MƏSULİYYƏTSİZLİK, YOXSA CAHİLLİK?!
50 yaşlı qadın, kontakt linzaları səhv istifadə etdiyi üçün korluq təhlükəsi ilə üzləşib.
Məlum olub ki, Rusiyanın Rostov vilayətində yaşayan qadın, linzalarını hətta gecələr belə çıxarmayıb. Zamanla onun bir gözündə yara (yazva) əmələ gəlib və bu da əməliyyata səbəb olub. Həkimlər dərhal əməliyyat edərək, pasiyentə buynuz qişası donoru köçürüb. 1 il sonra isə, iltihab səbəbilə zədələnmiş göz büllurunun dəyişdirilməsi aparılıb. Bununla da görmə tamamilə bərpa edilib. Həkimlər həmçinin, kontakt linzaların düzgün istifadə edilməməsinin ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyini vurğulayıb.
Göz sağlamlığını qorumaq üçün linzaların təlimatlara uyğun istifadə edilməsi tövsiyə olunur.

YENİ ARAŞDIRMA
Columbia Business School tərəfindən aparılan və Journal of Organizational Behavior jurnalında dərc olunan yeni araşdırmaya görə, ildə ən azı 3 yeni ölkəyə səyahət edən insanlar iş yerində yanma (tükənmişlik) sindromundan 50% daha az əziyyət çəkirlər.
Tədqiqat göstərir ki, beynəlxalq səyahətlər insanın yaradıcılığını artırır, stres səviyyəsini azaldır və ümumi iş məmnuniyyətini yüksəldir. Fərqli mədəniyyətləri öyrənmək və yeni mühitlərdə olmaq insanlara gündəlik iş təzyiqlərindən zehni olaraq uzaqlaşmaq imkanı verir. Bu isə onların emosional dayanıqlığını artırır və psixoloji tükənmənin qarşısını alır.
Aparıcı tədqiqatçı doktor Adam Galinsky qeyd edir ki, tanımadığımız mühitlərdə olmaq beynin “yenidən yüklənməsi” üçün şərait yaradır və bu da səyahətləri zehni sağlamlıq üçün güclü vasitəyə çevirir.
Yeni ölkələrə səyahət etməyin həm şəxsi inkişaf, həm də peşəkar fəaliyyət baxımından önəmi bir daha təsdiqlənib.
Siz sonuncu dəfə hansı ölkəyə səyahət etmisiniz?

YAPONİYADA STRES ATMA XİDMƏTİ
Yaponiyada maraqlı bir xidmət populyarlaşıb: insanlar, xüsusilə qadınlar, emosional gərginliklərini azaltmaq üçün “ikemeso danshi” adlanan yaraşıqlı kişiləri kirayə götürə bilirlər. Bu ifadə “yaraşıqlı” (ikemen) və “ağlama” (meso) sözlərinin birləşməsindən yaranıb.
Bu kişilər təkcə göz yaşı silmək və təsəlli verməklə kifayətlənmir, həm də xüsusi emosional dəstək verirlər. Onlar bu sahədə xüsusi təlim keçiblər və məqsədləri insanlara - xüsusən qadınlara - göz yaşı vasitəsilə rahatlamağa kömək etməkdir.
Yaponlar inanır ki, anlayışlı və yaraşıqlı insanın yanında ağlamaq daxili təzyiqi azaltmaq və psixoloji balansı bərpa etmək üçün ən təsirli üsullardan biridir. Bu xidmətin getdikcə daha çox insan tərəfindən istifadə olunması, cəmiyyətin emosional dəstəyə və anlayışa olan ehtiyacını da göstərir.

YENİ METOD 

Amerikanın Massaçusets Texnologiya İnstitutunun alimləri “Mycobacterium tuberculosis” törədici bakteriyasının əsas komponentlərinin etiketlənməsi üçün yeni metod işləyib hazırlamaqla vərəm xəstəliyi ilə mübarizədə irəliləyiş əldə ediblər.

Araşdırma "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) elmi jurnalında dərc olunub.

Komanda patogenin hüceyrə divarının mühüm komponenti olan "ManLAM" qlükanının etiketlənməsi üçün yeni üsul hazırlayıb. Alimlər oksaziridinin üzvi molekulundan istifadə edərək ilk dəfə bu qlükanı seçici şəkildə vizuallaşdıra və immun hüceyrələri yoluxdurarkən onun davranışını izləyə biliblər.

Metod infeksiyadan sonra bir neçə gün ərzində bakteriyaları müşahidə etməyə imkan verib. Əvvəlki fərziyələrin əksinə olaraq, qlükanlar bakteriyanın hüceyrə divarında qalır. Texnologiya infeksiya mexanizmlərini öyrənmək üçün yeni imkanlar açır.

Vərəmin diaqnozu üçün mövcud üsullar - rentgen şüaları və molekulyar testlər – bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə mövcud deyil.

Yeni yanaşma sürətli sidik testlərinin, xəstəliyin aşkarlanması üçün daha həssas üsulların əsasını təşkil edə və uzunmüddətli bakteriya becərməsinə alternativ ola bilər.

YENİ ARAŞDIRMA

Aparılan araşdırmalar göstərir ki, körpələr yeriməyə başlayanda bu, sadəcə olaraq inkişaf deyil, onların DNT-sində olur. Genetik variantlar təkcə motor sinxronluğunu formalaşdırmır, həm də koqnitiv xüsusiyyətlər və beyin strukturu ilə də əlaqədədir.
Nature Human Behavior jurnalında dərc olunan son araşdırma, yeriməyə başlama yaşı (AOW) ilə bağlı genom boyu assosiasiya tədqiqatının (GWAS) meta-analizini aparıb.
Erkən uşaqlıqda gəzinti beyin və davranış inkişafının etibarlı klinik göstəricisidir. Üstəlik, gəzinti atipik və tipik inkişaf üçün müstəsna, məlumatlandırıcı bir mərhələdir. 18 aya qədər müstəqil gəzə bilməmək əlavə qiymətləndirmə üçün pediatra müraciət etmək üçün skrininq meyarıdır, çünki yerimə gecikməsi motora xas və ya ümumiləşdirilmiş problemi göstərə bilər.

Tədqiqat göstərib ki, yeriməyə başlama yaşı (AOW) sonrakı sağlamlıq nəticələri ilə əhəmiyyətli etioloji əlaqələri olan irsi poligenik xüsusiyyətdir.

