin məhsuludur. İstehsal vaxtı keyfiyyət və təhlükəsizlik standartlarına ciddi əməl olunan bu dərman uzun illərdir Avropada və dünyada geniş istifadə edilir.
Nəticə
Qrip və soyuqdəymə mövsümündə özünüzü və ailənizi qorumaq istəyirsinizsə, Engystol sizə kömək edə bilər. Təbii tərkibli, effektiv və təhlükəsiz olması onu fərqləndirən əsas amillərdəndir. İmmunitetiniz üçün təbii dəstək – Engystol ilə sağlam qalın!

OMEQA 3, VİTAMİN D VƏ …

Yeni bir araşdırma göstərir ki, omeqa-3 və D vitamini əlavələri müntəzəm məşqlə birlikdə bioloji qocalmanı ləngidir.
Tədqiqatçılar 70 və daha yaşlı 700-dən çox yetkinləri izləyən DO-HEALTH tədqiqatının məlumatlarını təhlil edib. Bu sağlamlıq nizamını dəqiqliklə yerinə yetirənlərin səhhətində gözəçarpacaq qədər müsbət nəticələr olduğu aşkar edilib.
Omeqa-3 və D vitamini əlavələri müntəzəm məşqlə birlikdə yaşa bağlı sağlamlıq problemləri riskini azaldır, yaşlı insanların rifahını yaxşılaşdırır, deyə tədqiqatda deyilir.
“Nature Aging Trusted Source”-da dərc edilən araşdırmada tədqiqatçılar 3 il ərzində bu əlavələri qəbul edən və müntəzəm idmanla məşğul olan yaşlılarda qocalmanın yavaşlandığı, səhhətlərinin yaxşı olduğu və əlilliklərinin olmadığı bildirir.

ALİMLƏR AÇIQLAYIR
Çətin uşaqlıq beyni daha sürətlə qocalqdır. Berlinin Charite Universitetinin alimləri kiçik yaşlarda yaşanılan stress və travmalrın beynin neyrodegenerativ proseslərini gücləndirdiyini müəyyən edib. Araşdırmanın nəticələri “Annals of Neurology” jurnalında dərc olunub.
Araşdırmada 30-60 yaş arası 179 qadın iştirak edib. Tədqiqat üçün alzaymer, parkinson, demensiya kimi neyrodegenerativ xəstəliklərə meylli olanlar seçilib.
Klinik sorğulara başladıqda məlum oldu ki, beynin qocalmağı ilə yaranan xəstəliklərə meylli olan qadınların əksəriyyətində ağır uşaqlıq travmaları olub”, deyə tədqiqat baş müəllifi Lara Flek bildirib.
Alimlər, həmçinin iştirakçıların qan nümunələrini, yüksək dəqiqliyi olan texnologiyalardan istifadə edərək, spesifik neyroiltihab proseslərini və sinir hüceyrələrinin zədələnməsini göstərən biomarkerləri araşdırıb. Əlavə olaraq, iştirakçılar beyin maqnit rezonans görüntüləri və koqnitiv funksiyaların qiymətləndirilməsi üçün standartlaşdırılmış testlərdən keçib. Nəticədə məlum olub ki, erkən yaşda qəddar rəftara məruz qalma, nifrət hissi, məişət zorakılığı, narkotik maddələrindən istifadə, ailə cinayətinə şahid olma, uşaqlıqda valideyn itkisi kimi travmalar yetkinlik dövründə beynin sağlamlığına ciddi təsir edir və müxtəlif beyin xəstəliklərinin inkişafına səbəb olur.

DOĞRU BİLDİYİMİZ YANLIŞLAR

Bir çox insan, heç bir şey etmədən, arıqlamaq istəyir. Buna görə də onlar, sağlam qidalanma haqqında müxtəlif miflərə çox asanlıqla inanır.

“Biz dəfələrlə yazmışıq ki, yağsız məhsullar arıqlayanlar üçün faydalı deyil, çünki onlara çox vaxt çoxlu ətirli maddələr, şəkər əvəzləyiciləri və hətta nişasta əlavə edilir, bu da kalori miqdarını artırır. Qlütensiz məhsulların isə heç bir faydası yoxdur, çünki onlar az miqdarda lif və çox miqdarda yağ ehtiva edir. Təzə sıxılmış şirələr belə meyvələri əvəz etmir.” Bu haqda professor, Rusiyanın Elmlər Akademiyasının akademiki, tanınmış həkimi Oksana Drapkina danışıb. O, özünün Telegram kanalında bu siyahını genişləndirib və «zərərli» məhsullar haqqında mifləri ifşa edib.

