El arasında deyirlər ki, suçiçəyini uşaq vaxtı çıxarmaq yaxşıdır, çünki yaşlananda daha ağır keçir.
Amma çoxları kəmərləyici dəmrov xəstəliyini yaradan əsas səbəbin məhz uşaqlıqda çıxarılan suçiçəyi olduğunu bilmir.
Kəmərləyici dəmrov – Herpes zoster – suçiçəyi infeksiyasını törədən virusla əlaqədar inkişaf edən infeksion xəstəlikdir. Bu virus Herpes ailəsinə aiddir. Uşaqlıqda keçirilmiş suçiçəyindən sonra bu virus orqanizmdə qalır. Emosional stress, onkoloji xəstəliklər, kimyəvi müalicələr, uzun müddətli hormonal və immunodepressiv müalicə kimi immun müqaviməti zəiflədən hallar zamanı on illərlə “mürgüləyən” Herpes infeksiyası fəallaşır və kəmərləyici dəmrovun inkişafına rəvac verir. Hansı yaşda olmasından asılı olmayaraq suçuçəyi keçirən insan kəmərləyici dəmrova potensial namizəd sayılır. Xəstəliyə əsasən 60 yaşdan yuxarı olanlarda rast gəlinir. Xəstə ilə əlaqəsi olan uşaqlarda isə suçiçəyi infeksiyası inkişaf edir.
Kəmərləyici dəmrovun bir neçə forması var: dəri, göz və qulaq, qanqrenoz (nekrotik), vegetativ qanqlionların zədələnməsi ilə gedən, meninqoensefalitik, disseminə olunmuş (yayılmış) formalar.
Ən çox xəstəliyin dəri forması yayılıb. Xəstəlik kəskin şəkildə halsızlıq, qızdırma, səpgilər əmələ gələcəyi nahiyədə zəif qaşınma və güclü yandırıcı ağrı ilə başlayır. Adətən həmin mərhələdə ağrının səbəbi aydın olmur. Sinirlərin istiqaməti boyu 3-5 santimetrlik çəhrayı ləkələr, səpgilər əmələ gəlir. Təxminən bir sutkadan sonra onların fonunda içi şəffaf maye ilə dolu qovuqcuqlar (vezikullar) yaranır. Səpgilər ən çox döş qəfəsinin dərisində yaranır və kəmərləyici xarakter daşıyır. 2-4 həftə ərzində qovuqcuqların üzərində əmələ gələn sarımtıl-qəhvəyi qartmaqlar quruyur və qopduqdan sonra yerində piqment ləkələr qalır. Adətən ağrı çox güclü olur, azacıq toxunma, hərəkət və soyuğun təsiri zamanı artır. Səpgilər əmələ gəldikdən sonra ağrıların intensivliyi nisbətən azalır, lakin həftələr və aylarla davam edir. Nadir hallarda xəstəlik səpgisiz, yalnız intoksikasiya və ağrı ilə özünü göstərir. Belə hallarda diaqnoz qoymaq olduqca çətin olur.
Kəmərləyici dəmrovun göz formasının gedişatı olduqca ağırdır və üçlü sinirin zədələnməsi ilə müşayiət olunur. Səpgilər üçlü sinirin şaxələri boyu yayılır, gözün və burunun selikli qişasında, üz dərisində lokalizasiya olur. Çox vaxt göz alması da zədələnir, virus keratiti, bəzi hallarda irit və qlaukoma inkişaf edir.
Qanqrenoz forma adətən orqanizmin müqaviməti çox zəifləyən zaman müşahidə olunur, dərinin dərin zədələnməsi və nekrozla nəticələnir.
Meninqoensefalitik kəmərləyici dəmrova nadir hallarda rast gəlinir və ağır forma hesab olunur. Dəri əlamətləri ilə başlasa da, bir neçə gündən sonra meninqoensefalit əlamətləri – ataksiya (müvazinətin pozulması), hallüsinasiya, huşun alaqaranlıqlaşması inkişaf edir.
Herpes zoster QİÇS infeksiyasının ilk əlamətlərindən biri ola bilər. Belə immundefisitli xəstələrdə infeksiya daha ağır keçir, yayılmış forma üstünlük təşkil edir. Səpgilərin xarakteri suçiçəyini xatırladır, yaranma müddəti bir həftəyə qədər uzanır, quruması üçüncü həftəyə çəkir.