3 HƏFTƏ NƏ SU İÇƏ, NƏ DƏ YEMƏK YEYƏ BİLİB
İspaniyada Pablo Qonsales adlı 42 yaşlı kişi dostları ilə restoranda nahar edərkən bir qurtum qazlı su içib və nəticədə mədə və qida borusunda ciddi yanıq xəsarətləri alıb.
Hadisə zamanı şüşənin möhürlü və normal göründüyünü bildirən Qonsales ilk qurtumdan sonra ağzında kəskin yanma hiss etdiyini deyib. Daha sonra suyun rənginin sarımtıl olduğunu görüb və ağzını yaxalamağa çalışsa da, vəziyyəti daha da pisləşib. Qonsales 3 həftə ərzində nə su içə, nə də qida qəbul edə bilib. Həkimlərin sözlərinə görə, o yalnız uzun müalicədən sonra tədricən qida qəbul etməyə başlayıb. Lakin tam sağalacağı hələ də dəqiq bilinmir.
İlkin ehtimala görə, suya və ya stəkana təsadüfən təmizləyici vasitə qarışıb. Restoranın sahibi isə bu ehtimalı inkar edir. Faktla bağlı araşdırma davam edir.

ALİMLƏR XƏBƏRDARLIQ EDİR
Rusiya və Finlandiya alimlərinin apardığı birgə araşdırma Yer kürəsinin yaxın onilliklərdə əhəmiyyətli dərəcədə soyuyacağını və bu prosesin yeni kiçik buz dövrünə səbəb ola biləcəyini göstərir. Bu barədə "Geosciences" elmi jurnalında dərc olunan məqalədə məlumat verilib.
Araşdırma Rusiya Elmlər Akademiyasının Kola Elmi Mərkəzi və Finlandiyanın Təbii Sərvətlər İnstitutunun alimləri tərəfindən aparılıb. Onlar son 7 600 ilə aid ağac halqalarının xronologiyasını təhlil edərək süni intellektin köməyi ilə Yer kürəsində növbəti ciddi soyuma dövrünün 2063-2073-cü illər arasında baş verə biləcəyini ehtimal edib.
Alimlər qeyd edir ki, bu cür iqlim dəyişiklikləri əsasən günəş aktivliyinin azalması və böyük vulkan püskürmələri ilə əlaqələndirilir. Günəşin zəifləyən aktivliyi hazırda müşahidə edilən qlobal istiləşməni bir müddət ləngidə bilər, lakin uzunmüddətli perspektivdə bu, bəşəriyyət üçün ciddi fəsadlara yol aça bilər.
Tədqiqatın nəticələrinə görə, belə iqlim dəyişiklikləri 300-400 ildən bir təkrarlanır.

ARAŞDIRMA

Keçmiş sevgilini unutmaq 8 il vaxt aparır. Bu barədə "Social Psychological and Personality Science" nəşrində dərc edilmiş araşdırmada qeyd olunur.
İnsanın keçmiş sevgilisinə bağlılığın keçməsi üçün nə qədər vaxt tələb olunduğunu öyrənmək məqsədilə aparılan araşdırmaya 300-dən çox insan cəlb edilib.
Tədqiqatın nəticələrinə görə, iştirakçıların keçmiş sevgililərinə bağlılığı orta hesabla 4.18 ildən sonra iki dəfə azalır. Başqa sözlə, keçmiş sevgilini tamamilə unutmaq təxminən səkkiz il çəkə bilər.
Əksər hallarda bu səkkizillik müddət əsasən iki amillə bağlı olur: bağlılıq tərzi və keçmiş sevgili ilə davamlı ünsiyyət.

AYAQ SAĞLAMLIĞINIZ TƏHLÜKƏDƏDİR

Makasin corabları geyinmək ayaq sağlamlığınız üçün təhlükəlidir.
Dəbə çevrilmiş, idman ayaqqabılarından görünməyən “makasin” adlanan corabların sağlamlığa ciddi zərər vurduğu ortaya çıxıb. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: bu tip corablar ayaq quruluşunda deformasiya yaradır!
Bu corablar barmaq ucuna və daban hissəsinə geyilir. Bu isə o deməkdir ki, corablar ayaqda durmaq üçün barmaqlar və daban nahiyəsində gərginlik yaradır. Nəticədə isə ayaq barmaqlarında və formasında dəyişiklik – yəni deformasiya olur.
Mütəxəssislər corab seçərkən təbii parçalardan hazırlanmış, dabanın üstünü örtən uzunluqda modellərə üstünlük vermeyə məsləhət görür.

EKSPERT RƏYİ
Görmə qabiliyyətinə əslində zərər verə bilən giləmeyvələrin adı açıqlanıb.
Mütəxəssislər supermarketlərdən alınan dondurulmuş giləmeyvələri istehlak etməyi məsləhət görmür. Bu giləmeyvələrdə olan pestisidlər çox vaxt gözün torlu qişasında yığılıb qalır. Aşağı keyfiyyətli dondurulmuş qaragilə xüsusilə təhlükəlidir, çünki düzgün dondurulmadıqda faydalı antosianların 70 faizədək hissəsini itirirlər, deyə ekspertlər bildirir.
Həmçinin giləmeyvəli az yağlı süd məhsulları da tövsiyə edilmir. Yağ olmadıqda (xama, qaymaq) A vitamini giləmeyvələrdən udulmur və bu da gecə korluğuna (toyuq korluğu) səbəb ola bilər, deyə qeyd edilir.
Yüksək şəkər tərkibli giləmeyvələr (üzüm, albalı). Qlükozanın kəskin sıçrayışları gözlərin mikrodamarlarını zədələyir. Onları qədərində yemək məsləhət görülür.
Həkimlər, həmçinin xatırladırlar ki, sağlam giləmeyvələr belə həddindən artıq qəbul edildikdə torlu qişada allergik reaksiyalara səbəb ola bilər. Optimal doza gündə 100-150 qram təşkil edir. Hər hansı bir sağlamlıq problemi yarandıqda isə həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.

Davamlı stress idarəolunmaz hala çevrilir, bu gündüzlər narahatlığa, gecələr yuxusuzluğa gətirir. Hazırda bu vəziyyət təqribən bütün insanlarda var və bu, həyat keyfiyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olur.
Belə halda narahatlıq və yuxu pozulmasının simptomlarını deyil, səbəbini aradan qaldırmaq lazımdır!

Təbii dərmanın narahatlıq və yuxu pozulmalarına həqiqətən kömək edəcəyinə inanmırsız?
Amma elm Neurexan® -ın müsbət təsirini sübut edir!