1. Çəki artımına səbəb olmayan “çörək krakerləri” və ya “xlebçı” kimi bildiyimiz qida məhsulu. “Fitness məhsulları dedikdə, yulaf, protein, qoz-fındıq, meyvə, həmçinin diabetik bölmədən çörək krakerləri, granola və s. nəzərdə tutulur. Onlar kalorililik və şəkər tərkibi baxımından adi şirniyyatlara bənzərdir. Və əgər onları ölçüsüz yeməyə davam etsəniz, artıq çəkidən azad olmaq çətin olacaq. Ona görə də, bu məhsulları alarkən tərkibinə və kaloriliyinə diqqət yetirmək vacibdir.”
2. Fermentləşdirilmiş məhsullar çox faydalıdır. “Bu qidalar bağırsaqlara və orqanizmə faydalı təsirləri sayəsində yeni populyarlıq qazanıb. Onlar faydalı olsalar da, unutmamalıyıq ki, bəzi məhsulların tərkibində çox miqdarda duz və şəkər ola bilər. Həmçinin, pendir, ət, tərəvəzlər, soya və şərabın fermentasiyası zamanı “tiramin” adlı maddə yaranır ki, bu da bəzi insanlarda baş ağrısına səbəb olur.
3. “Superfood”lar – bütün xəstəliklərdən müalicə vasitəsi. Superfood-lar daha çox bitki mənşəli məhsullardır, yüksək miqdarda vitaminlər, minerallar və antioksidantlar ehtiva edir ki, bu da onları sağlam həyat tərzi tərəfdarları tərəfindən çox faydalı hesab edir. Ən populyarlar arasında isə goji giləmeyvələri, kinoa və çiya toxumlarıdır. Onlardan qeyri-adi bir şey gözləmək lazım deyil. Bu, pəhrizinizi zənginləşdirmək və yeni dadları kəşf etmək üçün yaxşır, amma onları yalnız vitaminlər və mineralların yeganə mənbəyi kimi qəbul etməməlisiniz. Daha yaxşı olar ki, balanslı və müxtəlif qidalanmaya diqqət yetirəsiniz.
4. Qırmızı ət zərərlidir. İndi, boş yerə qırmızı əti tənqid etmək dəbdədir. İşlənməmiş qırmızı ət isə, əslində asanlıqla həzm olunan protein və dəmirin mühüm mənbəyidir. Böyüklər üçün onun istehlak norması həftədə 1-2 dəfə 100-150 q təşkil edir. Mütəxəssis qeyd edib ki, ən sağlam qida forması, təbii ki, əti qızartmaq deyil, onu qaynatmaq, buxarda və ya multivarkada bişirməkdir.
5. Yalnız toyuq filesi və qarabaşaq. Bir çoxları sağlam qidalanmaya keçməkdə çətinlik çəkir, çünki "yalnız yağsız toyuq və kələm yarpağını çeynəmək" kimi bir düşüncə formalaşıb. Lakin bu belə deyil. Əsas odur ki, işlənmiş ət məhsullarını, fast food və müxtəlif qəlyanaltıları məhdudlaşdırın. Qazlı içkilərdən, konservləşdirilmiş məhsullardan və şirniyyatlardan istifadəni azaltmaq vacibdir. Daha çox evdə yemək hazırlamaq və ac qalmamaq tövsiyə olunur.

Oksana Drapkina qeyd edib ki, kalori və ya pəhriz çeşidini kəskin şəkildə məhdudlaşdırmaq orqanizm üçün fiziki və psixoloji stressdir. Bu, iş qabiliyyətinin azalmasına, həyat enerjisinin itirilməsi və depressiya ilə müşayiət oluna bilər. Bəzən kiçik bir dilim tort və ya pizza yemək olar. Əsas odur ki, bunu hər gün və çox miqdarda etməyəsiniz.

Amerika Birləşmiş Ştatlarının "Tulane" Universitetində uzmanlaşmış, Türkiyənin tanınmış qastroenteroloqu, professor Serhat Bor 27-28 fevral tarixlərində Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində pasiyent qəbulu həyata keçirəcək. Öz sahəsində dərin bilikləri və pasiyentlərinə fərdi yanaşması ilə tanınan professor Serhat Bor, həzm sistemi problemlərinin müalicəsində ən son elmi metodlardan istifadə edir.

