İlkin ana südü ("ağuz südü", "molozivo") ananın süd vəzilərindən uşaq dünyaya gəldikdən dərhal sonra bir neçə gün ərzində ifraz olunan süddür.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən verilən tövsiyələrə əsasən, uşağın ilk əmizdirilməsi doğuşdan sonrakı ilk 30 dəqiqə ərzində baş verməlidir.

Mütəxəssislərin təbii qidalanma sahəsində apardıqları araşdırmalara əsasən, ananın döşü məhz uşaq tərəfindən əmmə prosesinə cavab olaraq müəyyən miqdarda süd hazırlayır.

Körpələr tez-tez ağlayır. Bunun səbəbləri müxtəlif ola bilər.

Anada süd olmadığı və ya az olduğu halda Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) körpələrə donor südü verməyini tövsiyə edir.

Süni süd qarışığını hazırlamaq üçün yalnız keyfiyyətli sudan (arzuolunan su - uşaqlar üçün olan xüsusi sudur, təzə olması üçün hər gün təzə butulka açılmalıdır) istifadə etmək lazımdır.

Mütəxəssislərin rəyinə əsasən, anaların yalnız bir neçə faizi (təxminən 1-5%), onların orqanizmində olan müxtəlif pozulmalara görə öz körpələrini ana südü ilə qidalandıra bilmirlər.

Əmizdirmə təbii proses olsa da, onun tənzimlənməsi (xüsusilə ana bunu təzə öyrənməyə başladıqda) anadan xeyli səbir və müəyyən biliklərin olmasını tələb edir.

Əfsuslar olsun ki, elə hallar da olur ki, uşaq, bəzən özünün, bəzən isə anasının sağlamlığında olan bir sıra patoloji pozulmalara görə ana südü ilə qidalandırıla bilmir.

Ana südü ilə düzgün qidalandırılmanın ən əsas prinsiplərindən biri – uşağı onun tələbatına görə yedizdirməkdir.

Əmizdirməni qaydaya sala bilməyən qadınların əksəriyyəti bunun əsas səbəbini stressdə görürlər.

Ananın südü körpə üçün yeganə qida mənbəyi olduğu dövrlərdə, ana arıqlama pəhrizlərindən imtina etməlidir.

Bir çox analar bu problemlə üzləşir. Lakin analar bilməlidir ki, yenidoğulmuş uşaqlarda nəcisin gec-gec ifraz olunması heç də bütün hallarda qəbizliyin əlaməti deyil.

Bir çox valideynlər uşağın süd dişlərinin vəziyyətinə nəzarət etmir. Lakin bu düzgün deyil. Süd dişlərinə daimi dişlərinə olduğu kimi qulluq etmək lazımdır.

Bəzi hallarda uşaq ana südündən doymur. Bunu dəqiq təyin etmək üçün xüsusi üsullar var (bu haqda "Uşağa ana südü çatırmı?" məqaləsində məlumat ala bilərsiniz).

Körpəni əmizdirən cavan analar tez-tez narahat olur ki, uşaq doymaya bilər, ona ana südü çatmaya bilər.

Ana südü uşaq üçün nadir və ideal qidadır. Ana südünün nadir tərkibinə görə alimlər onu "təbiət fenomeni" kimi qiymətləndirirlər.

Hidrosefaliya (yunan. "hidro" - su, "sefalon" - baş) zamanı beyinin mədəciklərinin ölçüləri artır. Bunun səbəbi beyində likvorun həcminin artmasıdır.

Müsəlmanlar ailəsində uşağın dünyaya gəlməsi bu ailənin həyatında ən böyük və mühüm hadisələrdən sayılır.

İlk dişlər uşaqda təxminən 6 ayında çıxmağa başlayır. Lakin bu çox fərdi prosesdir. Həkimlərin müşahidələrinə görə, müasir uşaqlarda ilk diş orta hesabla 8-8,5 ayında çıxır.

Bu yeməklər 1 yaşına qədər uşaqlar üçün nəzərdə tutulub. Əlavə qidalar körpənin yalnız 6-aylığından sonra (ət, baliq isə 8 aylığından sonra) onun pəhrizinə əlavə oluna bilər.

Nəzərinizə çatdıraq ki, əlavə qidalar yalnız körpənin 6-aylığından sonra onun pəhrizinə əlavə oluna bilər.

Cavan valideynlər bəzən narahat olurlar ki, uşağın əmgəyini zədələyə bilərlər. Narahat olmağa dəyməz. Əmgək elastik və çox qalın toxuma qatı, üzərində isə dəri qatı ilə örtülmüşdür.

7 ayınadək olan uşaqlarda qidanın bir hissəsinin geri qaytarılması (“kiçik qusma”) fizioloji, yəni normal hal hesab olunur.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) ekspertləri tövsiyə edirlər ki, həm təbii (ana südü ilə), həm də süni qida (süni süd qarışıqları) qəbul edən uşaqların rasionuna əlavə qidaları (sıyıqlar, şirə, püre və s.) 6 aydan başlayaraq daxil etmək olar.

Yuxu (xüsusən gecə yuxusu) uşaq üçün çox vacib hesab olunur. Məhz gecə saatlarında uşağın immun sisteminin mükəmməlləşməsi baş verir.

İlk uşaq sevincdən və xoşbəxtlikdən əlavə valideynlərdə həyacana və müxtəlif qorxulara səbəb olur. Valideynlərə hər zaman elə gəlir ki, uşaqda hər hansı xəstəlik və ya patologiya var.

Analar bilir ki, körpənin menyusuna əlavə qidalar (sıyıqlar, püre və s.) daxil edildikdən sonra su da daxil edilməlidir. Bəs bundan əvvəl? Ana südü və ya süni süd ilə qidalanan uşağa su vermək lazımdırmı?

Raxit azyaşlı uşaqların xəstəliyidir. Raxit mütləq olaraq müalicə tələb edilən xəstəliklərdəndir! Bir çox valideynlərin “uşaq böyudükcə keçib gedər” kimi fikirləri yanlış hesab olunur.

Bu anemiya növü əsasən Azərbaycanda, az-az hallarda isə Gürcüstanda, Tacikistanda, Özbəkistanda təsadüf edilir. Talassemiya - irsi xəstəlikdir.

Anemiya (latın dilindən tərcümədə - "qanazlığı") ilə xəstə olan uşaqlarda qanın tərkibində hemoqlobinin və onun daşıyıcıları olan eritrositlərin - “qırmızı qan hüceyrələrinin” azalması müşahidə edilir.

Azyaşlı uşaqlarda allergiya ilkin olaraq özünü diatez (onu analar belə adlandırır) şəklində büruzə verir. İlk öncə uşağın üzünün dərisində qızartı və şişkinlik əmələ gəlir, dəri qabıq verir.

Kiçik yaşlı uşaqların dərisinə kifayət qədər və düzgün qulluq etmədikdə dəridə tər suluqları və bişməcələr kimi iltihabi səpgilər əmələ gəlir.

Anadangəlmə ürək qüsurları bətndaxili dövrdə qan dövranı sisteminin inkişaf pozğunluqları nəticəsində əmələ gəlir.