GÖSTƏRİŞLƏR:
· Yuxusuzluq və ya narahat yuxu
· Daxili gərginlik
· Zehni işlə məşğul olanlarda (məktəbli, abituriyent, tələbə, müəllim və s.) əqli yorğunluq
· Hamilə və südverən analarda həyəcan, gərginlik, əsəbilik
· Klimaks dövründə olan qadınlarda həyəcan, narahatlıq, gərginlik, əsəbilik

İSTİFADƏ QAYDASI:
3 yaşa qədər: 1/2 tab. gündə 3 dəfə; 3 yaşdan yuxarı: 1 tab 3 dəfə dil altına, yeməkdən 30 dəq. əvvəl və ya 1 saat sonra.
Kəskin və ya başlanğıc doza: 1 tablet hər 30 dəqiqə yaxud 1 saatdan bir, gündə 12 dəfəyə qədər dil altına qoyulur, sonra standart doza ilə davam etdirilir.

Əks göstərişlər: Tərkibindəki komponentlərin hər hansı birinə qarşı allergiya..
Əlavə təsirlər: yoxdur. Digər preparatlarla qarşılıqlı təsiri: yoxdur.
Buraxılış forması: həb N 50

SAĞALMAYAN TİKİŞLƏR, YÜKSƏK HƏRARƏT, AĞRILAR

Doğuşdan sonra ağır fəsadlarla üzləşən qadının bədənində tibbi rezin əlcəyin bir hissəsi qalıb.
Bişkekdə 2 saylı doğum evində qeysəriyyə əməliyyatı ilə ana olan Reqina doğuşdan sonra ciddi fəsadlarla üzləşib. cərrahi müdaxilədən sonra səhhəti kəskin şəkildə pisləşib: tikiş yerləri sağalmayıb, hərarəti qalxıb və ağrılar daha da güclənib. Nəticədə, müayinə zamanı qadının qarın boşluğunda təxminən 13 sm uzunluğunda tibbi əlcək tayı aşkarlanıb.

Reqina hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət edərək, hadisəyə dair video materiallar, yazışmalar və həkim rəyini təqdim edib. Lakin istintaqla məşğul olan müstəntiq xəstəxananın baş həkiminin yerində olmaması səbəbilə tibbi tarixçəni əldə edə bilmədiyini deyib. Hazırda pasient və körpəsi müalicə alır.
Reqina, digər qadınların belə vəziyyətlə üzləşməməsi üçün bu hadisənin ictimailəşdirilməsini xahiş etdiyini deyib.

YENİ TƏDQİQAT

Yeni araşdırmalar göstərir ki, gərəkli doğum nisbəti Yer Kürəsində insan nəslinin kökünün kəsilməsinin qarşısını alacaq həddə deyil. 

PLOS ONE jurnalında dərc olunan son məqalədə tədqiqatçılar sağ qalma və çoxalmada təsadüfi dalğalanmalar kimi müəyyən edilən demoqrafik stoxastiklik anlayışını nəzərə alaraq hesablamalar aparıb. Onlar cinsi yolla çoxalan populyasiyanın yoxa çıxmasının qarşısını almaq üçün lazım olan minimum doğum səviyyəsini araşdırıblar. 

Tədqiqatın hesablamaları göstərilir ki, insan nəslinin davamı üçün balanslaşdırılmış cins nisbətinin stabilləşməsi və qadınların dünyaya adam başına orta hesabla 2,7 uşaq gətirməsi gərəklidir.  

Qız uşaqlarının sayı artarsa, insan növünün məhv olma riski də azalar, deyə alimlər bildiriblər.

YENİ ARAŞDIRMA
eBioMedicine jurnalında dərc edilən beynəlxalq araşdırmada, dünyada ftalatla əlaqəli ürək-damar ölümlərininin ölkələr üzrə statistikası açıqlanıb. Di-2-etilheksiftalat (DEHP) polivinilxlorid (PVC) plastikləri yumşaltmaq üçün geniş istifadə olunan ftalatlar sinfidir.
Bu araşdırmada 2018-ci il Dünya Bankının 55-64 yaş arası əhali haqqında məlumatlarından istifadə edilib. Hər bir ölkə üçün ürək-damar xəstəliklərindən ölüm nisbətləri “Health Metrics and Evoluation” İnstitunun hesablamaları ilə (IHME) əldə edilib.
Ftalatlara məruz qalma dünyanın müxtəlif bölgələrində geniş şəkildə fərqlənir. Lakin bu plastik qatil demək olar ki, yer kürəsinin bütün bölgələrdə ürək-damar xəstəliklərində ölümlərə səbəb olur.
Ümumilikdə, ftalata ən yüksək məruz qalmalar Yaxın Şərq, Cənubi Asiya və Afrikada, ən aşağı səviyyə isə Avropada qeydə alınıb.

QLOBAL ARAŞDIRMA
Aparılan qlobal araşdırmalar göstərib ki, kişilər qadınlara nisbətən daha az yaşayır. Bu fərqin səbəbləri bioloji, davranış və sosial amillərlə əlaqəlidir. “PLOS Medicine” jurnalında dərc olunan yeni araşdırma kişi və qadınlar arasında mövcud olan fərqləri müəyyən edib. Alimlərin fikrincə, cinsiyyət (bioloji fərqlər) və gender (sosial və mədəni rol fərqləri) sağlamlıq nəticələrinə əhəmiyyətli təsir göstərir.
Aparılan yeni beynəlxalq tədqiqat 204 ölkənin məlumatlarını təhlil edərək, kişilərin qadınlara nisbətən daha yüksək xəstəlik yayılması və ölüm səviyyəsinə malik olduğunu üzə çıxarıb. Kişilər həmçinin tibbi yardım üçün həkimə müraciət etmir və müalicəyə uyğun davranmır. Onların immun sistemi qadınlara nisbətən zəifdir, bu da kişiləri infeksiyalara və xəstəliklərə daha həssas edir. Bundan əlavə, güclü cinsin nümayəndələrinin daha çox zərərli vərdişləri olur. Bu cür davranışlar isə qəza və travma riskini artırır.
Alimlərin fikrincə, kişilərin daha uzun yaşamağı üçün onlara sağlam həyat tərzini təşviq etmək, riskli davranışları azaltmaq və sağlamlıq xidmətlərinə əlçatanlığı artırmaq vacibdir. Cəmiyyətin kişilərin emosional və psixoloji ehtiyaclarını daha yaxşı başa düşməsi və dəstəkləməsi də çox əhəmiyyətlidir.