Qastroenterologiya sahəsində 30 ildən artıq təcrübəsi olan professor Serhat Bor, mədə-bağırsaq xəstəlikləri - qastroezofageal reflyuks, qıcıqlanmış bağırsaq sindromu, qəbizlik, nəcis və qaz saxlaya bilməmək, şişkinlik və köp şikayətləri olan pasiyentlərə effektiv müalicə metodları ilə köməklik göstərəcək.

Qeyd edək ki, Professor Serhat Bor 208-dən çox elmi araşdırmanın müəllifi, 16-dan çox proyektdə yer almış dünyaca məşhur professordur.

Daim yeniliklərlə yadda qalan Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində pasiyent qəbulu edəcək Professor Serhat Bor-un qəbuluna yazılaraq, siz də həzm sisteminizlə bağlı problemlərə peşəkar yanaşma ilə çarə tapa bilərsiniz.

Qəbula yazılmaq üçün əlaqə:
📍 Ünvan: Bioloji Təbabət Klinikası, Bakı
📞 Telefon: 050 486 87 47 (öncədən qeydiyyat mütləqdir)
📅 Tarix: 27-28 fevral

Öz sağlamlığınızı etibarlı əllərə həvalə edin!

YENİ TƏDQİQAT

İnqilabi gen susdurma metodu sadəcə bir iynə ilə DNT-nin LDL xolesterol səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə, uzunmüddətli azalda bildi.
Nature Medicine jurnalında dərc olunan son araşdırmada gen terapiyası tədqiqatçıları qrupu, potensial olaraq yüksək xolesterol üçün uzunmüddətli, birdəfəlik müalicə təklif edən proprotein konvertaz subtilisin/keksin tip 9 (PCSK9) genini susdurmaq üçün epigenetik redaktədən istifadə edərək innovativ yanaşmanı araşdırıb. PCSK9 - xolesterolun tənzimlənməsində rol oynayan zülaldır. Bu zülal, qaraciyərdə yerləşən aşağı sıxlıqlı lipoprotein reseptorlarının sayını azaldaraq qanda olan pis xolesterolun miqdarını artırır.
Tədqiqat, PCSK9-EE-nin sınaqdan keçirilmiş bütün modellərdə PCSK9 səviyyələrinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını müəyyən edib. İnsan qaraciyər hüceyrələrində gen susdurulması bir neçə həftə davam edib və alimlər proqnoz verir ki, bu proses uzunömürlü olacaq.
Bundan əlavə, araşdırma, müalicənin DNT-də qalıcı dəyişikliklər etmədiyini, gözlənilməz genetik dəyişikliklərlə bağlı narahatlıqları azaltdığını müəyyən edib. Təhlükəsizlik monitorinqi bir neçə gün ərzində normala dönən qaraciyər fermentlərində yalnız müvəqqəti artım göstərib. Alimlərin bu metodu genlərə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmədən yalnız PCSK9 genini hədəf alıb və inqilabi birdəfəlik müalicə üçün zəmin yaradıb.

ALİMLƏR ARAŞDIRIB

Beynəlxalq alimlərdən ibarət komandanın apardığı araşdırma göstərib ki, bənimiz hətta xoşumuza gəlməyən musiqi olanda belə, biz rəqs etməsək də müəyyən təsirə məruz qalır. Bu, fizioloji proses musiqi alətlərinin yaratdığı ritmə verilən reaksiyadır.  Nəticədə, orqanizmin universal fizioloji reaksiyası, bizə yataqdan, kreslodan və ya divandan qalxmağa kömək edir. Bu fizioloji reaksiyalar, hətta əhvalımız pis və ya yaxşı olduğu zaman, hərəkət etməyə ilham verir, yaxşı əhval-ruhiyyədə isə bizi rəqs etməyə təşviq edir. Beləliklə, səhərlər qalxmaq çətin olarsa, zəngli saatda ritmik melodiya qoymağı sınayın. İşə və ya dərsə enerjili musiqi altında başlamaq gün boyu sizi daha pozitiv edəcək, deyə alimlər bildirir. 

Ritmik musiqi sinir sistemimizi aktivləşdirir və hərəkət etmək istəyi yaradır. Ən təsirli musiqi isə, xoşunuza gələndir. Çünki sevimli melodiya  hətta bədən ağrılarını belə azaltmağa kömək ola bilər, deyə alimlər bildirir.

Hazırda dünyada geniş tətbiq edilən musiqi terapiyası isə stresin azaldılması, təşvişin aradan qaldırılması və digər fizioloji narahatlıqların müalicəsində istifadə olunur.

