Köməkçi reproduktiv üsullardan biri də PGD - preimplantasion genetik diaqnostikadır (implantasiyadan qabaq embrionun genetik sağlamlığının qiymətləndirilməsi).
Bildiyimiz kimi “şüsə boru qabda” mayalanma nəticəsində bir neçə embrion əldə edilir. Sonra bu embrionlar qadının uşaqlığına yerləşdirilir ki, burada da onların implantasiyası və sonrakı inkişafı baş verir.
Embrion (embrionlar) qadının uşaqlığına yerləşdirilməmişdən əvvəl onun genetik diaqnostikası da keçirilə bilər. Genetik diaqnostika zamanı xromosom və gen pozğunluqları (xromosomum “itirilməsi”, “artıq” xromosomun olması, gen mutasiyaları və s.) olduğu halda onları aşkar etmək üçün embrionun xromosom dəsti (kariotipi) müayinə edilir. Belə pozğunluqlar, rüşeymin uşaqlıq daxilinə implantasiya oluna bilməməsi, hamiləliyin öz-özünə pozulması, ağır xəstəliyi olan uşağın (məsələn, Daun xəstəliyi, fenilketonuriya, mukovissidoz və s.) doğulması ilə nəticələnə bilər.
Aparılan bu müayinədən sonra xromosom dəstində (kariotip) heç bir pozğunluq olmayan embrionlar seçilir. Bu isə çox vacib şərtdir. Çünki bunun nəticəsində qadının hamilə olmaq və dünyaya sağlam uşaq gətirmək ehtimalı xeyli dərəcədə artmış olur. PGD - preimplantasion genetik diaqnostika zamanı gələcəkdə doğulacaq uşağın cinsini də müəyyən etmək olur. Bu da qadının uşaqlığına yalnız ailə cütlüyünün istəyinə uyğun olan rüşeym cinsinin (qız və ya oğlan) yerləşdirilməsinə də imkan verir.
PGD - preimplantasion genetik diaqnostikanın aparılması aşağıdakı hallarda daha məqsədəuyğun və vacib hesab edilir:
- əvvəllər ailələrində anadangəlmə və ya irsi patologiyalarla doğulmuş uşaq olduğu halda;
- qadının yaşı 35-dən artıq olan ailələrdə;
- bir neçə dəfə təkrar olunan nəticəsiz EKM-dan sonra;
- hamiləliyin ilkin daşına bilməməsi halında;
- spermatogenezin ağır dərəcəli pozğunluqlarında (tək-tək spermatozoidlər, anomal spermatozoidlərin sayının çox olması və s.);
- ailə üzvlərinin birinin qohumları arasında xromosom dəstində (kariotip) ağır anomaliyalar olduqda.
Azərbaycanda süni mayalanma ilə məşğul olan bir neçə klinika vardır. Bu klinikalarda bizim sadaladığımız metodların hamısından istifadə olunmaya da bilər.
Saglamolun.Az