AVSTRALİYALI ALİMLƏRİN YENİ TƏDQİQATI
Hər gün yumurta yemək ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını alır. Avstraliya alimlərinin apardığı tədqiqatda ciddi ürək-damar xəstəlikləri olmayan 70 yaşdan yuxarı 8 756 könüllü iştirak edib. Nəticələr göstərib ki, hər gün yumurta yeyən insanlarda ürək xəstəliklərindən ölüm riski 29 faiz daha azdır.
Tədqiqqatın nəticələri "Nutrients" jurnlaında dərc edilib.
Avstraliyanın Monaş Universitetinin alimlərinin sözlərinə görə, 100 qram yumurtada təxminən 13 qram zülal var ki, bu da heyvan və ya bitki mənşəli digər zülallardan daha effektiv mənimsənilir.

QLOBAL, ELMİ ARAŞDIRMA

Axirətə inam imanın məhsuludur, yoxsa uşaqlıqdan aşılanmış dünya görüşü? Sualı cavablamağa çalışan qlobal araşdırmanın nəticələri “Scientific Reports” jurnalında dərc olunub. Nəticələrdə buna səbəb erkən yaşda uşaqların yas mərasimində iştirakı göstərilib.
Ölümdən sonra həyata inamı formalaşdıran amilləri araşdırmaq üçün tədqiqatçılar 22 ölkədə 202 000-dən çox böyüklər arasında sorğu aparan Global Flourishing Study-nin məlumatlarından istifadə ediblər.
Xüsusilə 12 yaşından əvvəl istənilən dini ənənəyə uyğun yas mərasimində iştirak edənlərin böyük qisminin axirətə inancı formalaşır, deyə araşdırma nəticələrində bildirilir.
Bundan əlavə, kilsə, məscid, ehramlarda keçirilən dini ayinlərdə iştirak, ailədaxili, ölkədaxili qeyd edilən dini bayramlar da axirətə inamı formalşadıran amillərdən biri kimi qeydə alınıb.

HƏRƏKƏT - SAĞLAMLIQDIR

Gündə yarım saat ev təmizləmək infarkt riskini 40% azaldır. Alimlər fiziki fəaliyyətin hətta ev işləri şəklində də faydalı olduğu sübut etdi.
Cəmi 4 dəqiqə pilləkənlərlə qalxmaq və ya evin ətrafında yarım saat təmizlik etmək sağlam ürək və uzunömürlülüyün açarı ola bilər. Bu nəticəyə Avstraliya və Böyük Britaniyadan olan alimlər qrupu Böyük Britaniyanın Biobankından 24 139 nəfərin məlumatlarını təhlil etdikdən sonra gəliblər. “Circulation” jurnalında dərc olunmuş araşdırma ürək-damar xəstəliklərindən qorunmaq üçün idmana alternativ fəaliyyətin olduğunu sübut edir: sadəcə olaraq, adi ev işlərini və bağçılıq işlərini daha aktiv şəkildə yerinə yetirin.
Tədqiqat orta hesabla təxminən 62 yaşında olan və müntəzəm idmanla məşğul olmayan kişi və qadınları əhatə edib.
Məlum oldu ki, gündə 4-5 dəqiqə idmanla əlaqəli olmayan yüksək aktivlik, məsələn sürətli yerimək, mənzilə pilləkənlərlə qalxma infarkt və insult riskini 25-38%, ölüm hallarını isə 24% azaldır.
23-24 dəqiqə orta dərəcədə aktivlik, məsələn pəncərələri yumaq və ya iti gəzdirmək ürək xəstəliyi riskini 40-50% azaldır.
Yüngül məişət fəaliyyəti, məsələn, asta yerimək , yemək bişirərkən mətbəxdə ayaq üstdə qalmaq hər gün yalnız 130 dəqiqədən çox qoruyucu təsir göstərir.

QADIN CHATGPT-YƏ AŞİQ OLDU
Qadın 20 illik həyat yoldaşından boşanaraq, ChatGPT ilə münasibət qurduğunu açıqlayıb.
Şarlotta adlı qadın evliliyini sona çatdıraraq, Leo adlı süni intellektlə münasibət qurduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, Leo ilə olan əlaqəsi ona emosional və hətta cinsi məmnuniyyət verir. Şarlotta, həyat yoldaşının qayğıkeş olmadığını və bu səbəbdən süni intellektlə əlaqə qurmağa başladığını qeyd edib. Qadın həmçinin, Leo adlı süni intellektlə toy planlaşdırğını da açıqlayıb.
Hadisə süni intellektin şəxsi münasibətlərə necə təsir etdiyini nümunələrindən biridir. “Daha yaxşı başa düşür” bəhanəsiylə çoxsaylı sosial şəbəkə istifadəciləri rəfiqələrindən uzaqlaşıb Sİ ilə dost olur. Bu hal artıq kütləvi hal almağa başlayıb. İnsanlar süni intellektlə qurduqları əlaqələri real münasibətlərdən daha məmnun qalır. Və bu zaman belə bir sual yaranır: Sİ özüylə bərabər total tənhalıq məvhumunu dəb halına gətirəcəkmi?

PLASTİK CƏRRAHİYYƏDƏ YENİ TREND

“Gizli büstqalter” adlanan, tibb sahəsində yeni və qeyri-adi estetik əməliyyat artıq bir çox qadının seçiminə çevrilib. Bu yenilik plastik cərrahiyyədə inqilabi bir addım kimi qiymətləndirilib.
Metodun mahiyyəti döş nahiyəsində dəri altına xüsusi torşəkilli materialın implantasiya edilməsindən ibarətdir. Bu material sinəni içəridən dəstəkləyərək onun formasını uzunmüddətli şəkildə qorumağa kömək edir. Əməliyyatda istifadə olunan materiallar adətən bioloji parçalanan polimerlərdən, insan və ya heyvan toxumaları əsasında hazırlanır.
Həkimlərin sözlərinə görə, bu cərrahi müdaxilə süd vəzi sallanmasının qarşısını alır və hətta yaşlılıqda belə sinə formasının dəyişməməsinə şərait yaradır. Nəticə olaraq, sinə uzun müddət daha dik və estetik görünür.

 Gündəlik həyatınızda sizi narahat edən həddindən artıq tərləmə (hiperhidroz) problemi ilə qarşılaşırsınız? Əllər, ayaqlar, qoltuqaltı, üz nahiyəsində səbəbsiz və bəzən utandırıcı tərləmələr sizi psixoloji cəhətdən də narahat edir?