HƏKİMDƏN XƏBƏRDARLIQ

Əgər uşaq iti və ya kəsici əşya udubsa, dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır.
Bu fikirləri Səhiyyə Nazirliyinin rəsmi instaqram hesabında canlı yayımda Səhiyyə Nazirliyi K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun uşaq cərrahı Umud Musayev açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, uşaq özünü yaxşı hiss edə bilər, lakin bu heç də o demək deyil ki, təhlükə yoxdur.
“Həkimə qədər uşağı uzandırıb, yemək və maye vermək olmaz. Ən xırda batareyalar da çox təhlükəlidir. Mədənin turş mühitinə düşdükdə onlar ziyanlı maddələri buraxmağa başlayır ki, nəticədə mədənin kimyəvi yanığına səbəb olur. Bu halda da uşağı dərhal həkimə çatdırmaq lazımdır. Udulan maqnitlər də çox ağır mədə-bağırsaq divarların yırtılması, daxili qanaxmalar kimi fəsadlara səbəb olur, deyə həkim bildirib

15 DƏQİQƏ, YARIM SAAT, 45 DƏQİQƏ, 1 SAAT SONRA NƏ OLUR?

Addımların, xüsusilə də gündəlik yürüyşlər şəklində atılan addımların fiziki, psixoloji və uzunmüddətli sağlamlıq kimi çoxsaylı faydaları var. Gündəlik atılan addımlar ürək sağlamlığını yaxşılaşdırır, çəkini idarə etməyə kömək edir, əzələ və sümükləri gücləndirir, stressin azalmasına kömək edir, şəkər və diabetə qarşı qoruyur, yuxu keyfiyyətini və psixoloji sağlamlığı yaxşılaşdırır.
Bundan əlavə, psixoloqlar gün ərzində atılan addımların hər bir dəqiqədə fərqli fiziki proseslərin baş verdiyini qeyd edib. İlk 1-ci dəqiqədə qan dövranı sürətlənir. 5-ci dəqiqədə ruh halınız yaxşılaşmağa başlayır. 10-cu dəqiqədə kartizol, yəni stress hormone azalır. 15-ci dəqiqədə qan şəkəri düşür. Daha sonra 30-cu dəqiqədə yağın yandırılması başlayır. 45 dəqiqə sonra beyindəki artıq fikirlər susur. 1 saat sonra isə dopamin, yəni xoşbəxtlik hormonu artır.
Qeyd edək ki, gün ərzində “10 000” addım atmaq prinsipi artıq çəkili insanlar üçün uyğun olmaya bilər. Ona görə də, arıqlamaq üçün edilən idman hərəkətləri, yürüşlər və ya dietalar həkim nəzarətində olmalıdır.

YENİ ARAŞDIRMA

Partnyorlar arasında cinsi istək nə qədər alovlu olsa, münasibətin müddəti bir o qədər tez bitir. Çılğın məhəbbətlə sevən gənclərin ailələrində boşanma prosesinə daha erkən rast gəlinir. Alimlər bu qənaətə aparılan yeni araşdırmadan sonra gəlib. Reyxman Universitetinin israilli alimləri romantik münasibətlərdə cinsi istəyin mürəkkəb rolunu araşdırıblar. Onlar istəklərin partnyorlar arasında bağları formalaşdırdığı qədər, zaman keçdikcə soyumağına da səbəb olduğunu kəşf edib. Tədqiqat Nature Reviews (NatRevs) elmi jurnalında dərc olunub. Müəlliflər cinsi istəyin ikili rolunu vurğulayıb: əvvəldə ehtiras partnyorlar arasında uyğunluq amili, sonda isə ayrılıq faktoru kimi çox güclü təsirə malikdir. Bundan əlavə alimlər bildirib ki, emosional yaxınlıq nə qədər güclü olarsa, ehtiras bir o qədər tez yox olur. Tədqiqatçıların fikrincə, bu kəşfləri, gələcəkdə ailə qurarkən cütlüklərə doğru partnyoru seçməyə kömək edəcək. Uzunmüddətli ailə qurarkən hər iki tərəf istək və ehtirasını deyil, qarşı tərəfin insani keyfiyyətlərini və dəyərlərini nəzərə almalıdırlar, deyə israilli elm adamları vurğulayıb. “Ehtiras keçəndən sonra mən bu insanla bir evdə yaşaya bilərəmmi?” ailə qurmadan cavab verməli olduğunuz ən vacib sualalrdan biridir, deyə Reyxman Universitetinin alimləri bildirib.