Hərəki sinirlər zədələndikdə iflic, həmçinin pnevmoniya, hepatit, onikibarmaq bağırsağı və sidik kisəsinin zədələnməsi ilə ağırlaşa bilər. Üçlü sinirin və gözlərin müxtəlif dərəcəli zədənməsi müşahidə oluna bilər.
2006-cı ilin mayında ABŞ-da kəmərləyici dəmrov əleyhinə vaksin hazırlanıb. Vaksin yaşı 60-dan yuxarı olan şəxslər üçün nəzərdə tutulub. Onlara uşaqlara vurulan suçiçəyi peyvəndinin böyük dozası vurulur. Səkkiz illik istifadə təcrübəsi göstərir ki, uşaqlıqda suçiçəyi keçirənlərə peyvənd edilməsi onlarda kəmərləyici dəmrovla xəstələnmə hallarının sayını minimuma endirir, xəstəliyə yoluxanlar isə prosesi yüngül keçirirlər.
İnfeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq üçün xəstəlik başlayandan səpgilər qabıqlanana qədər çimmək qadağan olunur. Xəstəliyin ilk günlərində intoksikasiya və ağrını azaltmaq, infeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər görülür. Virus əleyhinə, ağrıkəsici, immunstimulyator və vitamin preparatları təyin olunur, dərinin səpgi olan nahiyələri antiseptik və virus əleyhinə məlhəmlərlə işlənir.
Səpgilər quruyanadək hər gün bir dəfə brilliant yaşılı ilə işlənir.
Dəmrovun müalicəsində xalq təbabəti üsullarından da istifadə olunur. Lakin bu üsullardan istifadə etdikdən əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşin.
- Səpgiləri isti qızarmış soğanla qurutmaq olar. Baş soğanın qabığı soyulur, alt hissəsi kəsilir, çəngələ taxılaraq ocağın üstünə tutulur. Qızardıqdan sonra bir qədər soyudulur və isti halda səpgilərin üzərinə qoyulur. Tam soyuduqdan sonra qızarmış hissə kəsilib atılır və prosedur təkrar edilir.
- Dərinin zədəli hissələrinə əvvəlcə təmiz kərə yağı sürtülür, üzərinə xardal çəkilir, pambıq parça qoyulur və gecə səhərədək saxlanır.
- Gördəvər bitkisinin təzə yarpaqları əzilir və alınan kütlə səpgilərin üzərinə qoyulur, tənziflə sarınır və bir gecə saxlanır.
- Dəmrovotu, yovşan, dağtərxunu, solmaz-çiçəyi kimi acı bitkilərin hər hansı birindən 1 xörək qaşığı 1 stəkan qaynar suya tökülərək dəmləmə hazırlanır. Tənzif salfet dəmləmədə isladılır, üstünə bir çimdik duz səpilir, xəstə nahiyəyə sarınır və üzərindən yun şal bağlanır. Sarğı 30 dəqiqə saxlanır.
- 1 xörək qaşığı külün üzərinə 3 diş xırdalanmış sarımsaq və 2 xörək qaşığı bal əlavə olunur. Alınan məlhəm gündə iki dəfə dərinin zədələnmiş nahiyələrinə çəkilir.
- Təzə dəmrovotu ətçəkən maşından keçirilir, tənziflə şirəsi sıxılır. Şirənin yarısı qədər 40 faizli spirt əlavə olunur. Pambıq parça alınan cövhərdə isladılır və dərinin zədəli nahiyəsinə islatma qoyulur. 12 saatdan sonra islatma götürülür və yenidən təkrarlanır. Müalicəni üç gün aparmaq lazımdır. Sonra bir neçə gün çaytikanı yağı sürtülür.
Müalicə zamanı immuniteti möhkəmləndirən vasitələrdən də istifadə olunur:
- 1 xörək qaşığı exinaseya otu 1 stəkan qaynar suda dəmlənir və xəstəyə içirilir.
- 2 filtr-bağlama İmmunotea çayı 1 stəkan qaynar suda dəmlənir, gündə üç dəfə 1 stəkan içilir.
- Gündə 2-3 dəfə Şəfa vitamini qəbul edilir.
Mənbə: Herba Flora jurnalı
Saglamolun.Az