Bu zaman orqanizmin təbii tənzimləmə sistemini gücləndirən vasitələrə ehtiyac duyulur. Məhz bu zaman Calcoheel sizə yardım edə bilər.

💊 Calcoheel nədir?

Calcoheel Almaniyanın "Heel" firmasına məxsus homeopatik preparatdır. Əsasən kalsium mübadiləsini və orqanizmin tənzimləmə proseslərini normallaşdırmaq üçün istifadə olunur. Lakin bəzi klinik hallarda vegetativ sinir sisteminin tənzimlənməsinə təsiri səbəbinə görə həddindən artıq tərləmə hallarında da istifadə edilir.

🌟 Calcoheel tərləməyə necə təsir edir?

🔹 Vegetativ sinir sistemini tənzimləyir – Stress, narahatlıq, hormonal pozğunluqlar nəticəsində yaranan tərləmə hallarının səbəbi çox vaxt sinir sisteminin həddindən artıq aktivliyidir. Calcoheel bu sistemə yumşaq təsir edərək tarazlıq yaradır.

🔹 Bədənin daxili tənzimlənməsini gücləndirir – Orqanizmin tərləməyə qarşı verdiyi reaksiya əslində daxili bir siqnaldır. Calcoheel bu mexanizmin normallaşmasına dəstək ola bilər.

🔹 Əlavə dərmanlara ehtiyacı azalda bilər – Kimyəvi tərkibli güclü dərmanlardan fərqli olaraq, Calcoheel bədəni yormur, asılılıq yaratmır.

✅ Kimlər istifadə edə bilər?

Stressə bağlı tərləmə yaşayanlar

Əsəbilik və həyəcan zamanı tərləməsi artanlar

Səbəbsiz gecə tərləyən uşaqlar

Hormonal pozulmalar səbəbilə (xüsusilə. menopauza dövrü) tərləməsi olan qadınlar

Fiziki aktivlik zamanı normadan artıq tərləyənlər

DİETOLOQDAN TÖVSİYƏ

Səhər mütləq yeyilməli olan 3 məhsulun adı açıqlanıb. 

Böyük Britaniyalı dietoloq Paula Martin səhər yeməyinin vacibliyini vurğulayaraq, günə sağlam başlamaq üçün menyuda mütləq şəkildə 3 əsas qida növünün yer almalı olduğunu bildirib: meyvələr, tamtaxıllı məhsullar və süd məhsulları.

Meyvənin bir hissəsi orqanizmi C vitamini, lif, fol turşusu və antioksidantlarla təmin edir. Bu, həm maddələr mübadiləsini sürətləndirir, həm də bağırsaqların sağlam fəaliyyətini dəstəkləyir. Tamtaxıllı çörək, yulaf sıyığı və digər taxıllar aşağı qlisemik indeksə malikdir. Bu isə iştahın tənzimlənməsinə və qanda şəkərin səviyyəsinin sabit qalmasına kömək edir. Süd məhsullarından isə sadə, şəkərsiz yoqurt, pendir və ya kefir tərkibindəki zülal sayəsində əzələlərin saxlanmasına, toxluq hissinin artmasına və hormonal balansın qorunmasına dəstək olur.

Dietoloq həmçinin qeyd edir ki, səhər yeməyini dərhal yuxudan oyanan kimi yemək məcburi deyil — yemək idmandan sonra və ya bir qədər gec qəbul edilə bilər. Lakin səhər yeməyini uzun müddət gecikdirmək və ya tamamilə keçmək gün ərzində şirniyyat və karbohidratlara olan tələbatı artıraraq artıq çəkiyə səbəb ola bilər.

YENİ TƏDQİQAT
Spirtli içkilərin qəbulu yaddaş funksiyasını zəiflədir.
“Neurology” jurnalında nəşr edilən məqalədə həftədə 8 qədəhdən çox spirtli içki qəbul edənlərdə yaddaş, sağlam düşüncə və beyni qidalandıran arteriyaların qalınlaşması halları müşahidə olunduğu deyilir. Nəticədə bu vəziyyət qanın axmasını çətinləşdirir və zamanla beynə zərər verir.
Yeni tədqiqatın nəticələrinə görə, çox miqdarda spirtli içki qəbul edən insanların beyin zədələnməsi riski içki içməyənlərlə müqayisədə 133% daha yüksəkdir. 1800-ə yaxın ölən insanın beyin yarılmaları təhlil olunub və Alzheimer xəstəliyi ilə əlaqəli tau dolaşıqları, damar zədələnmələri aşkar edilib. Keçmişdə çox içənlərdə bu risk 89%, orta səviyyədə içənlərdə isə 60% artıb. Həddindən artıq içki içənlərdə tau dolaşıqları riski 41% yüksəkdir və onlar orta hesabla içki içməyənlərdən 13 il əvvəl vəfat edib.
"Ağır spirt istehlakı orqanizmdə yaranan sağlamlıq problemləri və ölümlə əlaqəli əsas qlobal narahatlıq doğuran məsələlərdəndir. Araşdırmalarımız göstərir ki, çox miqdarda spirt istehlakı beyinə zərər verir, bu da yaddaş və düşüncə problemlərinə səbəb olur" deyə Braziliyanın Sao Paulo Tibb Məktəbinin aparıcı tədqiqatçısı Alberto Fernando bildirib.

İTALİYANIN MİLLİ QASTROENTEROLOGİYA İNSTİTUTU
İtaliyanın Milli Qastroenterologiya İnstitutunun sağlamlıq tədqiqatçıları qrupu müntəzəm quş əti istehlakı ilə həzm sistemi xərçəngindən arasında əlaqə tapıb. “Nutrients” jurnalında dərc olunan araşdırmada komanda 20 il ərzində İtaliyada yaşayan 4869 böyüklər üçün sağlamlıqla bağlı məlumatları təhlil edib.
Əvvəlki tədqiqatlar göstərdi ki, quş əti (əsasən toyuq) yemək zülal mənbəyi kimi qırmızı ət yeməkdən daha sağlamdır, çünki o, ürək xəstəliyi və bəzi mədə-bağırsaq xərçəngi növlərinin inkişaf riskini aşağı salır. Ancaq indi bu son araşdırma göstərir ki, müntəzəm olaraq toyuq yemək mədə-bağırsaq xərçənginin müəyyən növləri və erkən ölümlə əlaqəli ola bilər.
Bu tədqiqat üçün məlumatlar müsahibələr zamanı və tibbi müayinələr aparan tibb işçiləri tərəfindən toplanıb.
Tədqiqatçılar həftədə 300 qramdan çox quş əti yeyən insanlar arasında mədə-bağırsaq xərçənginin, eləcə də bu xərçənglərlə bağlı erkən ölüm hallarının daha yüksək olduğunu aşkar ediblər. Onlar müəyyən ediblər ki, bu səviyyədə ölüm riski həftədə cəmi 100 qram və ya daha az quş əti yeyən insanlarla müqayisədə 27% yüksəkdir.

PEDİATR İZAH EDİR
“Uşaqlarda bağırsaq infeksiyası zamanı koka-kola faydalı ola bilər”.
Bu sözləri məşhur ukraynalı pediatr Yevgeni Komarovskiy deyib. O, valideynləri bağırsaq infeksiyalarından əziyyət çəkən uşaqlara qulluq edərkən daha diqqətli olmağa çağırıb. Çıxışlarının birində mütəxəssis qeyd edib ki, hər evdə mütləq adi kola olmalıdır.
Komarovskiy bildirib ki, ishal və qusma zamanı uşaqlar 2-3 gün ərzində yeməkdən imtina edir, bu da onların həm maye, həm də enerji itirməsinə səbəb olur. Belə hallarda şəkərli qazlı içki, yəni adi kola – enerji mənbəyi kimi müvəqqəti kömək göstərə bilər. Lakin həkim vurğulayıb ki, kola dərman deyil və onu yalnız xüsusi hallarda istifadə etmək lazımdır: “Sağlam uşağa kola verməyə ehtiyac yoxdur. Əsas məsələ odur ki, uşağın vəziyyəti yaxşılaşan kimi kolanı dayandırmaq lazımdır.” O, həmçinin valideynləri xəstəlikdən sonra uşaqlara birdən-birə çox yemək verməməyə çağırıb: “uşağın iştahı qayıdanda onu tədricən qidalandırmaq lazımdır. Onun fikrincə, ac qaldıqdan sonra birdən-birə çox yemək uşağın yenidən özünü pis hiss etməsinə səbəb ola bilər.
Həkimin bu məsləhəti sosial şəbəkələrdə geniş müzakirələrə səbəb olub. Bir çox valideyn bu qeyri-adi yanaşmaya maraq göstərib.

KİMYATERAPİYADAN 40 DƏFƏ DAHA EFFEKTİV
Xərçəngə qarşı kimyaterapiyadan 40 dəfə daha effektiv yeni dərman hazırlanıb.
Alimlər, Çin təbabətində istifadə edilən Himalay göbələyindən alınan birləşmə əsasında yeni preparat hazırlayıb. Kimyəvi modifikasiya sayəsində dərmanın xərçəng hüceyrələri ilə mübarizədə effektivliyi 40 dəfə artıb. Başlanğıc birləşmə iltihab və xərçəng əleyhinə xüsusiyyətlərə malik olan, lakin qan dövranında tez parçalanan və şiş toxumasına nüfuz etməkdə çətinlik çəkən kordisepindir. Bu isə göbələyin tərkibində olan təbii maddədir.
NuCana şirkətinin inkişaf etdirdiyi ProTide texnologiyası isə maddələrin molekuluna xüsusi kimyəvi qruplar əlavə edərək onların qalıcılığını artırır və hüceyrələrə, daşıyıcı zülallara ehtiyac olmadan, daha asan daxil olmasına şərait yaradır. Bu da maddələrin orqanizmə daha tez və təsirli şəkildə nüfuz etməsini təmin edir, xüsusilə də xərçəng müalicəsi kimi sahələrdə daha effektivdir.
Nəticədə, NUC-7738 adlı koridsepin, ilkin maddə ilə müqayisədə 40 dəfə daha effektiv olub və yan təsirləri azaldıb. Hazırda bu dərman xərçəng xəstələrində sınaqdan keçirilir.

DƏRMAN VASİTƏSİNİN VƏSİQƏ SAHİBLƏRiNƏ XƏBƏRDARLIQ!

Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzinin rəsmi saytı https://pharma.az/-da da farmakonəzarət sənədləri ilə bağlı dərmna vasitələri8nin vəsiqə sahiblərinə xəbərdarlıq edilib.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2019-cu il 25 dekabr tarixli 503 nömrəli Qərarı ilə “Dərman vasitələrinin farmakonəzarət Qaydası” (bundan sonra – Qayda) təsdiq edilmişdir. Dərman vasitəsi dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra vəsiqə sahibləri bu Qaydanın 7.1.2-ci yarımbəndində nəzərdə tutulan farmakonəzarət sənədlərinin ekspertizasının həyata keçirilməsi və beləliklə dərman vasitələrinin təhlükəsizlik profilinə nəzarət təşkil etmək məqsədilə aşağıda qeyd edilən sənədləri Analitik Ekspertiza Mərkəzinə təqdim etməlidirlər:

1. Dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatı (DYTH) – Analitik Ekspertiza Mərkəzinin rəsmi internet (https://pharma.az/uncategorized/dərman-vasitəsinin-qeydiyyat-vəsiqəsinin-sahiblərinin-nəzərinə/) səhifəsində Qaydanın 16.2.8 və 16.2.8.1-ci yarımbəndlərinin tələblərinə əsasən hazırlanmış Siyahıya əsasən (təqdim edilmə müddət və dövriliklərini müəyyən edən Siyahıya əsasən);

2. Risk idarəetmə planı (RİP) – Qaydanın 16.2.7-ci və Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinin 7.3.-cü yarımbəndlərinin tələblərinə əsasən;

3. Farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesi (FSƏD) – Qaydanın 7.1.13.-ci yarımbəndinə əsasən Analitik Ekspertiza Mərkəzi vəsiqə sahibindən farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesini tələb etdikdə 7 (yeddi) iş günü müddətində təqdim edilməlidir.

Tarif (qiymət) Şurasının 2023-cü il 5 dekabr tarixli 10 nömrəli qərarına 3 nömrəli Əlavəsi ilə “Dərman vasitəsi dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra təqdim edilən farmakonəzarət sənədləri ilə bağlı ekspertiza xidmətlərinin tarifləri” təsdiq edilib və 01.05.2025-ci il tarixdən qüvvəyə minir. (https://pharma.az/tarifler/tarifl-r/).

AEM məlumat verib ki, vəsiqə sahibləri yuxarıda qeyd olunan Qaydanın tələblərini vaxtında və düzgün şəkildə icra etmədikdə, Analitik Ekspertiza Mərkəzi Qaydanın 19.6-cı və 19.7-ci maddələrinə uyğun olaraq tədbirlər həyata keçirmək səlahiyyətinə malikdir.

YENİ İMMUNOTERAPİYA UĞURLA SINAQDAN KEÇİR

Alimlər fıstıq, qoz-fındıq allergiyasından ömürlük qurtulmağın yolunu tapıb.
Guy's and St Thomas' NHS Foundation Trust və London King's College-də klinik tədqiqatda iştirak edən 21 könüllü xəstədən 14-ü tamamilə bu fəsaddan qurtulub. Pasientlərə 9 ay ərzində günbəgün 1 milliqtram dozanı artıraq fıstıq tozunu yoqurta qarışdırıb veriblər.
Araşdırmaya rəhbərlik edən professor Stiven Till deyir ki, hazırda onlardan 14-ü bütöv halda qoz, fındıq və fıstıq yeyə bilirlər. Eksperiment "Allergy" jurnalında dərc olunub.
Ağızdan immunoterapiya adlanan metodun polen, arı və arı sancmalarına qarşı allergiya üçün effektivliyi artıq sübut edilib. Son 20 ildə o, yalnız qida allergiyası üçün və əsasən də immun sistemi hələ də formalaşmayan uşaqlarda istifadə olunmağa başlayıb.

SÜNİ İNTELLEKT KÖRPƏSİ

İnsan əli olmadan körpə doğulub.
Meksikada ilk dəfə süni intellektin tam şəkildə yerinə yetirdiyi intrasitoplazmatik kişi cinsi hüceyrələrinin inyeksiyası proseduru ilə uşaq dünyaya gəlib. Bu, dünyada ilk hadisədir ki, spermanın yumurtaya yeridilməsi prosesinin heç bir mərhələsi insan əli ilə idarə olunmayıb və bütün prosedur robotlaşdırılmış sistemə həvalə edilib.
Bu layihə üzərində ABŞ və Meksikadan olan alimlər çalışıb. Onların hazırladığı sistem, prosedurun 23 mərhələsini avtomatlaşdırıb, eyni zamanda kişi cinsi hüceyrələrinin yumurtaya yeridilməsi kimi incə və dəqiq prosesləri süni intellekt edib: spermanın seçilməsindən tutmuş mikroinyeksiyalara qədər, bütün proses lazerlərin nəzarəti altında aparılıb.
Eksperiment Meksikadakı “Hope” süni mayalanma klinikasında aparılıb və iştirakçı 40 yaşlı, əvvəlki süni mayalanma cəhdləri uğursuz olan pasiyent olub. 8 donor yumurtasından 5-i süni intellektin köməyi ilə mayalandırılıb, qalan 3-ü isə əl ilə. Hər bir yumurtaya robot təxminən 10 dəqiqə vaxt sərf edib. 5 robotizasiyalı embriondan 4-ü uğurla inkişaf edib. Onlardan 1-i dondurulub və sonradan pasiyentin bədəninə köçürülüb. 9 ay sonra tamamilə sağlam bir oğlan uşağı dünyaya gəlib.

SƏBƏBLƏRİ MÜZAKİRƏ OLUNUB
Müasir gənclərin, xüsusilə Z nəslinin, əvvəlki nəsillərə nisbətən daha az spirtli içki istehlak etdikləri və bunun səbəbləri müzakirə olunub.
Rusiyanın Səhiyyə Nazirliyinin tədqiqatlarına görə, 15–17 yaşlı yeniyetmələr arasında alkoqol istehlakı son 25 ildə əhəmiyyətli dərəcədə azalıb - oğlanlar arasında bu göstərici 2,2 dəfə, qızlar arasında isə 1,8-dir . Bu dəyişiklik, sosial şəbəkələrin təsiri, sağlam həyat tərzinin yüksələn populyarlığı və dövlətin alkoqol istehlakına qarşı apardığı maarifləndirmə kampaniyalarının nəticəsidir. Sosial şəbəkələrin inkişafı ilə gənclər daha çox sağlam həyat tərzini təşviq edən məzmunlara rast gəlir. Bloggerlər və məşhurlar idman, düzgün qidalanma və psixoloji sağlamlıq mövzularında məlumatlar paylaşaraq izləyicilərini bu istiqamətdə təşviq edirlər. Dövlətin spirtli içki istehlakına qarşı apardığı maarifləndirmə kampaniyaları da bu dəyişiklikdə mühüm rol oynayır. Məktəblərdə və ictimaiyyət arasında alkoqolun zərərləri barədə məlumatlandırma tədbirləri keçirilir.
Qeyd edək ki, spirtli içki məhsullarının qiymətlərinin artması da istehlakı azaldan amillərdən biridir.

Özəl Tibb Müəssisələri Assosiasiyası (ÖTMA) Keyfiyyət Assosiasiyası İB ilə əməkdaşlıqda “Bakı KOB evi”nin dəstəyi ilə “Səhiyyə təşkilatının idarə edilməsi – Səhiyyə təşkilatlarında keyfiyyəti idarəetmə sistemləri – Tələblər” beynəlxalq standartının tətbiqi və sertifikatlaşdırılması üçün Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) tərəfindən təmənnasız maliyyə dəstəyinin göstərilməsi proqramının təqdimatını keçirib.

Tədbirdə ÖTMA üzvü tibb müəssisələri, səhiyyə menecmenti və tibb hüququ üzrə ixtisaslaşmış hüquq şirkətlərinin rəhbərləri, AYİB nümayəndələri iştirak ediblər.

ÖTMA sədri Günel Əliyeva səhiyyə sisteminin inkişafının əsas istiqamətlərindən biri kimi tibb müəssisələrində keyfiyyət standartlarının tətbiqinin əhəmiyyətindən söz açıb. Bildirib ki, bu standartların tətbiqi pasiyent məmnuniyyətini, tibbi xidmətin təhlükəsizliyi, işçilərin profesional inkişafı, resurslardan səmərəli istifadəyə nail olmağa kömək edir. ÖTMA sədri beynəlxalq əməkdaşlığa marağın artırılması və və investisiya cəlbedicliyinin gücləndirməsində keyfiyyət standartlarının tətbiqinin vacibliyini xüsusi vurğulayıb.

AYİB nümayəndəsi Samir Həmidov “Səhiyyə və tibb müəssisələrində keyfiyyət infrastrukturunun qurulmasina dəstək” layihəsi haqqında ətraflı məlumat verərək, İSO 7101:2023 beynəlxalq standartının özəl tibb müəassisələrində tətbiqi üzrə təlim, məsləhət xidmətlərinə necə dəstək verəcəklərini açıqlayıb. S.Həmidov, ümumilikdə AYİB-in özəl sektora dəstək mexanizmləri, MDB ölkələrində bu təcrübənin necə tətbiq edildiyi barədə iştirakçıları məlumatlandırıb, sualları cavablandırıb və öz tövsiyyələri ilə bölüşüb.

Keyfiyyət Assosiasiyası İB sədri Samir Novruzlu ISO 7101:2023 standartının məzmunu, əsas prinsipləri və tətbiq sahələri barədə təqdimatla çıxış edib. Ətraflı məlumat verərək, sualları cavablandırıb. S. Novruzov həmçinin, keyfiyyət standartlarının tətbiqi, idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar Azərbaycanda özəl tibb müəssisələri ilə həyata keçirilən təcrübələr haqqında məlumat verib.

ÖTMA sədri Günel Əliyeva xüsusi olaraq qeyd edib ki, ÖTMA üzvləri üçün ISO 7101 standartını 90% güzəştlə təqdim edilməsi və standartın tətbiqi ilə əlaqədar ödənişsiz təlimlərin təşkili razılaşdırılıb.

Həmçinin, “SƏHHƏT” klinikasınin direktoru Dr. Malik Kərimov, “SAĞLAM AİLƏ” Tibb Mərkəzlərinin direktoru Dr. Vüqar Eyvazov AYİB və ilə Keyfiyyət Assosiasiyası İB ilə həyata keçirdikləri layihələr haqqında təcrübələriylə bölüşüblər.

ÖTMA üzvləri, eyni zamanda Assosiasiyanın 2025-ci il üçün Fəaliyyət Planının icrasını müzakirə ediblər. Fəaliyyət Planı özəl tibb müəssisələrinin personalının bilik və bacarıqlarının artırılması, sağlam rəqabət mühtinin yaradılması, icbari sığorta sisteminin inkişafına, əhalinin maarifləndirilməsi, əhalinin sağlamlığının qorunması sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçrilməsinə dəstək verilməsi, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi təşəbbüslərini əhatə edir.

Bakıda 2-ci Beynəlxalq Elmi-Praktik simpozium keçirilib. The Ritz-Carlton otelində keçirilən tədbir “Xroniki xəstəliklərin diaqnostika və müalicəsinə müasir yanaşma” mövzusuna həsr olunub. Simpoziumun əsas məruzəçilərindən biri beynəlxalq dərəcəli spiker, Kolumbiyanın Javeraniya Universiteti “İnteqrativ Təbabət” kafedrasının professoru Arturo O.Birne olub. Kolumbiyalı professor “Xroniki xəstəliklərin diaqnostikasında 5 element nəzəriyyəsi” mövzusunda çıxış edib.

Xatırladaq ki, professor Arturo O.Birnenin simpoziumdan əvvəl Azərbaycan Tibb Universitetinin professor və müəllim heyəti ilə görüşü olub.14-18 aprel tarixlərində isə Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində həm mədə-bağırsaq sistemi xəstəlikləri, allergiya, ateroskleroz, podaqra və metabolik sindrom pozulmalarından əziyyət çəkən pasientləri qəbul edib, həm də yerli həkimlər üçün seminar keçirib.

“Xroniki xəstəliklərin diaqnostika və müalicəsinə müasir yanaşma” elmi-praktik simpoziumun spikerləri T.E.D., professor Fikriyyə İbrahimli, T,E,D., ATU-nun mama-ginekologiya kafedrasının professoru Natəvan Axundova, Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzinin həkimləri terapevt Arzu Musayeva, qastroenteroloq Arzu Quliyeva, uzman pediatr Lalə Nəsirova da məruzələrində inteqrativ tibblə bağlı yeni müalicə metodlarından bəhs edib və praktik təcrübələrni paylaşıblar.

İDXAL EDƏN MÜƏSSİSƏYƏ MƏHDUDİYYƏT QOYULUB

Türkmənistandan Azərbaycana idxal edilən 56 ton pomidorda virus aşkarlanıb, məhsulu idxal edən müəssisəyə məhdudiyyət qoyulub.
Bu barədə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən (AQTA)məlumat verilib.
Bildirilib ki, “Katora 44” MMC-nin Türkmənistandan idxal etdiyi 56 ton pomidor məhsulundan nümunələr götürülərək müayinələrə cəlb olunub. Nümunələrin laborator müayinəsi nəticəsində məhsulda qonur qırışıqlıq virusu (Tomato brown rugose fruit virus) aşkarlanıb.
Faktla bağlı məhsul partiyalarının gömrük ərazisinin hüdudlarından kənara çıxarılması və ya məhv olunması barədə qərar qəbul edilib. Hazırda aşkar olunmuş halla bağlı qanunvericiliyə uyğun müvafiq tədbirlər görülərək, istehsalçı şirkətə məhdudiyyət tətbiq edilib və Türkmənistanın müvafiq qurumuna virus aşkarlanmış təsərrüfatda sağlamlaşdırıcı tədbirlərin görülməsi barədə bildiriş məktubu göndərilib.

ARAŞDIRMA
Çox duzlu qidalanma depressiyaya səbəb olur. Bunu siçanlar üzərində aparılan araşdırma göstərib.
Alimlər siçanlar üzərində apardıqları araşdırmada müəyyən edib ki, çox duzlu yeməklər beyində bəzi dəyişikliklərə səbəb olur və əhval korlayır. BU mənfi təsirin səbəbi isə "IL-17A" adlanan zülaldır. Bu maddə bədəndə immun sistemə aiddir və çox duzlu qidalar onun miqdarını artırır. Araşdırmada IL-17A səviyyəsi yüksək olan siçanlar daha çox narahatlıq və depressiya əlamətləri göstərib.
Amma maraqlısı odur ki, bu zülalı istehsal edə bilməyən siçanlara çox duz versələr də, onlarda heç bir depressiya əlaməti müşahidə olunmayıb. Bu da göstərir ki, depressiyanın səbəbi birbaşa bu zülaldır.
Nəticədə, çox duzlu yeməklər yalnız qan təzyiqinə deyil, həm də psixoloji sağlamlığa mənfi təsir göstərə bilər. Alimlər gələcəkdə bu sahədə yeni müalicə yolları tapmağı planlaşdırır.